Biostratygrafia osadów miocenu z otworów wiertniczych Busko (Młyny) PIG-1 i Kazimierza Wielka (Donosy) PIG-1 na podstawie otwornic (północna część zapadliska przedkarpackiego)

• Autorzy: Paruch-Kulczycka, J.

Warianty tytułu

EN

Foraminiferal biostratigraphy of the Miocene deposits from the Busko (Młyny) PIG-1 and Kazimierza Wielka (Donosy) PIG-1 boreholes (northern part of the Carpathian Foredeep)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Badania mikropaleontologiczne przeprowadzono na próbkach pobranych z kompleksu osadów mioceńskich przewierconych otworami wiertniczymi Busko (Młyny) PIG-1 i Kazimierza Wielka (Donosy) PIG-1. Oba otwory są zlokalizowane w północno-zachodniej części zapadliska przedkarpackiego. Materiał do badań pobrano z ilastych i ilasto-marglistych przewarstwień występujących w osadach pod- ścielających serię ewaporatów, z serii ewaporatów oraz z jej nadkładu. W artykule przedstawiono wyniki taksonomicznej i biostratygraficznej analizy wyróżnionych zespołów otwornicowych. Obecność w tych zespołach taksonów wskaźnikowych dla określonych poziomów otwornicowych umożliwiła ich korelację z regionalnymi jednostkami biostratygraficznymi ustanowionymi dla różnych obszarów zapadliska przedkarpackiego. W profilu otworu wiertniczego Busko (Młyny) PIG-1 wyodrębniono pięć zespołów mikrofaunistycznych (Z.b.I– Z.s.V). Cztery z nich skorelowano z badeńskimi poziomami otwornicowymi: z poziomem Orbulina suturalis/ Praeorbulina (Z.b.I) datowanym na wczesny baden (moraw) oraz z poziomami Neobulimina longa (Z.b.II), Velapertina indigena (Z.b.III) i Hanzawaia crassiseptata (Z.b.IV) datowanymi na poźny baden (kosow). Ostatni zespół przyporządkowano poziomowi Anomalinoides dividens (Z.s.V) z wczesnego sarmatu (wołyn). W profilu otworu wiertniczego Kazimierza Wielka (Donosy) PIG-1 wydzielono trzy zespoły otwornicowe (Z.b.I–Z.s.III). Najstarszy zespół odpowiada poziomowi otwornicowemu Velapertina indigena (Z.b.I) datowanemu na późny baden (kosow), a następny poziomowi Varidentella sarmatica (Z.s.II) z wczesnego sarmatu (wołyn). Trzeci zespół (Z.s.III), ze względu na zły stan zachowania mikrofauny, zaliczono ogólnie do sarmatu. Zastępujące się obocznie planktoniczne i bentoniczne zespoły otwornicowe potwierdzają duże zróżnicowanie facjalne osadów, które powstały w późnym badenie i we wczesnym sarmacie w brzeżnej części zapadliska przedkarpackiego.

EN

Micropaleontological study of Miocene deposits from the Busko (Młyny) PIG-1 and Kazimierza Wielka (Donosy) PIG-1 boreholes, located in the northern part of the Carpathian Foredeep, has allowed taxonomic and biostratigraphic characteristics of foraminiferal assemblages. The samples were taken from clay and clay-marly interbeds in sub-evaporitic, evaporitic and supra-evaporitc complexes. In the Busko (Młyny) PIG-1 borehole, five foraminiferal assemblages have been defined (Z.b.I–Z.s.V), corresponding with the following foraminiferal zones: Orbulina suturalis/ Praeorbulina – Z.b.I (Moravian substage of the Early Badenian), Neobulimina longa – Z.b.II; Velapertina indigena – Z.b.III, Hanzawaia crassiseptata – Z.b.IV (Kosovian substage of the Late Badenian) and Anomalinoides dividens – Z.b.V (Volhynian substage of the Early Sarmatian). In the Kazimierza Wielka (Donosy) PIG-1 borehole, two foraminiferal assemblages have been identified (Z.b.I and Z.s.II), correlated with following foraminiferal zones Velapertina indigena – Z.b.I (Kosovian substage of the Late Badenian) and Varidentella sarmatica – Z.s.II (Volhynian substage of the Early Sarmatian). The third assemblage (Z.s.III), because of poor preservation of foraminifers has been attributed to the Sarmatian stage in general. Lateral replacement of planktonic and benthonic foraminiferal assemblages confirms a significant facies variability of the Late Badenian deposits that accumulated in the northern margin of marine basin in the Carpathian Foredeep.

Słowa kluczowe

PL

otwornice; biostratygrafia; baden; sarmat; zapadlisko przedkarpackie

EN

foraminifers; biostratigraphy; Badenian; Sarmatian; Carpathian Foredeep

• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2015
• Tom: nr 461
• Strony: 115--131
• Opis fizyczny: Bibliogr. 47 poz., 1 tabl., rys., tab., zdj.

Twórcy

autor

Paruch-Kulczycka, J.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa,

Bibliografia

• 1. ALEXANDROWICZ S.W., 1958 — Zarys stratygrafii mikrofaunistycznej miocenu śląsko-krakowskiego. Kwart. Geol., 2, 1: 54–81.
• 2. BARWICZ-PISKORZ W., 1981 — Horizon with radiolarians in the Miocene sediments of Carpathian Foredeep. Bull. Acad Pol. Sci. Sér. Sci. Terre, 29: 99–107.
• 3. BERGGREN W.A., KENT D.V., SWISHER III C.C., AUBRY M.-P., 1995 — A revised Cenozoic geochronology and chronostratigraphy. W: Geochronology time scales and global stratigraphic correlation (red. W.A. Berggren i in.). SEMP Spec. Publ., 54: 129–212.
• 4. BLOW W.H., 1969 — Late middle Eocene to Recent planktonic foraminiferal biostratigraphy.W: Proceedings of the First International Conference on Planktonic Microfossils, Geneva 1967 (red. P. Brönnimann, H.H. Renz). T. 1: 199–422. E.J. Brill, Leiden.
• 5. BOLLI H.S., SAUNDERS J.B., 1985 — Oligocene to Holocene low latitude planktic foraminifera. W: Planktonic stratigraphy (red. H.M. Bolli). T. 1: 155–261. Cambr. Univ. Press, Cambridge.
• 6. CITA M.B., BLOW W.H., 1969 — The biostratigraphy of the Langhian, Serravallian and Tortonian Stages in the type-sections in Italy. Riv. Ital. Paleont. Stratigr., 75: 549–603.
• 7. CICHA I., 1975 — Biozonal division of the Upper Tertiary basins of the Eastern Alps and West Carpathians. W: Proceedings of the VIth Congress of the R.C.M.N.S., Bratislava, September 1975: 5–143. Ústø. úst. geol., Praha.
• 8. CICHA I., RÖGL F., RUPP Ch., ÈTYROKÁ J., 1998 — Oligocene–Miocene foraminifera of the Central Paratethys. Abh. Senckb.Natur. Ges., 549: 1–325.
• 9. CZAPOWSKI G., GĄSIEWICZ A., 2015 — Wykształcenie, stratygrafia i środowiska depozycji utworów pogranicza badenu i sarmatu z SW otoczenia Gór Świętokrzyskich – profile otworów badawczych Busko (Młyny) PIG-1 i Kazimierza Wielka (Donosy) PIG-1. Biul. Państw. Inst. Geol., 461: 9–52.
• 10. CZEPIEC I., 1996 — Biostratygrafia i warunki depozycji osadów północnej strefy brzeżnej sarmatu Polski. Kwart. AGH Geologia, 22: 309–338.
• 11. CZEPIEC I., 1997 — Mikrofauna otwornicowa sarmatu zapadliska przedkarpackiego. Kwart. AGH Geologia, 23: 258–305.
• 12. GĄSIEWICZ A., CZAPOWSKI G., PARUCH-KULCZYCKA J., 2004 — Granica baden–sarmatwzapisie geochemicznym osadów w północnej części zapadliska przedkarpackiego – implikacje stratygraficzne. Prz. Geol., 52, 5: 413–420.
• 13. GONERA M., 1997 — Miocene foraminiferal assemblages in the Gliwice Area (Upper Silesia, Poland). Bull. Pol. Acad. Sci. Earth. Sci., 45: 97–105.
• 14. GRILL R., 1941 — Stratigraphische Untersuchengen mit Hilfe von Mikrofaunen im Wiener Becken und den benachbarten Molasse–Anteilen. Öl und Kohle (Berlin), 37: 595–602.
• 15. GRILL R., 1943 — Über mikropaläontologische Gliederungsmöglichkeiten im Miozän des Wiener Becken. Mitt. Reichsamst Bodenf., 6: 33–44.
• 16. HUDÁÈKOVÁ N., HALÁSOVÁ E., FORDINÁL K., SABOL M., JONIAK P.,KRÁL' J., 2003 — Biostratigraphy and radiometric dating in the Vienna Basin Neogene (Slovak part). Slovak Geol. Mag., 9: 233–235.
• 17. JASIONOWSKI M., 1997 — Zarys litostratygrafii osadów mioceńskich wschodniej części zapadliska przedkarpackiego. Biul. Państw. Inst. Geol., 375: 43–60.
• 18. JURKIEWICZ H., KARNKOWSKI P., 1961 — Poziom spirialisowy w tortonie przedgórza Karpat. Prz. Geol., 9, 1: 24–28.
• 19. KOVÁC M., ANDREYEVA-GRIGOROVICH A., BAJRAKTAREVIĆ Z., BRZOBOHATÝ R., FILIPESCU S., FODOR L., HARZHAUSER M., NAGYMAROSY A., OSZCZYPKO N., PAVELIĆ D., RÖGL F., SAFTIĆ B., SILVA L., STUDENCKA B., 2007 — Badenian evolution of Central Parathetys Sea: paleogeography, climate and eustatic sea-level changes. Geol. Carpatica, 58: 479–606.
• 20. KRÓL E., JELEŃSKA M., 1999 — The local magnetostratigraphic scale for the supra-evaporitic Miocene deposits in the northern part of Carpathian Foredeep and its stratigraphic implications (drill-core Jamnica S-119). Geol. Quart., 43, 4: 509–518.
• 21. ŁUCZKOWSKA E., 1964 — Stratygrafia mikropaleontologiczna miocenu w rejonie Tarnobrzeg–Chmielnik. Pr. Geol. Kom.Nauk. Geol. PAN Oddz. w Krakowie, 20: 1–70.
• 22. ŁUCZKOWSKA E., 1974 — Miliolidae (Foraminiferida) from Miocene of Poland. Part 2. Biostratigraphy, palaeoecology and systematics. Acta Palaeont. Pol., 19: 3–176.
• 23. ODRZYWOLSKA-BIEŃKOWA E., 1975 — Stratygrafia mikropaleontologiczna miocenu w centralnej części zapadliska przedkarpackiego. Prz. Geol., 23, 12: 597–603.
• 24. OLSZEWSKA B., 1999 — Biostratygrafia neogenu zapadliska przedkarpackiego w świetle nowych danych mikropaleontologicznych. Pr. Państ. Inst. Geol., 168: 9–29.
• 25. OSZCZYPKO N., 1996 — Mioceńska dynamika polskiej części zapadliska przedkarpackiego. Prz. Geol., 44, 10: 1007–1018.
• 26. OSZCZYPKO N., 2006 — Powstanie i rozwój polskiej części zapadliska przedkarpackiego. Prz. Geol., 54, 5: 396–403.
• 27. PAPP A., 1963 — Die biostratigraphische Gliederung des Neogens im Wiener Becken. Mitt. Geol. Gesellsch. Wien, 56: 225–317.
• 28. PARUCH-KULCZYCKA J., 1997 — Mikrofauna miocenu zapadliska przedkarpackiego; paleoekologia i biostratygrafia. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
• 29. PARUCH-KULCZYCKA J., 2003 — Znaczenie stratygraficzne mikrorganizmów z rodzaju Bolboforma (Protophyta, incertae sedis) w osadach miocenu środkowego zapadliska przedkarpackiego i Roztocza (Polska). Prz. Geol., 51, 12: 1064–1068.
• 30. PARUCH-KULCZYCKA J., 2007 — Pozycja biostratygraficzna zespołów mikrofauny z odsłonięć w Gałuszczincach i Kołubajowcach (NW Ukraina). W: „Granice paleontologii”. XX Konferencja Naukowa Paleobiologów i Biostraygrafów Polskiego Towarzystwa Geologicznego (red. A. Żylińska): 104. PTG, Kraków.
• 31. PERYT D., 2013 — Foraminiferal record of the Middle Miocene climate transition prior to the Badenian salinity crisis in the Polish Carpathian Foredeep Basin (Central Parathetys). Geol. Quart., 57, 1: 141–164.
• 32. RÖGLF., 1998 — Palaeogeographic considerations for the Mediterranean and Paratethys seaways (Oligocene to Miocene). Ann. Naturhist. Mus. Wien, 99 A: 279–310.
• 33. RÖGL F., SPEZZAFERRI S., 2003 — Foraminiferal paleoecology and biostratigraphy of the Mühlbah section (Gaindorf Formation, Lower Badenian), Austria. Ann. Naturhist. Mus. Wien, 104 A: 32–75.
• 34. RÖGL F., ĆORIĆ S.,HARZHAUSER M., JIMENEZ-MORENO G., KROH A., SCHULTZ O., WESSELY G., ZORN I., 2008 — The Middle Miocene Badenian stratotype at Baden-Sooss (Lower Austria). Geol. Carpatica, 59: 367–374.
• 35. RUPP Ch., HOHENEGGER J. 2009 — Paleoecology of planktonic foraminifera from the Baden-Sooss section (Middle Miocene, Badenian,Vienna Basin, Austria). Geol. Carpatica, 59: 425–445.
• 36. SENEŠ J., 1971 — Korrelation des Miozäns der Zentralen Paratethys (Stand 1970). Geol. Zborn. – Geol. Carpatica, 22: 3–9.
• 37. SENEŠ J., 1979 — Correlation du la Néogéne de la Tethys et de la Paratethys. Base de la reconstitution de la géodynamique récente de la region de la Méditerranéé. Geol. Zborn. – Geol. Carpathica, 30: 309–319.
• 38. STEININGER F.F., WESSELY G., 2000 — From the Tethyan Ocean to the Paratethys Sea: Oligocene to Neogene stratigraphy, paleogeography and paleobiogeography of the circum-Mediterranean region and the Oligocene to Neogene Basin evolution in Austria. Mitt. Österr. Geoll. Ges., 92: 95–116.
• 39. STEININGER F.F., RÖGL F., MARTINI E.E., 1976 — Current Oligocene/ Miocene biostratigraphic concept of the Central Parathetys (Middle Europe). Newsl. Stratigr., 4: 174–202.
• 40. SZCZECHURA J., 1982 — Middle Miocene foraminiferal biochronology and ecology of SE Poland. Acta Palaeont. Pol., 27: 3–44.
• 41. SZCZECHURA J., 1997 — Bolboforms (Protophyta, incertae sedis) from the Middle Miocene of Upper Silesia (Carpathian Foredeep, southwestern Poland). Bull. Pol. Acad. Sci. Earth. Sci., 45: 133–144.
• 42. SZCZECHURA J., 2000 — Age and evolution of depositional environments of the supra-evaporitic deposits in the northern, marginal part of the Carpathian Foredeep: micropalaeontological evidence. Geol. Quart., 44, 1: 81–100.
• 43. TÚNYI I., VASS D., KAROLI S., JANOÈKO J., HALÁSOVÁ E., ZLÍNSKÁ A., BELÁÈEK B., 2005 — Magnetostratigraphy of Badenian evaporite deposits (East Slovak Basin). Geol. Carpathica, 56: 273–284.
• 44. WENGLINSKI I.W., 1975 — Foraminifery i biostratygrafia miocenowych otłożenij Zakarpatskowo progiba. Nauk. Dumka, Kijew.
• 45. VOICU G., 1981 — Upper Miocene and Recent mysid statolithes in Central and Eastern Parathetys. Micropaleontology, 27: 227–247.
• 46. ZLINSKÁ A., 1998 — Mikrobiostratigrafia sedimentov bádenu východoslovenskej panvy na základe foraminifer. Knihovnièka Zemní Plyn Nafta, 43: 111–152.
• 47. ZLINSKÁ A.,HALÁSOVÁ E., 1999 — Correlation of Badenian foraminifer and nannoplankton associations from borehole VTB-1 (BRUTY, SE part of the Danube Basin). Miner. Slov., 31: 77.