Wymagania wodne ekosystemów zależnych od wód jako podstawa określenia przepływów nienaruszalnych/środowiskowych. Część II: Przykłady z Narwi i Baryczy

• Autorzy: Pusłowska-Tyszewska, D. , Rycharski, M. , Oświecimska-Piasko, Z. , Teodorowicz, M.

Warianty tytułu

EN

Water requirements of water-dependent eco-systems as the basis for fixing minimum acceptable flows/environmental flows. Part II: Examples of the Narew and Barycz rivers

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pierwszej części artykułu („GW" 12/2015) przedstawiono koncepcję metody określania przepływów nienaruszalnych na podstawie wymagań w zakresie reżimu hydrologicznego ekosystemów wodnych i zależnych od wód. Koncepcja ta została przetestowana dla dwóch średniej wielkości zlewni nizinnych w Polsce - górnej Narwi i Baryczy, dla których trwają prace nad oceną wpływu przewidywanych zmian klimatu na zasoby wodne1). W niniejszym artykule, na przykładzie tych zlewni, omówiono kolejne etapy określania wielkości przepływów nienaruszalnych, przeanalizowano znaczenie parametrów metody, przedstawiono wyniki obliczeń i ocenę wpływu proponowanych przepływów nienaruszalnych na reżim hydrologiczny.

EN

In the first part of the paper (“GW" 12/2015) the authors present the concept of the minimum acceptable flows fixing method based on the hydrological regime requirements of water and water-dependent ecosystems. This concept was tested for two medium-sized lowland catchments in Poland - Upper Narew and Barycz - for which the works on the forecast climate change impact assessment on water resources are under way1). This paper, using the example of the aforementioned catchments, discusses further stages of fixing minimum acceptable flows, analyses the importance of the method parameters, presents the results of calculations and assessment of the impact of the proposed minimum acceptable flows on the hydrological regime.

Słowa kluczowe

PL

ekosystem wodny; przepływ nienaruszalny; zlewnia Baryczy; Górna Narew; zasoby wodne; zmiany klimatu; reżim hydrologiczny

EN

eco-system; minimum acceptable flow; Barycz river catchment; Upper Narew; water resources; climate change; hydrological regime

• Czasopismo: Gospodarka Wodna
• Rocznik: 2016
• Tom: Nr 2
• Strony: 48--60
• Opis fizyczny: Bibliogr. 57 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Pusłowska-Tyszewska, D.

• Politechnika Warszawska, Katedra Ochrony i Kształtowania Środowiska

autor

Rycharski, M.

• Instytut Technologiczno-Przyrodniczy, Zakład Ochrony Przyrody i Krajobrazu Wiejskiego

autor

Oświecimska-Piasko, Z.

• Instytut Technologiczno-Przyrodniczy, Zakład Ochrony Przyrody i Krajobrazu Wiejskiego

autor

Teodorowicz, M.

• Gospodarstwo Rybackie Mariusz Teodorowicz

Bibliografia

• [1] Banaszuk H., 1996: Paleogeografía, naturalne i antropogeniczne przekształcenia Doliny Górnej Narwi. Wyd. Ekonomia i Środowisko, Białystok, s. 213.
• [2] Chormański J., T. Okruszko, S. Ignar, O. Batelaan, K. Rebel, M. Wassen, 2011: Flood mapping with remote sensing and hydrochemistry: a new method to distinguish the origin flood water during floods. Ecological Engineering, 37, p. 1334-1349.
• [3] Dembek W., M. Szewczyk, A. Kamocki, 2004: Bagienna część doliny Narwi - zmiany warunków siedliskowych i roślinności w minionym 30-leciu. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie, t. 4, z. 2b: 225-237.
• [4] Dunbar M.J., M.C. Acreman, 2001: Applied hydro-ecological science for the twenty-first century. [w]: Hydro-ecology: Linking Hydrology and Aquatic Ecology (Proceedings of Birmingham Workshop, UK, 1999). IAHS Publ., no 266, s. 1-17.
• [5] Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory. Dz. U. L 206 z 22.7.1992.
• [6] Gradziński R., J. Baryła, W. Danowski, M. Doktor, D. Gmur, M. Gradziński, A. Kędzior, M. Paszkowski, R. Soja, T. Zieliński, S. Żurek, 2000: Anastomosing system of the upper Narew river, NE Poland. Annales Societatis Geologorum Poloniae, Vol. 70, 3-4: 219-229.
• [7] Herbich J. (red.), 2004a: Lasy i Bory. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 - podręcznik metodyczny. Ministerstwo Środowiska, Warszawa, T. 5, s. 344.
• [8] Herbich J. (red.), 2004b: Murawy, łąki, ziołorośla, wrzosowiska, zarośla. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 - podręcznik metodyczny. Ministerstwo Środowiska, Warszawa, T. 3, s. 101.
• [9] Herbich J. (red.), 2004c: Wody słodkie i torfowiska. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 - podręcznik metodyczny. Ministerstwo Środowiska, Warszawa, T. 2., s. 220.
• [10] IMUZ, 1995: Mapa mokradeł i użytków zielonych Polski w skali 1:100 000. Praca zbiorowa, rękopis, Instytut Melioracji i Użytków Zielonych, Falenty.
• [11] IMUZ, 2006: System Informacji Przestrzennej o Mokradłach Polski. Instytut Melioracji i Użytków Zielonych, Falenty (http://www.gis-mokradla.info).
• [12] IMUZ, 2008: Wpływ redukcji zalewów oraz regresu rolnictwa na siedlisko łęgu rozlewiskowego. Projekt KBN nr 2 P06S 043 28, Instytut Melioracji i Użytków Zielonych, Falenty.
• [13] Jaros H., 2004: Zmienność poziomu wody gruntowej w granicach Narwiańskiego Parku Narodowego. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie, t 4, z. 2b, (12): 239-257.
• [14] Kamocki A., 2004: Dawne i dzisiejsze zalewy wezbraniowe Narwi na podstawie modelowania z zastosowaniem technik GIS, [w]: Przyroda Podlasia: Narwiański Park Narodowy, pod red. nauk. Henryka Banaszuka, Wydaw. Ekonomia i Środowisko, Białystok: 122-128.
• [15] Kowalewski Z., 1998: Wpływ regulacji koryta rzeki Narwi na położenie zwierciadła wód gruntowych w chronionej części doliny. Wiadomości IMUZ, t. 16, z. 1: 91-104.
• [16] Krukowski M. i A. Drabiński (red.), 2009: Ochrona przyrody w parku krajobrazowym Dolina Baryczy. Stan obecny - zagrożenia - perspektywy. Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu. Instytut Architektury Krajobrazu. Wrocław. ISBN 978-83-927108-2-0,159 s.
• [17] Kryszak J., A. Kryszak, A. Klarzyńska, 2007: Łąki mózgowe (Phalaridetum arundinaceae) w dolinie Baryczy. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie, t. 7, z. 2a, (20): 209-218.
• [18] KZGW, 2009: Ekosystemy lądowe pozostające w dynamicznych relacjach z wodami podziemnymi i powierzchniowymi dla obszarów dorzeczy w Polsce (z wyłączeniem regionu wodnego Warty). Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej, Warszawa.
• [19] KZGW, 2014: Aktualizacja Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry. Wersja do konsultacji społecznych. Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej, Warszawa.
• [20] KZGW, 2015: Plan zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszaru dorzecza Odry. Projekt do konsultacji międzyresortowych. Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej, Warszawa.
• [21] Łabaz B., A. Bogacz, C. Kabała, 2014: Anthropogenic transformation of soils in the Barycz valley-conclusions for soil classification. Soil Science Annual, Vol. 65, No. 3:103-110.
• [22] Lubaczewska S. (red.), I. Niedźwiecka-Filipiak, J. Potyrała, W. Ranoszek, Sz. Szewrański, K. Tokarczyk-Dorociak (red.), B. Warczewska, W. Warczewski, W. Żmuda, 2008: Ochrona przyrody i krajobrazu Doliny Baryczy. Wskazówki do planowania przestrzennego. Polskie Towarzystwo Przyjaciół Przyrody „pro Natura", Wrocław, s. 115.
• [23] Matuszkiewicz W., 2012: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. PWN, Warszawa, s. 540.
• [24] Mioduszewski W., G. Gajewski, M. Biesiada, 2004: Zróżnicowanie stosunków wodnych w dolinie Narwi w granicach Narwiańskiego Parku Narodowego. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie, t. 4, z. 2a, (11): 39-50.
• [25] MŚ, 2010: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 kwietnia 2010 r. w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia jako obszary Natura 2000, Dz. U. 2010, nr 77, poz. 510.
• [26] MŚ, 2014a: Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie ustanowienia planu ochrony Narwiańskiego Parku Narodowego. Projekt z dnia 4.05.2014 r.
• [27] MŚ, 2014b: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 7 listopada 2014 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla Białowieskiego Parku Narodowego, Dz. U. poz. 1735.
• [28] Nitschke R., 1938: Zur Geschichte der Teichwirtschaft in der Bartschniederung. Schlesische Geschichtsblätter, 3: 83-89.
• [29] NPN, 2013: Plan ochrony obszaru Natura 2000 Narwiańskie Bagna PLH200002. Szablon dokumentacji Planu. Narwiański Park Narodowy, Białystok.
• [30] Okruszko H., J. Oświt, 1973: Przyrodnicza charakterystyka bagiennej doliny górnej Narwi jako podstawa melioracji. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol., z. 134:31-99.
• [31] Okruszko T., 2005: Kryteria hydrologiczne w ochronie mokradeł. Wyd. SGGW, Rozprawy Naukowe i Monografie.
• [32] Oświecimska-Piasko Z., H. Piórkowski, J. Ostrowski, 2008: Integracja baz danych o polskich mokradłach i torfowiskach w systemie „GIS Mokradła". Roczniki Geomatyki, T. 6, z. 6: 67-75.
• [33] Oświt J., 1973: Naturalne łąki mozgowo-mannowe na tle zbiorowisk roślinnych w dolinie górnej Narwi. Zesz. Probl. Post Nauk Rol., z. 134:149-163.
• [34] Oświt J., 1991: Roślinność i siedliska zabagnionych dolin rzecznych na tle warunków wodnych. Roczniki Nauk Roln., PWN, Warszawa, 221, s. 229.
• [35] Pectore-Eco Sp. z o.o. i Zakład Usług Specjalistycznych MPWiK Sp. z o.o., 2012: Warunki korzystania zwód zlewni Baryczy. Charakterystyka zlewni Baryczy.
• [36] Penczak T. i M. Koszalińska 1993: Populations of dominant fish species in the Narew River under human impacts. Polskie Archiwum Hydrobiologii, 40(1): 59-75.
• [37] Penczak T., H. Koszaliński, M. Buczyńska, H. Jakucewicz, 1990: Ichtiofauna dorzecza Narwi. Część I. Narew. Rocz. Nauk. PZW, 3:81-94.
• [38] Piniewski M., M.C. Acreman, C.S. Stratford, T. Okruszko, M. Giełczewski, M. Teodorowicz, M. Rycharski, Z. Oświecimska-Piasko, 2011: Estimation of environmental flows in semi-natural lowland rivers - the Narew basin case study. Pol. J. Environ. Stud., 20(5): 1281-1293.
• [39] PROW 2007-2013: Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Warszawa.
• [40] PROW 2014-2020: Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. Ministerstwo Rolnictwa Rozwoju Wsi, Warszawa.
• [41] Pusłowska-Tyszewska D., B. Jaroszewicz, J. Chormański, E. Pirożnikow, T. Okruszko, 2014: Stosunki wodne w siedliskach łęgowych małych rzek nizinnych na przykładzie doliny Narewki. Sylwan 158(2): 132-142.
• [42] PZW, 2014a: Operat Rybacki dla Obwodu Barycz 2 - PZW Okręg we Wrocławiu, Wrocław 2014.
• [43] PZW, 2014b: Operat Rybacki dla Obwodu Barycz 3 - PZW Okręg we Wrocławiu, Wrocław 2014.
• [44] Ranoszek E., W. Ranoszek, 2004: Park Krajobrazowy Dolina Baryczy. Przewodnik przyrodniczy, Wyd. Gottwald, s. 192.
• [45] RDOŚ Białystok, 2014: Projekt planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Ostoja w Dolinie Górnej Narwi PLH200010 w województwie podlaskim. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Białymstoku.
• [46] RDOŚ Poznań, 2015: Plan zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Uroczyska Płyty Krotoszyńskiej PLH300002, Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Poznaniu.
• [47] RDOŚ Wrocław, 2005: Pilotażowy Projekt Planu Ochrony dla Obszaru Natura 2000 PLH020041 Ostoja nad Baryczą, Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska we Wrocławiu.
• [48] RDOŚ Wrocław, 2013: Plan zadań ochronnych obszaru Natura 2000 Dolina Łachy PLH020003 w województwie dolnośląskim na lata 2013-2023. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska we Wrocławiu.
• [49] SFD, 2013: Standardowy Formularz Danych specjalnych obszarów ochrony (SOO), PLH200010 Ostoja w Dolinie Górnej Narwi. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Warszawa.
• [50] SFD, 2014a: Standardowy Formularz Danych specjalnych obszarów ochrony (SOO), PLH020084 Dolina Dolnej Baryczy. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Warszawa.
• [51] SFD, 2014b: Standardowy Formularz Danych specjalnych obszarów ochrony (SOO), PLH020101 Leśne Stawki koło Goszcza. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Warszawa.
• [52] SFD, 2014c: Standardowy Formularz Danych specjalnych obszarów ochrony (SOO), PLH020093 Skoroszowskie Łąki. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Warszawa.
• [53] SFD, 2014d: Standardowy Formularz Danych specjalnych obszarów ochrony (SOO), PLH020079 Wzgórza Warzęgowskie. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Warszawa.
• [54] Szewczyk M., W. Dembek, A. Kamocki, 2005: Response of riparian vegetation to the decrease of flooding: Narew National Park, Poland. Ecohydrology and Hydrobiology, Vol. 5, nr 1: 79-86.
• [55] Szewczyk M., Z. Oświecimska-Piasko, W. Dembek, T. Siedlecki, 2003: Gatunki, zbiorowiska roślinne i siedliska decydujące o różnorodności biologicznej doliny górnej Narwi. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie t. 3 z. 1(7): 89-106.
• [56] Teodorowicz M., 2009: Wymagania siedliskowe ryb w wybranych lokalizacjach sieci rzecznej Narwi. Raport. Olsztyn.
• [57] Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. Dz. U. 2004 Nr 92 poz. 880.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.