Антропогенное составляющее русловых деформаций и его хозяйственно-экономические последствия (на примере бассейна р. Белая в пределаx Республики Башкортостан)

• Autorzy: Gariejev, Aufar M.

Warianty tytułu

PL

Antropogeniczne uwarunkowania transformacji koryt rzecznych oraz ich przemysłowe i ekonomiczne przyczyny (na przykładzie zlewni rzeki Biała na granicy Republiki Baszkortostanu)

EN

Anthropogenic aspect of channel deformation and its industrial and economic impact (with the example of the Belaya river basin at the borders of the Republic of Bashkortosan)

• Języki publikacji: RU

Abstrakty

PL

Na podstawie analizy licznych publikacji, przedstawiających zależności w przebiegu procesów korytowych, można zauważyć, że charakterystyki morfometryczne koryt rzecznych są wprost proporcjonalne do objętości przepływu. Maksymalne przepływy wody, które oddziałują w sposób destrukcyjny na kompleksy przyrodnicze, tj. na gleby i osady, przyjęto nazywać korytoformującymi (threshold). Na podstawie badań eksperymentalnych i ekspedycyjnych określono wielkości przejściowych (skorygowanych) współczynników, które jednoznacznie wskazują na ich ścisły związek z maksymalnymi przepływami wody, a także ze skalą antropogenicznych oddziaływań. Wszystkie te współczynniki przypisano odpowiedniemu rzędowi dopływów małych i średnich rzek Baszkirskiego Przedurala (rzędy od 1 do n). Do ich określenia wzięto pod uwagę takie dane, jak: spadek, rozwój procesów erozyjnych, katastrofy ekologiczne, zabudowę hydrotechniczną. Stwierdzono, że największa liczba aktywnych zniszczeń przyrody nastąpiła w tych rejonach, gdzie znajdowała się najgęstsza sieć wąwozów i jarów. W pracy określono oddziaływanie zmian w przebiegu i kształcie koryta na obiekty gospodarcze, wskazując aplikacyjny kierunek badań procesów korytowych.

EN

In view of the analysis of numerous publications presenting relationships between fluvial processes, one may notice that morphometric characteristics of river channels are directly proportional to the volume of flow. The maximum water flows which tend to adversely affect natural complexes, such as soils and sediments, are commonly referred to as threshold-forming. The data obtained from experiments and expeditions served to determine the values of revised factors, which clearly indicate their relationship with the maximum water flows, as well as the anthropogenic impact scale. All the factors were then assigned to proper orders of small and medium river tributaries in the Cisural region of Bashkortostan (order from 1 to n). The following elements were taken into consideration: slope, development of erosion processes, ecological catastrophes and hydrotechnical infrastructure. It was concluded that the highest number of cases where nature was damaged occurred in the areas where the network of gullies and ravines tend to be most dense. The paper aims to define the influence of changes in the course and shape of a channel on the utility features located nearby, demonstrating more applicable aspect of research on fluvial processes.

Słowa kluczowe

PL

procesy korytowe; rzeki Baszkirskiego Przedurala; erozja gleb; antropopresja w hydrologii; wskaźnik hydrologiczny

EN

channel processes; hydrological indicators; rivers of the Cisural region of Bashkortostan; soil erosion; anthropopressure in hydrology

• Czasopismo: Geography and Tourism
• Rocznik: 2013
• Tom: Vol. 1, No. 1
• Strony: 57--61
• Opis fizyczny: Bibliogr. 3 poz., tab.

Twórcy

autor

Gariejev, Aufar M.

• Башкирский государственный университет

Bibliografia

• Гареев А.М., 2005. Особенности активизации эрозионных процессов в зависимости от увеличения максимального стока на водосборе в условиях деградации природных комплексов, [в:] Чистая вода России, Екатеринбург. РосННИВХ, c. 21-22.
• Гареев А.М., Хабибуллин И.Л., 2010. Естественные и антропогенные факторы активизации развития эрозионных процессов, Уфа, РИЦ БашГУ, 122 с.
• Отчет о НИР по теме «Гидрографическое обследование состояния водных объектов бассейна р. Белой в районах, наиболее подверженных водной эрозии»/ Науч. руководитель Гареев А.М. Уфа. Башкирский филиал РосНИИВХ, 2003. 395 с.