Strategia oświetlenia jako element zrównoważonego rozwoju miast

• Autorzy: Ratajkiewicz, Piotr , Michalak, Hanna

Warianty tytułu

EN

Lighting strategy as a part of sustainable urban development

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł stanowi przegląd najnowszej wiedzy dotyczącej możliwości pogodzenia nowych potrzeb oświetleniowych z ich konsekwencjami oraz możliwości wpisania masterplanu oświetlenia w strategię zrównoważonego rozwoju. Zazwyczaj dopiero obowiązek prawny miast dotyczący budowania i realizacji strategii zrównoważonego rozwoju powoduje urzeczywistnienie działań dotyczących lepszego gospodarowania zasobami. Jak dowodzą badania prowadzone w ostatnich kilkunastu latach, sztuczne oświetlenie nocne poza niezliczonymi zaletami może mieć również negatywny wpływ na zdrowie ludzi, jak i rytm dobowy zwierząt oraz roślin. Oświetlenie zużywa energię elektryczną, której produkcja związana jest z emisją gazów cieplarnianych i innych zanieczyszczeń. Oświetlenie sztuczne zapewniło użytkownikom przestrzeni publicznych bezpieczeństwo i komfort przebywania w porze nocnej, a także stało się narzędziem podkreślenia prestiżu miasta za pomocą iluminacji ważnych budynków i instalacji świetlnych. W artykule określono oraz zweryfikowano, na przykładzie trzech europejskich miast: Poznania, Warszawy oraz Kopenhagi, plany modernizacji oświetlenia publicznego oraz ich wdrożenie. Wnioski z analiz mogą stanowić wytyczną przy tworzeniu kolejnych masterplanów oświetlenia w duchu zrównoważonego rozwoju miast.

EN

This article reviews the state of the art in balancing new lighting needs with their impacts and how a lighting masterplan can be embedded in a sustainable development strategy. Typically, it is only when cities are required by law to develop and implement a sustainability strategy that measures are taken to improve resource management. Research in recent years has shown that artificial night-time lighting, while providing countless benefits, can also have a negative impact on human health and the diurnal rhythm of animals and plants. Lighting consumes electricity, the production of which is associated with the emission of greenhouse gases and other pollutants. Artificial lighting has provided safety and comfort to users of public spaces at night and has also become a tool for enhancing the prestige of the city by illuminating important buildings and lighting installations. This paper identifies and reviews public lighting modernisation plans and their implementation in three European cities: Poznań, Warsaw and Copenhagen. The conclusions of the analyses can be used as a guideline for the creation of further lighting master plans in the spirit of sustainable urban development.

Słowa kluczowe

PL

oświetlenie miejskie; oświetlenie uliczne; zrównoważony rozwój; strategia oświetleniowa; masterplan oświetlenia

EN

city lighting; street lighting; sustainable development; lighting strategy; lighting master plan

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura, Urbanistyka, Architektura Wnętrz
• Rocznik: 2023
• Tom: Z. 17
• Strony: 479--500
• Opis fizyczny: Bibliogr. 35 poz., rys.

Twórcy

autor

Ratajkiewicz, Piotr

• Szkoła Doktorska Politechniki Poznańskiej

autor

Michalak, Hanna

• Politechnika Poznańska, Wydział Architektury, Instytut Architektury i Planowania Przestrzennego

Bibliografia

• 1. ARUP, 2023, Warsaw Green Vision https://www.arup.com/projects/warsaws-green-vision-green-city-action-plan (dostęp: 18.12.2023).
• 2. Bevolo M., Rosenius T., 2014, Create The Livable City. City. People. Light, Aj Publishing, London.
• 3. Ciupak M. et al., 2022, Masterplan Oświetlenia Poznania, Studio DL, Warszawa.
• 4. Energy-Cities, 2022, https://energy-cities.eu/project/smart-epc-project-outputs/ (dostęp:12.01.2024).
• 5. Evans D.M., 2023, Mitigating the impacts of street lighting on biodiversity and ecosystem functioning, „Philosophical Transactions of the Royal Socielty”, https://royalsociety-publishing.org/doi/full/10.1098/rstb.2022.0355 (dostęp: 16.12.2023).
• 6. Goronczy E., 2020, Light Pollution In Metropolises: Analysis, Impacts And Solutions,
• 7. Springer, Wiesbaden.
• 8. Grzonkowski J., Pracki P., 2013, Technika Świetlna,`09, Tom 2, „Letter Quality”, s. 157-167.
• 9. Horbaczewski R., 2023, Miasta Oszczędzają Na Oświetleniu Ulicznym: Prawo.pl: https://www.prawo.pl/samorzad/miasta-oszczedzaja-na-oswietleniu-ulicznym,523951.html (dostęp: 16.12.2023).
• 10. Januchta-Szostak A., 2010, The role of public visual art in urban space recognition, Cognitive Maps, Karl Perusich, IntechOpen.
• 11. Karan S., Shweta S., Anusha B.S., 2023, Light pollution and the impacts on biodiversity: the dark side of light, biodiversity, „The Dark Side of Light, Biodiversity”, vol. 24(4), pp. 194-199, https://doi.org/10.1080/14888386.2023.2244920.
• 12. Kistowski M., 2003, Regionalny model zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska Polski, a strategie rozwoju województw, Uniwersytet Gdański, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Gdańsk, Warszawa.
• 13. Kochalski C., 2011, Strategia rozwoju miasta Poznania do roku 2030, Wydział Rozwoju Miasta UMP, Poznań.
• 14. Korenik A., 2019, Rozwój zrównoważony na przykładzie miast inteligentnych (Smart Cities), „Ekonomiczne Problemy Usług”, nr 129, s. 165-175.
• 15. Martyniuk-Pęczek J., 2013, Od pragmatyzmu do masowej indywidualizacji, Politechnika Gdańska, Wydział Architektury, Gdańsk.
• 16. Martyniuk-Pęczek J., 2014, Światła Miasta, Marina, Wrocław, s. 157-184.
• 17. Meyer W., Elbe S., 2004, Local network governance. Perspectives and problems for the German rural sector, XI World Congress Of Rural Sociology – globalisation, risks and resistance in rural economics and societies, Trondheim.
• 18. Michalak H., Ratajkiewicz P., 2020, Oświetlenie w służbie bezpiecznej przestrzeni publicznej, s. 85-96, w: Nauka dla obronności i środowiska, red. T. Łodygowski, M. Ciałkowski, A. Żyluk (red.), Wydawnictwo Instytutu Wojsk Lotniczych, Warszawa.
• 19. Michalak H., Suchanek J., 2018, Light as a tool and as a material in architecture, in: Beauty and Architecture. Tradition and Contemporary Trends. Implementations, eds. B. Szuba, T. Drewniak, Publishing Office PWSZ w Nysie, Nysa, pp. 201-214.
• 20. Michalak H., Suchanek J., 2019, Przestrzeń dla światła i czas dla dźwięku, w: Integracja Sztuk Wszelkich w XXI Wieku. Architektura Teatru, red. J. Flizikowski, G. Rzepecki, K. Pawłowski, Wydaw. Uczelniane Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego, Bydgoszcz, s. 149-160.
• 21. OUiD, 2023, https://www.oswietlenie.kalisz.p/spolka/ (dostęp: 16.12.2023).
• 22. Panasiewicz A., 2013, Światło jako medium w sztuce, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia De Arte Et Educatione”, vol. 147, s. 87-97.
• 23. Rudkiewicz J., 2020, Rozwój zrównoważony wielkich miast w Polsce, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
• 24. Sitek M., Zientarski P. (red.), 2019, Wybrane aspekty realizacji zasady zrównoważonego rozwoju samorządu terytorialnego, Centrum Informacyjne Senatu, Dział Edycji i Poligrafii, Warszawa.
• 25. Sozen M. et al., 2019, CIE 234:2019 A Guide to Urban Lighting Masterplanning, Commission Internationale De L'eclairage Cie Central Bureau, Vienna.
• 26. Szlachetko K., 2023, Zrównoważona polityka oświetlenia zewnętrznego w mieście. Studium przypadku Kopenhagi, „Studia Iuridica Toruniensia”, nr XXXIII, s. 225-247, https://repozytorium.bg.ug.edu.pl/info/article/UOG80c2298976ae453f9b532158eeb95b31/ (dostęp:
• 27. 16.12.2023).
• 28. UiWE Kulturdesignbureau, 2014, Belysningsmasterplan For København, Kopenhaga.
• 29. UM Warszawa, 2018, Strategia #Warszawa2030, Miasto Stołeczne Warszawa.
• 30. UM Warszawa, 2023, https://um.warszawa.pl/waw/strategia/jak-tworzylismy-strategie (dostęp:
• 31. 16.12.2023).
• 32. UM Warszawa, 2023, Zielona Wizja Warszawy, Załącznik do uchwały nr LXXX/2648/2023 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z 20 kwietnia 2023 roku w sprawie przyjęcia „Zielonej Wizji Warszawy”, https://eko.um.warszawa.pl/-/zielona-wizja-warszawy (dostęp:16.12.2023).
• 33. Wasserfurth-Grzybowski N.W., 2019, The light code. Light encodes reality, Via-Verlag, Gütersloh.
• 34. Woolman A., 1965, The metabolism of cities, „Scientific American”, vol. 213, no. 3, pp. 179-190.
• 35. Zespół zarządzania krajową bazą KOBIZE, 2023, Wskaźniki emisyjności CO2, SO2, x, CO i pyłu całkowitego dla energii elektrycznej na podstawie informacji zawartych w krajowej bazie o emisjach gazów cieplarnianych i innych substancji za 2022 rok, Instytut Ochrony Środowisk – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa.

Identyfikatory

DOI

10.21008/j.2658-2619.2023.17.31