Zagrożenia powstające podczas przerobu niektórych tworzyw sztucznych

• Autorzy: Bulikowski, W. , Lingas, W. , Majewski, A. , Borzęcka, I. , Sokołowska, B. , Bulikowski, B. , Wójcik, G. , Sowa, I. , Baj, T.

Warianty tytułu

EN

Hazards arising during the processing plastics

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przedstawiono czynniki szkodliwe powstające podczas przetwarzania tworzyw sztucznych. Badania wykonano w Laboratorium Badania Środowiska w Gnieźnie na wybranych tworzywach sztucznych w aspekcie odniesienia do zabezpieczeń, takich jak wentylacja, izolacja, hermetyzacja oraz ewentualnego usprawnienia procesu technologicznego, zwłaszcza dbałości o właściwy stan techniczny urządzeń i narzędzi. Podczas przetwarzania niektóre tworzywa ulegają rozkładowi i degradacji do monomerów, których stężenia nie przekraczały wartości dopuszczalnych na stanowiskach pracy. Szczególną uwagę poświęcono termicznemu rozkładowi PVC, podczas którego powstaje rakotwórczy monomer chlorek winylu. Kopolimery, takie jak SBS lub ABS ulegają rozkładowi na monomery, wśród których znajduje się rakotwórczy 1,3-butadien. Po raz pierwszy zostało zaobserwowane zjawisko gorączki poniedziałkowej u narażonych na działanie styrenu. Wymaga ono dalszych obserwacji i stanowi przesłankę do opracowania nowych metod profilaktyki przy ekspozycji na ten związek.

EN

After reviewing the sources of hazards during com. plastics processing (granulation of polyolefins, prodn. of shoes by processing PVC, thermoplastic rubber and polyurethane foams, prodn. of brushes by processing polyethylene terephthalate, thermal processing of nitrile rubber, prodn. of laminates by using styrene-contg. polyster resins), some hazardous substances (dusts, HCl, ClCH=CH₂, styrene, butadiene, MeCl, (OHCH₂)₂, nitric oxides, AcMe) were detd. in work-place air by spectrophotometry and chromatog. The max. permissible concns. were exceeded in a few cases (styrene, (OHCH₂)₂) only. The max. permissible noise levels were exceeded in many cases. The phenomenon of Monday fever at people exposed to styrene was also obsd.

Słowa kluczowe

PL

przetwórstwo tworzyw sztucznych; tworzywa sztuczne; substancje szkodliwe; zagrożenie zdrowia; bezpieczeństwo pracy; środowisko pracy; profilaktyka techniczna

EN

plastics processing; plastics; harmful substances; health risk; work safety; work environment

• Czasopismo: Przemysł Chemiczny
• Rocznik: 2012
• Tom: T. 91, nr 7
• Strony: 1467-1472
• Opis fizyczny: Bibliogr. 20 poz., tab.

Twórcy

autor

Bulikowski, W.

• Uniwersytet Medyczny, Lublin,

autor

Lingas, W.

• Laboratorium Badania Środowiska, Gniezno

autor

Majewski, A.

• Uniwersytet Medyczny, Lublin

autor

Borzęcka, I.

• Uniwersytet Medyczny, Lublin

autor

Sokołowska, B.

• Państwowa Wyższa Szkoła, Biała Podlaska

autor

Bulikowski, B.

• Laboratorium Badania Środowiska, Gniezno

autor

Wójcik, G.

• Uniwersytet Medyczny, Lublin

autor

Sowa, I.

• Uniwersytet Medyczny, Lublin

autor

Baj, T.

• Uniwersytet Medyczny, Lublin

Bibliografia

• 1. PN–EN 482:2002 Powietrze na stanowiskach pracy. Ogólne wymagania dotyczące procedur pomiarowych.
• 2. PN–EN 689:2002 Powietrze na stanowiskach pracy. Wytyczne oceny narażenia inhalacyjnego na czynniki chemiczne przez porównanie z wartościami dopuszczalnymi i strategia pomiarowa.
• 3. PN–Z–04008–7: 2002 Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek powietrza. Zasady pobierania próbek powietrza na stanowiskach pracy i interpretacja wyników.
• 4. PN–91/Z–04030/05 Ochrona czystości powietrza. Badania zawartości pyłu. Oznaczanie pyłu całkowitego na stanowiskach pracy metodą filtracyjno-wagową.
• 5. PN–ISO 9612 Akustyka. Wytyczne do pomiarów i oceny ekspozycji na hałas w środowisku pracy.
• 6. PN–93/Z–04225 Ochrona czystości powietrza. Badania zawartości chlorowodoru. Oznaczanie chlorowodoru na stanowiskach pracy metodą turbidymetryczną z pobieraniem próbek do płuczek.
• 7. PN–89/Z–04112/10 Ochrona czystości powietrza. Badania zawartości chlorku winylu. Oznaczanie chlorku winylu w powietrzu w pomieszczeniach przeznaczonych na stały pobyt ludzi metodą chromatografii gazowej z wzbogacaniem próbki.
• 8. PN–71/Z-04035 Ochrona czystości powietrza. Oznaczanie zawartości styrenu.
• 9. PN–84/Z–04014/02 Ochrona czystości powietrza. Badania zawartości butadienu. Oznaczanie butadienu-1,3 na stanowiskach pracy metodą chromatografii gazowej.
• 10. PN–77/Z–04110-01 Ochrona czystości powietrza. Oznaczanie zawartości chlorku metylenu na stanowiskach pracy metodą chromatografii gazowej.
• 11. PN–88/Z–04203/02 Ochrona czystości powietrza. Badania zawartości glikolu etylenowego. Oznaczanie par i aerozolu glikolu etylenowego na stanowiskach pracy metodą chromatografii gazowej.
• 12. PN–93/Z–04009/06 Ochrona czystości powietrza. Badania zawartości azotu i jego związków. Oznaczanie sumy tlenków azotu w gazach odlotowych (emisja) w przeliczeniu na dwutlenek azotu metodą spektrofotometryczną z salicylanem sodowym.
• 13. PN–79/Z-04057/01 Ochrona czystości powietrza. Badania zawartości acetonu. Oznaczanie zwartości acetonu na stanowiskach pracy metodą chromatografii gazowej.
• 14. F. Sawicki, Elementy statystyki dla lekarzy, PZWL, Warszawa 1982 r.
• 15. W. Zachorski, Choroby zawodowe, PZWL, Warszawa 1963 r.
• 16. W. Bulikowski, H. Tyras, Z. Gesamte Hyg. 1985, 31, 114.
• 17. M. Sztanke, K. Pasternak, W. Bulikowski, R. Skorupski, K. Sztanke, B. Sokołowska, Pol. J. Environ. Stud. 2008, 17(1B), 151.
• 18. H. Harkonen, Int. Arch. Occup. Environ. Health 1977, 40, 231.
• 19. E. Welp, T. Partanen, M. Kogevinas, A. Andersen, T. Bellander, M. Biocca, D. Coggon, V. Gennaro, H. Kolstad, I. Lundberg, E. Lynge, A. Spence, G. Ferro, R. Saracci, P. Boffetta, Am. J. Epidemiol. 1996, 144, 623.
• 20. F. Gobba, F. Cawalleri, D. Bontadi, P. Torri, R. Dainese, Scand. J. Work Environ. Health 1995, 21, 517.