Sex determination of skeletal remains of 4000 year old children and juveniles from Hoštice 1 za Hanou (Czech Republic) by ancient DNA analysis

• Autorzy: Michaela Vaňharová , Eva Drozdová

Abstrakty

EN

The aim of this study was to determine the sex by means of modern molecular genetic methods of children and immature individuals from the 4000 years old Eneolithic burial site "Hoštice 1 za Hanou" of the Bell-Beaker people, in central Moravia (Czech Republic). While the anthropological approach was in this case limited either by the state of preservation of the skeletal remains or simply by absence of definite morphological traits in the children, analysis of aDNA (SRY, amelogenin) yielded results consistent with archeological grave findings and body imposition. The burial rites of the investigated culture facilitated the analysis because the gender specific imposition of adults has previously been described (man left-side, head northwards, woman right-side, head southwards) However, this approach is often limited in case of children burials. This study showed high concordance between archeological sex-determination and genetic sex, but also revealed several exceptions in children burial rite of Bell Beaker culture.

PL

Metodami nowoczesnej genetyki molekularnej oznaczono płeć dzieci i osobników młodocianych z liczącego 4000 lat eneolitycznego cmentarzyska ludności kultury pucharów lejkowatych na stanowisku Hoštice 1 za Hanou (Środkowe Morawy, Republika Czeska). Ponieważ, zarówno ze względu na stan zachowania materiału, jak i brak cech płciowych na kościach dziecięcych, oznaczeń metodami antropologicznymi nie można było wykonać, przeprowadzono analizę starożytnego DNA (aDNA), a jej wyniki skonfrontowano z danymi archeologicznymi i anatomicznymi. Rytuał pogrzebowy badanej kultury pozwalał na taką analizę, ponieważ wyposażenie grobów oraz sposób chowania zmarłych zróżnicowane były płciowo (mężczyźni na lewym boku, z głową zwróconą na północ, kobiety na prawym boku z głową na południe). Zasady tej nie zawsze przestrzegano w odniesieniu do pochówków dziecięcych.Pobieranie materiałów do badań aDNA przeprowadzono z zachowaniem warunków ochrony przed zanieczyszczeniem współczesnym DNA. Obecność specyficznych dla płci sekwencji amelogeniny iSRYbadano metodą PCR (reakcji łańcuchowej polimerazy). Spośród 55 próbek pobranych z kości dzieci pochowanych na cmentarzysku 2 wyłączono ze względu na zły stan zachowania kości. Oznaczenia markerów amelogeniny iSRYz 53 próbek uznano za prawidłowe. Pozytywne wyniki dla obu markerów uzyskano w 21 próbkach; w 5 próbkach nie udało się stwierdzić żadnego z dwóch markerów, a w 27 próbkach ujawniono jeden marker - amelogeniny lubSRY, niemniej próbek tych nie włączono do końcowej oceny.Zweryfikowane wyniki analizy genetycznej skonfrontowano z ocenami archeologicznymi, a następnie oszacowano, na połączonych danych, proporcję płci wśród zmarłych z cmentarzyska. Zaobserwowano wysoką zgodność (ok. 62%) pomiędzy oznaczeniami genetycznymi i archeologicznymi. W 7 przypadkach stwierdzono jednak rozbieżność oznaczeń archeologicznych i genetycznych. Przypadki te mogą dotyczyć odstępstw od rytuału pogrzebowego.

Słowa kluczowe

EN

amelogenin; SRY; aDNA; Bell-Beaker-culture; Hoštice-1-za-Hanou

• Wydawca: Sciendo
• Czasopismo: Anthropological Review
• Rocznik: 2008
• Tom: 71
• Numer: 1
• Strony: 63-70

Twórcy

autor

Michaela Vaňharová

• Department of Medical Ethics, Faculty of Medicine, Masaryk University, Komenského nám. 2, Brno, Czech Republic

autor

Eva Drozdová

• Laboratory of Biological and Molecular Anthropology, Department of Experimental Biology, Faculty of Science, Masaryk University, Kotlářská 2, Brno, Czech Republic

Bibliografia

• Cunha E., M.-L. Fily, I. Clisson, A. L. Santos, A. M. Silva, C. Umbelino, P. César, A. Corte-Real, E. Crubézy, B. Ludes, 2000,Children at the Convent: Comparing Historical Data, Morphology and DNA Extracted from Ancient Tissues for Sex Diagnosis at Santa Clara-a-aVelha (Coimbra, Portugal),J. Archaeol. Sci.,27, 949-952
• Dvořak P., L. Hájek, 1990,Die Gräberfelder der Glockenbecherkultur bei Šlapanice (Bez. Brnovenkov), Katalog der Funde, MAQ, Brno
• Dvořák P., E. Drozdová, 2007,Anthropological Analysis of the Bell Beaker Cemetery at Hoštice I. A comparisson with some other funerary sites in Moravia (A preliminary report), Bell Beaker Days/Sicily (unpublished manuscript)
• Eastoe J. E., 1965,The chemical composition of bone and teeth,Adv. Fluorine Res. Dent. Caries Prevent,3, 5-17
• Faerman M., D. Filon, G. Kahila, C. L. Greenblatt, P. Smith, A. Oppenheim, 1995,Sex identification of archaeological human remains based on amplification of the X and Y amelogenin alleles,Gene,167, 327-32
• Havel J., 1978,Pohřební ritus kultury zvoncovitých pohárů na Moravě.Praehistorica VII, Varia Archeologica 1, Univerzita Karlova Praha
• Cooper A., H. N. Poinar, 2000,Ancient DNA: do it right or not at all,Science,289, 1139
• Hummel S., 2003,Ancient DNA Typing: Methods, Strategies and Applications, Springer, Berlin
• Hummel S., B. Hermann, 1991,Y-chromosome-specific DNA amplified in ancient human bones,Naturwissenschften,78, 266-267
• Loth S. R., M. Y. İşcan, 2000,Sexdetermination, [in:]Encyclopedia of Forensic Sciences, J. Siegel, P. Saukko, G. Knupfer (eds), London: Academic Press, pp. 252-260
• Podborský V., 1993,Pravěk Moravy. Vlastivěda Moravská, země a lid, Brno: Muzejní a vlastivědná společnost v Brně
• Santos F. R., A. Pandya, C. Tyler-Smith, 1998,Reliability of DNA-based sex tests,Nat. Genet.18, 103
• Turek J., P. J. Foster, 2000,Výzkum polykulturního naleziště v Tišicích (okr. Mělník), [in:]Archeologické výzkumy v Čechách 1999,Zprávy České archeologické společnosti, Supplement,42, 6-7
• Turek J., 2002,"Cherche la femme!" The Archaeology of woman's world and the missing evidence of female burials in the Bell Beaker Period in Bohemia, [in:]Archeologie nenalézaného, E. Neustupný (ed.), Plzeň-Praha, Czech Republic, pp. 217-240
• Turek J., 2006,Beaker barrows and the houses of dead, [in:]Archaeology of Burial Mounds, L. Šmejda (ed.), University of West Bohemia, Plzeň Czech Republic, pp. 170-179

Identyfikatory

DOI

10.2478/v10044-008-0011-7