Ecosystem services of extensive wet grasslands. Wielkopolska region (Poland) case study

• Autorzy: Borysiak, J.

Warianty tytułu

PL

Świadczenia ekosystemów ekstensywnych podmokłych użytków zielonych. Studium przypadku Regionu Wielkopolskiego

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

PL

Określono ekosystemowe świadczenia dwóch typów mikrokrajobrazów z seminaturalnymi łąkami z Calthion, a zarazem z bogactwem biocenoz naturalnych. Są one powiązane z ekstensywnymi (tradycyjnymi) formami użytkowania gruntów rolnych. W identyfikacji świadczeń ekosystemowych zastosowano system przedstawiony w Millennium Ecosystem Assessment, zmodyfikowany przez K. J. Wallace. Modyfikacja ta jest wynikiem krytycznego ustosunkowania się jej autora do konstrukcji powszechnie stosowanego systemu MA, rodzącego poważne problemy efektywnego zarządzania obszarami stanowiącymi mozaikę gruntów rolnych powierzchniowo zdominowanych przez antropogeniczne biocenozy synantropijne segetalne i ruderalne oraz geoekosystemów naturalnych. Wskazano zagrożenia świadczeń ekosystemowych związane z dynamicznym, gospodarczym rozwojem Wielkopolski. Omówiono jeden ze sposobów przeciwdziałania zagrożeniom świadczeń ekosystemowych w sektorze rolnictwa, jakim jest Program Rolno-Środowiskowy objęty Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013.

EN

This article responds to a clarion of the MA2 . Its aim was to determine ecosystem services served by vegetation cover of permanent meadows and permanent pastures. This has been accomplished through an analysis of two types of microlandscapes that are representative for natural conditions of Wielkopolska and widespread in this region. These micro landscapes are characterised by the surface dominance of seminatural wet Calthion meadows. Both types are connected with the extensive forms of grassland use. Due to these forms, mosaic arrangements of agricultural lands and natural ecosystems have developed (historically) and survived up to the present day. Such areas are characterised by high biodiversity, however, exposed to threat from the intensification of agricultural production. In Europe, they are regarded as disappearing P. Harrison et al.5 . On account of their natural-seminatural character, they are considered by some scientists as hot spots of multiple delivery of ecosystem services (e.g. S. Lavorel et al.6 ). The analysed microlandscapes differ significantly one from the other in terms of biotic and abiotic characteristics, but, generally, they provide the same categories of ecosystem services. However, they differ in these ecosystem services that depend on the character of their flora and phytocoenotic structure of vegetation. Both types of microlandscapes are connected with the Natura 2000 habitat code *91E0, occurring in ecological corridors of river valleys.

Słowa kluczowe

PL

Calthion; mikrokrajobraz; program rolnośrodowiskowy; sigmasocjacja; symfitosocjologia; świadczenia ekosystemów; łąki łęgowe

EN

Calthion; microlandscape; agri-environmental program; sym phytosociology; ecosystems benefits; alluvial meadows

• Czasopismo: Ekonomia i Środowisko
• Rocznik: 2012
• Tom: nr 2
• Strony: 136--152
• Opis fizyczny: Bibliogr. 30 poz., tab.

Twórcy

autor

Borysiak, J.

• Faculty of Geographical and Geological Sciences, Department of Integrated Geography, Adam Mickiewicz University in Poznań Dzięgielowa 27, 61-680 Poznań, Poland,

Bibliografia

• B. Fisher, R. K. Turner, P. Morling, Defining and classifying ecosystem services for decision making, “Ecological Economics” 2009 No. 68, p. 643-653.
• The Millennium Ecosystem Assessment, Ecosystems and Human Well-being: Biodiversity Synthesis, Island Press, Washington 2005.
• A. Mizgajski, Świadczenia ekosystemów jako rozwijające się pole badawcze i aplikacyjne, „Ekonomia i Środowisko” 2010 No. 1(37), p. 10-19.
• Z. M. Rosin et al., Koncepcja świadczeń ekosystemowych i jej znaczenie w ochronie przyrody polskiego krajobrazu rolniczego, „Chrońmy Przyrodę Ojczystą” 2011 No. 67(1), p. 3-20.
• P. Harrison et al., Identifying and prioritising services in European terrestrial and freshwater ecosystems, “Biodiversity and Conservation” 2010 No. 19(10), p. 2791-2821.
• S. Lavorel et al., Using plant functional traits to understand the landscape distribution of multiple ecosystem services, “Journal of Ecology” 2011 No. 99(1), p. 135-147.
• Rural Development Programme for 2007-2013 (RDP 2007-2013). 2007. Ministry of Agriculture and Rural Development, Warsaw, http://www.minrol.gov.pl/eng/content/view/full/18575 [Date of entry: 28-09-2012].
• T. Chmielewski, J. Solon, Podstawowe przyrodnicze jednostki przestrzenne Kampinoskiego Parku Narodowego: zasady wyróżniania i kierunki ochrony, in: Badania ekologiczno-krajobrazowe na obszarach chronionych, ed. Mariusz Kistowski, Uniwersytet Gdański 1996, p. 130-142.
• R. Tüxen, Zür Homogenität von Sigmassoziationen, ihrer syntaxonomischen Ordnung und ihrer Verwendung in der Vegetations Kartierung, “Doc. Phytosoc. N.S.” 1977 No. 1, p. 321-327.
• J. Borysiak, Struktura aluwialnej roślinności lądowej środkowego i dolnego biegu Warty, Wydawnictwo Naukowe UAM, Biologia 52, Poznań 1994, p. 258.
• J. Borysiak, Plant cover of The Lower Oder River Valley Landscape Park, Wydawnictwo Naukowe UAM, Biologia 70, Poznań 2004, p. 143 + CD.
• J. Borysiak, M. Kasprowicz, Mikrokrajobrazy roślinne dorzecza Prosny w okolicach Wieruszowa, „Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią” B’ 1998 No. 47, p. 205-225.
• A. Brzeg, M. Wojterska, Zespoły roślinne Wielkopolski, ich stan poznania i zagrożenie, w: Szata roślinna Wielkopolski i Pojezierza Południowopomorskiego, ed. Maria Wojterska, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań 2001, p. 39-110.
• Z. Mirek, H. Piękoś-Mirkowa, A. Zając, M. Zając, Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist, in: Biodiversity of Poland 1, ed. Zbigniew Mirek, W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków 2002, p. 442.
• H. Dmochowska, Rocznik statystyczny województw 2011. Główny Urząd Statystyczny, Warszawa. Statistical Yearbook of the Regions. Central Statistical Office, Warsaw http://www.stat. gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/rs_rocznik_stat_wojew_2011.pdf [Date of entry: 10-09-2012].
• A. Derc (Chief Project Eng.) Plan zagospodarowania przestrzennego województwa wielkopolskiego.
• Samorząd Województwa Wielkopolskiego http://www.wbpp.poznan.pl/plan/index.html [Date of entry: 10-09-2012].
• A. Mizgajski, I. Zwierzchowska, Środowisko przyrodnicze, w: Studium uwarunkowań rozwoju przestrzennego Aglomeracji Poznańskiej, ed. Tomasz Kaczmarek, Centrum Badań Metropolitalnych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, http://metropolia2020.poznan.pl/tresc-dokumentu [Date of entry: 10-09-2012].
• J. Borysiak, W. Stachnowicz, Vegetation in relation to fluvial mesoforms – The River Warta case study, “Perspectives in Environmental Sciences” 2000 No. 1, p. 7-12.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 kwietnia 2010 r. w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia jako obszary Natura 2000 (Dz.U. 2010.77.510). [Regulation of the Minister of Environment of 13 April 2010 on habitats and species being the subject of interest for the European Union, and the selection criteria for the areas qualifying for recognition or designation as the Natura 2000 areas (Journal of Laws 2010.77.510)].
• J. Borysiak, Nadrzeczny łęg wierzbowy Salicetum albae, w: Lasy i bory. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny No. 5, ed. J. Herbich, Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2004, p. 205-210, http://natura2000.gdos.gov.pl/strona/tom-6 [Date of entry: 10-09-2012].
• J. Borysiak, Zalewane muliste brzegi rzek, w: Wody słodkie i torfowiska. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny No. 2, ed. Jacek Herbich, Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2004, p. 107-112, http://natura2000.gdos.gov.pl/strona/tom-3 [Date of entry: 10-09-2012].
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 stycznia 2012 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin Dz.U. 2012, nr 0, poz. 81 [Regulation of the Minister of Environment of 5 January 2012 on plant species protection] (Journal of Laws 2012.81).
• A. Zając, M. Zając, B. Tokarska-Guzik, Kenophytes in the flora of Poland: list, status and origin, “Phytocoenosis” 1998 No. 10(9), p. 107-116.
• M. Czerniak et al., Plan zagospodarowania przestrzennego województwa wielkopolskiego. Prognoza oddziaływania na środowisko. Samorząd Województwa Wielkopolskiego, http://www.wbpp.poznan.pl/plan/index.html [Date of entry: 10-09-2012].
• B. Jackowiak, Z. Celka, J. Chmiel, K. Latowski, W. Żukowski, Red list of vascular flora of Wielkopolska (Poland), „Biodiversity: Research and Conservation” 2007 No. 5-8, p. 95-127.
• K. J. Wallace, Classification of ecosystem services: Problems and solutions, “Biological Conservation” 2007 No. 139, p. 235-246.
• Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 26 lutego 2009 r. w sprawie szczególnych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania ’Program rolnośrodowiskowy’ objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. Dz.U. 2009.33.262 [Regulation of the Minister of Agriculture and Rural Development of 26 February 2009 on specific conditions and mode of granting financial support within the ‘Agri-environmental Programme’ included in the Rural Development Programme for 2007-2013] (Journal of Laws 2009.33.262).
• J. Borysiak, B. Grabowska, T. Kubala, Conservation of vegetation cover in the Głuszec stream valley in Poznań town (Poland) in the Agri-environmental programme 2007-2013, “Biodiversity Research and Conservation” 2012 (in print).
• Sprawozdanie z realizacji Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. Sprawozdanie za 2011 r. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, http://www.minrol.gov.pl/pol/Wsparcie-rolnictwa-i-rybolowstwa/PROW-2007-2013/Monitoring-i-sprawozdawczosc-PROW-2007-2013 [Date of entry: 4.09.2012].