Porównanie polityki ochrony historycznych osiedli robotniczych na przykładzie dwóch europejskich aglomeracjach przemysłowych – Zagłębia Ruhry oraz Aglomeracji Górnośląskiej

• Autorzy: Sulimowska, Anna

Warianty tytułu

EN

Comparison of policies of protecting historic workers’ housing estates on the example of two European industrial agglomerations: the Ruhr Region and the Upper Silesian Agglomeration

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Proces XIX-wiecznej industrializacji obszarów zasobnych w złoża węgla kamiennego w Europie doprowadził do powstania dwóch dużych aglomeracji przemysłowych – Zagłębia Ruhry w Niemczech oraz Aglomeracji Górnośląskiej w Polsce. Ich rozwój przez prawie 2 wieki oparty był na przemyśle górniczym i hutnictwie. Początkowo oba regiony rozwijały się w oparciu o zbliżone uwarunkowania polityczno-gospodarcze w ramach jednej państwowości. Powojenny podział Europy zmienił ten stan i oba regiony znalazły się w innej rzeczywistości politycznej, która wpłynęła na odmienny sposób ich rozwoju i restrukturyzacji. Artykuł przedstawia porównanie polityki ochrony i odnowy historycznych osiedli robotniczych, które powstawały równolegle do rozwijającego się przemysłu i kształtowały strukturę przestrzenną rozwijających się aglomeracji. Obecnie stanowią cenny element dziedzictwa przemysłowego obu regionów. Celem artykułu jest ukazanie ewolucji polityki zachowania i odnowy zespołów historycznej zabudowy robotniczej w kontekście restrukturyzacji przemysłu ciężkiego. Badania opierają się na analizie materiałów archiwalnych, porównaniu tekstów źródłowych oraz badaniach in-situ. Wyniki badań i wnioski mogą posłużyć za rekomendacje tzw. dobrych praktyk, które w przyszłości pomogą w ochronie i odnowie historycznych dzielnic roboczych, stanowiących świadectwo wspólnego europejskiego dziedzictwa kultury przemysłowej.

EN

The process of the 19th-century industrialisation of areas rich in hard coal deposit in Europe caused two large industrial agglomerations to emerge: the Ruhr Region and the Upper Silesian Agglomeration. For nearly 2 centuries, their development was based on mining and metallurgy. In the initial period of their development, both regions grew in similar political and economic conditions within one state. The post-war division of Europe changed this and the two regions found themselves in a different political reality, which influenced the different way in which they developed and restructured in the following years. This paper compares policies of protecting and reviving historic workers’ housing estates which came into being as industry developed and which shaped the spatial structure of the developing agglomerations. They today form a valuable part of the industrial heritage of both regions. The objective of this paper is to demonstrate the evolution of the policy of preservation and renewal of historic workers' housing complexes, in the context of heavy industry restructuring. The research is based on an analysis of archival materials, comparisons of relevant source texts, and in-situ studies. The research results and conclusions can be applied as recommendations of the so-called good practices, which in the future will help to protect and revive historic workers’ districts, constituting a testimony to the shared European industrial culture.

Słowa kluczowe

PL

osiedle robotnicze; dziedzictwo przemysłowe; rewitalizacja; Zagłębie Ruhry; Aglomeracja Górnośląska

EN

workers housing estates; industrial heritage; renewal; Ruhr Region; Upper Silesian Agglomeration

• Czasopismo: Środowisko Mieszkaniowe
• Rocznik: 2023
• Tom: nr 44
• Strony: 70--91
• Opis fizyczny: Bibliogr. 38 poz., il.

Twórcy

autor

Sulimowska, Anna

• Wydział Architektury, Politechnika Śląska,

Bibliografia

• [1] Bahlcke J., Gawrecki D., Kaczmarek R. (2011). Historia Górnego Śląska. Gliwice: Dom współpracy Polsko-Niemieckiej.
• [2] Beierlorzer H., Boll J., Ganser K. (1999). IBA Emscher Park SiedlungsKultur. Neue und alte Gartenstädte im Ruhrgebiet. Vieweg+Teubner Verlag.
• [3] Bukowski M., Śniegocki A., Wetmańska Z. (2018) Od restrukturyzacji do trwałego rozwoju. Przypadek Górnego Śląska. Raport WiseEuropa dla Fundacji WWF Polska.
• [4] Chodubski A. (2015). The development of self-government in Poland and the challenges of civilizational, Studia Gdańskie. Wizje i rzeczy wistość, vol. 12, 2-22.
• [5] Gil A., Juzwa N., Sulimowska A, Witeczek A. (2016) Architekture and Urban Planning for Contemporary Industry, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, 15-43.
• [6] Hospers G., J. (2002). Beyond the blue banana? Structural change in Europe’s geo-economy, Intereconomics, 38, (2), 76-85, DOI: 10.1007/BF03031774
• [7] Hospers G., J. (2004). Restructuring Europe’s rustbelt: The case of the German Ruhrgebiet, Intereconomics, 39(3), 147-156, DOI: 10.1007/BF02933582
• [8] Juzwa N. (1988). Kształtowanie przestrzenne przemysłu na obszarach intensywnie zurbanizowanych, Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, vol. 925 (8), 79-97.
• [9] Klute J. (2019) Strukturwandel und Industriepolitik im Ruhrgebiet Ein historischer Überblick, Rosa-Luxemburg-Stiftung.
• [10] Kruk M. (2016). BYTOM reNEWal. Revitalisation of Kolonia Zgorzecec housing estate, Master Thesis, Politechnika Krakowska.
• [11] Mikołajec J. (2013). Dwie konurbacje górnicze – próba porównania. Zeszyty naukowe Politechniki Śląskiej, Seria: Organizacja i Zarządzanie z. 65, no. 1897, 217-226.
• [12] Oei P., Brauers H., Herpich P. (2020). Lessons from Germany’s hard coal mining phase-out: policies and transition from 1950 to 2018, Climate Policy 2020, 20(8), 963-979, DOI: 10.1080/14693062.2019.1688636.
• [13] Paszcza H. (2010). Procesy restrukturyzacyjne w polskim górnictwie węgla kamiennego w aspekcie zrealizowanych przemian i zmiany bazy zasobowej. Górnictwo i Geoinżynieria , 34 no. 3, 63-82.
• [14] Pudlik M., Garus C. (2009). Jak feniks z popiołów. Rozwój struktur metropolitalnych w zagłębiu Ruhry jako wzór dla rozwoju Górnego Śląska. Studia Regionalne i Lokalne, no. 1(35)/2009, 32-51.
• [15] Reines A., B. (2011). Wandel durch (Industrie) Kultur [Change through (industrial) culture]: conservation and renewal in the Ruhrgebiet. Planning Perspectives, vol. 26, 183-207, DOI: 10.1080/02665433.2011.550443.
• [16] Shaw R. (2002) The International Building Exhibition (IBA) Emscher Park, Germany: A Model for Sustainable Restructuring?. European Planning Studies, vol. 10, 77-97, DOI: 10.1080/09654310120099272.
• [17] Siedlungskultur in Quartieren des Ruhrgebietes, Schlussfolgerungen und Herausforderungen auf regionaler Ebene, Interkommunales Handlungskonzept, (2017) Stadt Hamm (Stadtplanungsamt) für die beteiligten Kommunen, Wohnungsgesellschaften und den RVR.
• [18] Skowron E. (2011). Koncepcje stymulowania rozwoju regionu progórniczego - Zagłębie Ruhry w Niemczech. Studia Regionalne i Lokalne, 1(43)/2011, 64-80.
• [19] Smierz M. (2014). The Importance of the Industrial Potential of Polish Upper Silesia in the Plans of the Third Reich, 1933–1945. Annales U niversitas Mariae Curie- Skłodow ska Lublin, vol. LXIX z. 1–2 Sectio Fm,p. 101-118.
• [20] Sulimowska-Ociepka A. (2016). Troublesome heritage - old workers’ estates of Upper Silesia. Przegląd Kulturoznawczy, 1(27), 60-72, DOI: 10.4467/20843860PK.16.005.5045
• [21] Szajnowska-Wysocka A. (2006) Europeanisation of the cultural space of Upper Silesia. Bulletin of Geography, Socio-Economic Series no. 6, 145-163.
• [22] Taylor R. P. (2015) A Review of Industrial Restructuring in the Ruhr Valley and Relevant Points for China. Institute for Industrial Productivity, 3-22.
• [23] Walewski M. (1999). Restrukturyzacja tradycyjnych branż przemysłowych w krajach Europy Zachodniej – wybrane przykłady. CASE – Centrum Analiz Spoleczno-Ekonomicznych, 5-39.
• [24] Wansacz E. (2012). Rola strategii rozwoju w zarządzaniu samorządem lokalnym. Nowoczesne systemy zarządzania, no.7, 407-415, DOI: 10.5604/18969380.1159264
• [25] Wissen M, (2001). Strukturpolitische Intervention und ungleiche Entwicklung. Zur Rolle des Staates im Strukturwandel. Geographische Revue, no. 1, 3-22.
• ŹRÓDŁA INTERNETOWE/ ONLINE SOURCES
• [26] Gminny Program Rewitalizacji. Bytom 2020+ http://bytomodnowa.pl/gminny-program-rewitalizacji-bytom-2020 Accessed 12.01.2022
• [27] Gunter R. Andere Kriterien fur Ruhr, Ein Essen, https://studylibde.com/doc/2005049/roland-g%C3%BCnter-andere-kriterien-f%C3%BCr-ruhr-ein-essay-%E2%80%9E-.-.-.... Accessed 17.08.2022.
• [28] Kolonia robotnicza „Carl Emanuel” („Karmańskie”) w Rudzie Śląskiej https://slaskie.travel/culturalheritage/15763/kolonia-robotnicza-carl-emanuel-karmanskie-w-rudzie-slaskiej Accessed 05.01.2023.
• [29] Siedlungen Leben in der Kolonie https://www.route-industriekultur.ruhr/standorte-der-route/siedlungen/ Accessed 20.12.2022.
• [30] Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Śląskiego 2020+, https://planzagospodarowania.slaskie.pl/content/plan_2020+ Accessed 10.11.2022.
• [31] Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2014 -2020 (RPO WSL 2014-2020), Katowice, 2019, https://rpo.slaskie.pl/dokument/szoop_rpo_wsl_2014_2020_v_18_0 Accessed 10. 11. 2022,
• [32] Strategia rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000 - 2015, https://www.slaskie.pl/content/strategia-rozwoju-wojewodztwa-slaskiego-na-lata-2000-2015 Accessed 21. 11 2022.
• [33] Ustawa o Rewitalizacji. (2015). http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20150001777[36] Accessed 21. 01.2022.
• [34] Ustawa o samorządzie gminnym. (1990). www.isap.sejm.gov.pl › download.xsp › WDU19900160095 Accessed 21. 01.2022.
• [35] Ustawa o samorządzie województwa. (1998). www.isap.sejm.gov.pl › download.xsp › WDU19980910576 Accessed 21. 01.2022.
• [36] Zintegrowanego Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego 2004-2006, https://zporr.slaskie.pl/ Accessed 21. 01.2022.
• [37] Zobacz jak zrewitalizowano śląskie osiedle robotnicze tzw. familoków https://www.propertydesign.pl/przestrzen_publiczna/108/zobacz_jak_zrewitalizowano_slaskie_osiedle_robotnicze_tzw_familokow,1965.html Accessed 05.01.2023.
• [38] Zoepel w rozmowie z Twarogiem: Górny Śląsk jak Zagłębie Ruhry, https://dziennikzachodni.pl/prof-zoepel-w-rozmowie-z-twarogiem-gorny-slask-jak-zaglebie-ruhry/ar/689821 Accessed 05.01.2023.

Identyfikatory

DOI

10.4467/25438700SM.23.022.18483