Zużycie tribologiczne kompozytów na osnowie stopów aluminium otrzymanych z proszków

• Autorzy: Biało, D.

Warianty tytułu

EN

Wear of aluminum alloy matrix composites manufactured from powders

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Praca dotyczy kompleksowego opisu właściwości tribologicznych kompozytów na osnowie stopów aluminium otrzymanych z proszków. Szcególny nacisk położono na wpływ czynników materiałowych i warunków przeprowadzanych prób tarcia i zużycia. W części wstępnej pracy przedstawiono przegląd właściwości, zastosowań i metod wytwarzania kompozytów na osnowie stopów aluminium oraz krytyczną ocenę stanu wiedzy na temat tarcia i zużycia takich kompozytów. Wykazano, że opisane dotychczas w literaturze tribologicznej problemy tarcia i zużycia kompozytów na osnowie stopów aluminium były badane fragmentarycznie, w sposób niespójny i niewystarczający do sformułowania zależności uogólnionych. Badaniami objęto kompozyty o najczęściej stosowanych osnowach, tj; aluminiowo-krzemowych i aluminiowo-miedziowych. Jako fazę umacniającą stosowano cząstki i włokna ceramiczne Al2O3, SiC, Si3N4. Kompozyty wytworzono w procesie metalurgii proszków. Część eksperymentalną pracy poprzedzono opisem struktury badanego systemu tribologicznego uwzględniającego dwa wybrane węzły tribologiczne. Przedstawiono przebieg procesów zużywania kompozytów przy dwóch rodzajach ruchu: oscylacyjnego i jednostajnego, ze szczególnym uwzględnieniem wpływu wymuszeń: nacisków, prędkości i drogi tarcia, częstotliwości i liczby cykli. Określono wpływ budowy kompozytów na ich charakterystyki tribologiczne. Szczególny nacisk położono na rodzaj i stan osnowy, zawartość fazy umacniającej oraz jej wielkość i kształt. Wykazano także znaczącą rolę materiału i stanu przeciwpróbek w procesie zużywania kompozytów aluminiowych (szczególnie ich twardości). Poddano analizie występujące przy tarciu mechanizmy zużywania kompozytów aluminiowych. Wyróżniono mechanizmy dominujące i charakterystyczne dla tej grupy materiałów: zużycie delaminacyjne, ścierne, przez utlenianie i spowodowanie niszczeniem cząstek umacniających. Opisano wpływ budowy kompozytów, przeciwpróbek i wymuszeń na współczynnik tarcia. Uzyskano w ten sposób kompleksowy i uporządkowany opis właściwości tribologicznych kompozytów aluminiowych otrzymanych w procesie metalurgii proszków. Na zakończenie przedstawiono wnioski poznawcze i praktyczne wynikające z przeprowadzonych badań i rozważań, a także wytyczono kierunki dalszych badań.

EN

The work deal with the problem of the complex description of the tribological properties of composites with an aluminum alloy matrix manufactured from powders. Special attention was paied to the influence of the material parameters and conditions of the friction and wear tests. The first part of the work describes the properties, application and manufacturing methods of the aluminum alloy matrix composite as well as presenting a critical assesment of the state of knowledge in the field of friction and wear of such composites. This assessment concludes that tribological problems of aluminum alloy matrix composites presented in the scientific publications have not so far been studied in a coherent manner which have not allowed for general conclusions and rules to be proposed. The composities with most popular matrix i.e. aluminum-silicon and aluminum copper, were used in the research. As the reinforcing phase, ceramic particles and fibers made on Al2O3, SiC and Si3N4 were applied. The powder metallurgy process was used to obtaine the composites. The experimental part of the work follows the analysis of the examined tribological system comprising two selected tribological pair configurations. The processes of wear of composites during oscillatory motion and undirectional motion are presented, with particular attention paid to the influence of the contact pressure, speed and sliding distance, frequency and the number of cycles. The effect of the composite structure on the tribological characteristics, the role of the type and state of the matrix, the effect of the amount of the reinforcing particle phase and the influence of the size and shape of the reiforcing particle phase are shown. It has been shown that for the wear process of an aluminum alloy matrix composite, the counterspecimen, its material and properties are very important. The wear mechanisms occuring during friction have been analysed. Predominant and characteristic mechanisms of wear for this group of materials were distinguished: delamination, abrasive, oxidation and destroying of the reinforcing phase. The effect of the cmposites structure, counterspecimen and friction test parameters on the friction coefficient is described. As a result, the complex and systematic description of the tribological properties of the aluminum matrix composites obtained by the powder metallurgy methods has been formulated. The results of the work are complemented by scientific and practical conclusions, as well as indications for future research on the wear of such composites.

Słowa kluczowe

PL

kompozyty; stop aluminium; proszki; tribologia

• Czasopismo: Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej. Mechanika
• Rocznik: 2002
• Tom: z. 192
• Strony: 3-135
• Opis fizyczny: Bibliogr. 206 poz., wykr., schem., rys.

Twórcy

autor

Biało, D.

• Instytut Inżynierii Precyzyjnej i Biomedycznej Politechnika Wraszawska

Bibliografia

• [1] SOBCZAK J.: Metalowe materiały kompozytowe. Stan aktualny i perspektywy rozwoju. Seminarium „Kompozyty", Częstochowa 8 listopada 1999, Wyd. Politechniki Częstochowskiej, 23-64.
• [2] SRIVATSAN T.S., SUDARSHAN T.S., LAVERNIA EJ.: Processing of discontinuously - reinforced metal matrix composites by rapid solidification. Progress in Materials Science, 1995, 39, 317-409.
• [3] KACZMAR J.W.: Spiekane materiały kompozytowe uzyskiwane w procesie mechanicznego wytwarzania stopów i wyciskania, Pr. Nauk. Inst. Technologii Maszyn i Automatyzacji Politechniki Wrocławskiej nr 65, Seria Monografie nr 19, Oficyna Wyd. Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1997.
• [4] BLAU P.J.: Wear-resistant materials. Advanced Materials and Processes. 1990, 1, 25-26.
• [5] FOLGAR F.: Alumina fiber/metal matrix composite connecting rods. Design, fabrication, and performance. AFS Transaction, 88-94, 395-402.
• [6] New high strentgh aluminium - ceramic composite materiał for engine components. Diesel Progress, May 1989, 16-17.
• [7] MAGIN G.G.E., ISAACS J.A., CLARK J.P.: MMCs for automotive engine applications. Journal of Metals, 1996, February, 49-51.
• [8] KAPUŚCIŃSKI J., PUCIŁOWSKI K., WOJCIECHOWSKI S.: Kompozyty, podstawy projektowania i wytwarzania. Oficyna Wyd. Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1993.
• [9] BRAUTMAN L.J., KROCK R.H.: Modern composite materials. Academic Press, London 1967.
• [10] HYLA I.: Wybrane zagadnienia z inżynierii materiałów kompozytowych. PWN, Warszawa 1978.
• [11] BRAUTMAN L.J., KROCK R.H.: Composite materials. Academic Press, New York 1975.
• [12] Composites Engineerig Handbook. Edited by P.K. Mallick. University of Michigan, New York 1997.
• [13] Le PETITCORPS Y., MARTINA F.D., QUENISSET J.M.: An overview on intermetalic matrix composites. Proc. of the 12th Riso International Symposium on Materials Science. Metal Matrix Composite-Processing, Microstructure and Properties. 2-6 September 1991 Roshilde (Denmark), 461-474.
• [14] ROSSI J.L.: Reinforcements for metal matrix composites produced by powder metallurgy. Proc. of the 1998 Powder Metallurgy World Congress, Granada, 18-22 October 1998, 5, 157-161.
• [15] GÓRNY Z., SOBCZAK J.: Metal matrix composites fabricated by the squeeze casting process. Transactions of the Foundry Research Institute, vol. XLV, Special Issue No 42, 1995.
• [16] BAKER C.: Production, properties and application of particulate reinforced aluminium alloy composites. Proc. of the BNF 7th International Conference „The materiale revolution through the 90's. Powders, Metal Matrix Composites, Magnetics", 1, paper 9, 1-10.
• [17] BHANUPRASAD V.V., BHAT R.B.V., KURUVILLA A.K., PRASAD K.S., PANDEY A.B., MAHAJAN Y.R.: P/M processing of Al-SiC composites. The International Journal of Powder Metallurgy, 1991, 27, 3, 227-235.
• [18] BUNSELL A.R.: Fibre reinforcements for MMCs. Proc. of the Conference „Metal Matrix Composites IV, Design and Innovation", 6-7 December 1993, London, 42-44.
• [19] Mc CREIGHT L.R., RAUCH H.W., SUTTON W.H.: Ceramic and graphite fibres and whiskers. Academic Press, New York 1965.
• [20] TORRALBA J.M., da COSTA C.E., VALASCO F.: P/M aluminium matrix composites: an overview. 7th International Scientic Conference „Echievements in Mechanical and Materials Engineering", Zakopane 29.11-2.12.1998, Abstract vol., 539-542.
• [21] VELASCO F., da COSTA C.E., MARTINEZ M.A., RODERO B., SANTAMARTA C., TORRALBA J.M.: Fe3A1-2014 aluminium metal matrix composite: intergranular corrosion resistance. 7th International Scientic Conference „Achievements in Mechanical and Materials Engineering", Zakopane, 29.11-2.12.1998, Extended Abstracts vol., 561-564.
• [22] SALVADOR M.D., AMIGO V., FERRER C., BUSQUETS D., TORRALBA J.M.: Investigation on the interface formation between intermetalic particles and aluminium matrix. Proc. of the 1998 Powder Metallurgy World Congress, Granada, 18-22 October 1998, 5, 168-174.
• [23] KOIKE T., HIROSHI Y.: Development of the controlled forged powder metallurgical piston. Proc. of the 1998 Powder Metallurgy World Congress, Granada, 18-22 October 1998, 5, 307-312.
• [24] ERICH D.L.: Metal matrix composites: Problems, applications, and potential in the P/M industry. The International Journal of Powder Metallurgy, 1987, 23, 1, 45-54.
• [25] BIAŁO D., DUSZCZYK J.: Fretting wear resistance of squeeze cast aluminium matrix composites. International Conference „Cast Composites '95". Zakopane, October 18-20, 1995, 130-133.
• [26] BIAŁO D.: Zużycie kompozytów o osnowie aluminiowej umocnionych przez wtrącenia Al203. Zagadnienia Eksploatacji Maszyn, 1992, 91, 3, 371-387.
• [27] PEEL C.J.: Progres in the development of particulate reinforced composites. Proc. of the Conference „Metal Matrix Composites IV, Design and Innovation", 6-7 December 1993, London, 10-12.
• [28] CHARLES D.: Unlocking the potential of metal matrix composites for civil aircraft. Proc. of Symposium B on Metal Matrix Composites of the 1990 E-MRS Spring Conference, Strasbourg, France, 29 May-1 June 1990, 295-297.
• [29] Commercial success for MMCs. Powder Metallurgy, 1998, 41, 1, 25-26.
• [30] Industry Outlook: Metal Matrix Composites. Gorham Advanced Materials Newsletter, 1, 1995, 1-2.
• [31] Bicycle industry takes MMC for a ride. Metal Powder Report, June 1995, 30-33.
• [32] HULL M.: AMC leading edge MMCs and powder materials. Powder Metallurgy, 1997, 40, 2, 102-103.
• [33] SHIBATA K., USHIO H.: Tribological application of MMC for reducing engine weight. Tribology International, 1994, 27, 1, 39-44.
• [34] Metals Handbook. Ninth Edition, American Society for Metals, Metals Park (Ohio) 1984.
• [35] Metals Handbook. Desk Edition, American Society for Metals, Metals Park (Ohio) 1993.
• [36] STOLARZ S.: Wysokotopliwe związki i fazy. Śląsk, Katowice 1974.
• [37] Ter HAAR J.: Powder metallurgical processing of fibre reinforced aluminium composites. Publication of the Delft University of Technology, Thesis, 1994.
• [38] SOBCZAK J.: Metalowe materiały kompozytowe. Stan aktualny i perspektywy rozwoju w świetle polityki naukowej, technologii i praktyki przemysłowej Stanów Zjednoczonych. Wyd. Instytutu Odlewnictwa, Kraków 1996.
• [39] BRASZCZYŃSKI J., TOMCZYŃSKI S., MITKO M., KONOPKA Z., ZYSKA A.: Odlewane kompozyty metalowe. II Seminarium „Kompozyty'97", Wyd. Politechniki Częstochowskiej, Seria Konferencje nr 20, 1997, 85-91.
• [40] RAMAKRISHNAN P.: Novel processing of P/M aluminium matrix composites. Proceedings of the 1992 Powder Metallurgy World Congress, San Francisco, Advances in Powder Metallurgy and Particulate Materials, 1992, 9, 237-249.
• [41] SHIPWAY P.H., KENNEDY A.R., WILKES A.J.: Sliding wear behaviour of aluminium-based metal matrix composites produced by a novel liquid route. Wear, 1998, 216, 160-176.
• [42] DUSZCZYK J., BIAŁO D., de HAAN T.L.J.: Mechanical and microstructural aspects of fretting wear of aluminium-graphite and aluminium-silicon carbide composites produced by squeeze casting-powder technology route. Scientific Report of the Delft University of Technology, The Netherlands, January 1989, 71.
• [43] PIETRZAK K., KACZMAR J.W., WŁOSIŃSKI W.: Wytwarzanie, własności i zastosowanie materiałów kompozytowych ceramiczno-metalowych. Seminarium „Kompozyty", Częstochowa 8 listopada 1999, Wyd. Politechniki Częstochowskiej, 65-88.
• [44] COX. M.: Production methods for metal matrix composites. An overview. Proc. of the BNF 7`11 International Conference „The materials revolution through the 90's. Powders, Metal Matrix Composites, Magnetics", 1, paper 31, 1-13.
• [45] HUNT W.H., RODJOM T.J.: Discontinuously reinforced aluminium materials by powder metallurgy processes. Proc. of the 1992 Powder Metallurgy World Congress, San Francisco, Advances in Powder Metallurgy and Particulate Materials, 1992, 9, 21-31.
• [46] BHAGAT R.B.: Emerging P/M metal matrix composites. Proc. of the 1992 Powder Metallurgy World Congress, San Francisco, Advances in Powder Metallurgy and Particulate Materials, 1992, 9, 139-146.
• [47] BIAŁO D.: Wytwarzanie kompozytów w procesach metalurgii proszków. Kompozyty (Composites), 2001, 1, 1, 89-92.
• [48] ORBAN R.L., DOMSA S., DOBRA T., CONSTANTINESCU V.: Fundamental consideration for the net shaping of the PM-MMCs and their properties in correlation with the processing method. Proc. of the 1998 Powder Metallurgy World Congress, Granada, 18-22 October 1998, 5, 140-146.
• [49] GINGU O., ROSSO M., UBERTALLI G.: Comparative analysis of the structure and properties of Al/SiC(p) composite materials as a function of processing route. Proc. of the 1998 Powder Metallurgy World Congress, Granada, 18-22 October 1998, 5, 162-167.
• [50] FENG C.F., FROYEN L.: Densification of porous Al matrix composites prepared by reactive sintering. Proc. of the 1998 Powder Metallurgy World Congress, Granada, 18-22 Oc-tober 1998, 5, 73-78.
• [51] BRINKMAN H.J., DUSZCZYK J., KATGERMAN L.: One step synthesis/densification of in situ aluminium matrix composites. III Konferencja Naukowo-Techniczna „Mechatronika'97, Warszawa 20-22 listopada 1997, Pr. Nauk. Politechniki Warszawskiej Konferencje z. 14, 1997, 2, 436-439.
• [52] LIEBLICH M., TORRES-BARREIRO B.: Characterisation of Al matrix composites rein-forced with intermetallic powder particles. Proc. of the 1998 Powder Metallurgy World Congress, Granada, 18-22 October 1998, 5, 43-49.
• [53] AMIGO V., SALVADOR M.D., FERRER C., BUSQUETS D.: Clyofracture techniques used in the study of Ni3Al particles on aluminium matrix composite. Proc. of the 1998 Powder Metallurgy World Congress, Granada, 18-22 October 1998, 5, 174-180.
• [54] SZYMAŃSKI W., MOTYKA M., RICHERT M.: Badanie kompozytu z udziałem związku międzymetalicznego Al3Ti. 7th Proc. of the International Scientic Conference „Echievements in Mechanical and Materials Engineering", Zakopane 29.11-2.12.1998, Abstract vol., 501-504.
• [55] AMATEAU M.F., BHAGAT R.M.: Intermetallic matrix composites - a status report. Advances in Powder Metallurgy and Particulate Materials, 1992, 9, 223-230.
• [56] SUSTARSIC B., KEVORKIJAN V., KOSEC L.: Morphological and microstructural features of discontinuously reinforced PM Al/SiC composites. Advances in Powder Metallurgy and Particulate Materials, 1996, 5, 177-183.
• [57] WOJTASZEK M., SZCZEPANIK S., KUSIŃSKI J.: Structure of hot extruded aluminium powder based composite with 1,5% by mass additive of Al2O3 fibres. Inżynieria Materiałowa XIX, 1998, 4, 758-761.
• [58] NACHTRAB W.T.: A review of powder metal extrusion technology. Advances in Powder Metallurgy and Particulate Materials, 1992, 4, 321-334.
• [59] ZRNIK J., BESTERCI M., KOVAC L.: Cyclic creep of Al4C3 reinforced aluminium. Proc. of the 1998 Powder Metallurgy World Congress, Granada, 18-22 October 1998, 5, 89-94.
• [60] RUIZ E-M., RUIZ-ROMAN J.M., da COSTA C.E., CABMROIVERO L.E.G., RUIZ-PIE-TRO J.M.: MMC's base aluminium reinforced with carbides made by mechanical alloying route. Proc. of the 1997 European Conference on Advances in Structural PM Component Production, Munich, Germany, 15-17 October 1997, 458-464.
• [61] da COSTA C.E., BADIA J.M., ANTORANZ-PEREZ J.M., ZAPATA W.C., VELASCO F., TORRALBA J.M.: Study of the interaction matrix-reinforcement through DCS in AA2014-Ni3Al particulate composite. Proc. of the 1998 Powder Metallurgy World Congress, Granada, 18-22 October 1998, 5, 13-19.
• [62] COSTA J., FORT J., ROURA P., VIERA G., BERTRAN E., FROYEN L.: Microstructural study of mechanically alloyed aluminium with nanometer size silicon carbide powder. Proc. of the 1998 Powder Metallurgy World Congress, Granada, 18-22 October 1998, 5, 110-116.
• [63] RUIZ-NAVAS E.M., da COSTA C.E., RUIZ-ROMAN J.M. CAMBRONERO L.E.G., RUIZ-PIETRO J.M.: Influence of blending and particie distribution on base aluminium MMC's. Proc. of the 1998 Powder Metallurgy World Congress, Granada, 18-22 October 1998, 5, 146-151.
• [64] FORMANEK B., SZOPIŃSKI K., OLSZÓWKA-MAYALSKA A.: Kompozytowe proszki Al-Al203 i Al-SiC otrzymywane metodą mechanical alloying MA. III Seminarium „Kompozyty'98 Teoria i praktyka", Warszawa 10.12.1998, Wyd. Politechniki Częstochowskiej, Seria Konferencje 30, 69-75.
• [65] KIEBACK B., KUBSCH H.: Nanocrystalline composite materials obtained by high energy ball milling and HIP. Advances in Powder Metallurgy and Particulate Materials, 1996, 1, 89-95.
• [66] GERMAN R.M.: Powder metallurgy of iron and steel. John Wiley, New York 1998.
• [67] VEDANI M., PIATTI G.: Mechanical properties of Al-SiC particulate composites produced by vacuum plasma spray co-deposition technique. Proc. of the 12th Risco International Symposium on Materials Science. Metal Matrix Composites-Processing, Microstructure and Properties, 2-6 September 1991, Roshilde (Denmark), 713-718.
• [68] NIKLAS A., FROYEN., DELAEY L.: Comparative evaluation of extrusion and hot isostatic pressing as fabrication techniques for Al-SiC composites. Materials Science and Engineering, 1991, A135, 225-229.
• [69] SAGAR R., MADAN P.K., KUMAR M., SACHDEVA S.: Isostatic compaction of silicon carbide reinforced aluminium. Advances in Powder Metallurgy and Particulate Materials, 1992, 9, 45-56.
• [70] TWEED J.H.: Manufacture of 2014 aluminium reinforced with SiC particulate by vacuum hot pressing. Materials Science and Technology, 1991, A135, 73-76.
• [71] GUALANDI D., JEHENSON P.: Powder metallurgy of Al-Al203 composites (SAP) for nuclear applications. Modem Developments in Powder Metallurgy, Plenum Press. New York 1996, 3, 36-60.
• [72] MURAKOSHI Y., SANO T., UMEZAWA A., MAEDA R., YAMAGUCHI M., HIROHASHI M.: Production of MMC by using coated SiCp with Ti by PECVD. Proc. of the 1997 European Conference on Advances in Structural PM Component Production, Munich, Germany, 15-17 October 1997, 503-510.
• [73] BOSE A., ALMAN D.E., STOLOFF N.S.: Powder injection molding and reactive processing of alumina reinforced Ni (Al, Si) matrix composites. Advances in Powder Metallurgy and Particulate Materials, 1992, 9, 209-222.
• [74] STEPHANI G., LEHNERT F., STANIEK G., PETERS M.: High strength and particulate reinforced aluminium alloys by melt extraction. Advances in Powder Metallurgy and Parti-culate Materials, 1992, 7, 397-411.
• [75] KOSEC L., JAVORIC S., SUSTARSIC B., PETROVIC S.: Explosive compaction of metal - SiC composites. Advances in Powder Metallurgy and Particulate Materials, 1996, 5, 185-190.
• [76] DUSZCZYK J., ESTRADA J.L., KOREVAAR B.M., De Haan T.L.J., BIAŁO D.: The osprey preform process and its application to aluminium alloys including wear and high temperature resistance Al-ZOSI-Cu alloys. International Powder Metallurgy Conference, 1988, 5-10 June, Orlando (Florida, USA). Modern Developments in Powder Metallurgy, 19, 441-453.
• [77] BIAŁO D.: Stopy Al do węzłów tarcia modyfikowane wtrąceniami ceramicznymi. III Ogólnopolska Konferencja N-T. „Poltrib`95", Jachranka 24-26 maja 1995, 2, 52-60.
• [78] BHADURI A., GOPINATHAN V., RAMAKRISHNAN P.: SiC particulate reinforced aluminium matrix composites prepared by mechanical alloying. Advances in Powder Metallurgy and Particulate Materials, 1996, 1, part 2, 3-12.
• [79] TAKAHASHI T., MOTOYAMA M.: Preparation of particle-dispersion-strengthened aluminium by mechanical alloying. Advances in Powder Metallurgy and Particulate Materials, 1992, 7, 413-421.
• [80] DURSIN J., OROLINOVA M., DURSINOVA K.: Structural processes in the course of plastic deformation of dispersion strenghened Al-Al4C3 materials. Advances in Powder Metallurgy and Particulate Materials, 1992, 9, 195-201.
• [81] SZCZEPANIK S.: The forging of the Al-5%SiC composite obtained using P/M method. Advances in Powder Metallurgy and Particulate Materials, 1996, 4, part 14, 15-25.
• [82] BARCZY P., SZIGETI F.: Amorphous metal matrix composite ribbons. Inżynieria Materiałowa, 1998, 19, 3, 138-145.
• [83] LIN C.Y., BATHIAS C., McSHANE H.B., RAWLINGS R.D.: Production of silicon carbide Al 2124 alloy functionally graded materials by mechanical powder metalurgy technique. Powder Metalurgy, 1999, 42, 1, 29-33.
• [84] TAKEDA Y., KONDOR K., TAKANO Y., KIMURA A.: In situ formed Al-AlN composite made by various consolidation processes. Proc. of the 1998 Powder Metallurgy World Congress, Granada, Hiszpania, 18-22 October 1998, 5, 31-37.
• [85] BIAŁO D., KUDŁA L., PEROŃCZYK J.: Problemy wiercenia i drążenia elektroerozyjnego mikrootworów w kompozytach Al/Al2O3. Mechanik, 2001, 10, 631-635.
• [86] PEROŃCZYK J., BIAŁO D.: Wybrane problemy obróbki elektroerozyjnej kompozytów aluminiowych. Kompozyty (Composites), 2001, 1, 2, 211-214.
• [87] HUTCHINGS I.M.: Tribological properties of metal matrix composites. Materiał Science and Technology, 1994, 10, 513-517.
• [88] ALPAS A.T., EMBURY J.D.: Sliding and abrasive wear behaviour of an aluminium (2014)-SiC particie reinforced composite. Scripta Metallurgia et Materialia, 1990, 24, 931-925.
• [89] CHUNG S., HWANG B.H.: A microstructural study of the wear behaviour of SiCp/Al composites. Tribology International, 1994, 27, 5, 307-314.
• [90] SATO A., MEHRABIAN R.: Aluminium matrix composites: Fabrication and Properties. Metallurgical Transactions B, 1976, 7B, 443-541.
• [91] HOSKING F.M., PORTILLO F.F., WUNDERLIN R., MEHRABIAN R.: Composites of aluminium alloys: fabrication and wear behaviour. Joumal of Materials Science, 1982, 17, 477-498.
• [92] SURAPPA M.K., PRASAD S.V., ROHATGI P.K.: Wear and abrasion of cast Al-alumina particie composites. Wear, 1982, 77, 295-302.
• [93] RANA F., STEFANESCU D.M.: Friction properties of Al-1.5Pct Mg/SiC particulate me-tal-matrix composites. Metallurgical Transactions A, 1989, 20A, 1564-1566.
• [94] WANG A., RACK H.J.: Dry sliding wear in 2124A1-SiCw/17-4PH stainless steel. Wear, 1991, 147, 355-374.
• [95] ROY M., VENKATARAMAN B., BHANUPPASAD V.V., MAHAJAN Y.R., SUNDAR-ARAJAN G.: The effect of particulate reinforcement on the sliding wear behavior of aluminium matrix composites. Metallurgical Transactions A, 1992, 23A, 2883-2847.
• [96] BONOLLO F., CESCHINI L., GARAGNANI G.L., PALOMBARINI G., ZAMBON A.: Discontinuously reinforced Al composites sliding against steel: a study on wear behaviour. Proc. of the Conference „Metal Matrix Composites IV, Design and Innovation", 1993, 6-7 December, London, 51-53.
• [97] LEE C.S., KIM Y.H., HAN K.S.: Wear behaviour of aluminium matrix composite materials. Journal of Materials Science, 1992, 27, 793-800.
• [98] ARIKAN R., MURPHY S.: Anisotropic wear of planar-random metal matrix composites with zinc alloy matrix. Wear, 1991, 143, 149-157.
• [99] MA Z.Y., LIANG Y.N., ZHANG Y.Z., LU Y.X., BI J.: Sliding wear behaviour of SiC particie reinforced 2024 aluminium alloy composites. Materials Science and Technology, 1996, 12, 751-756.
• [100] SZCZEPANIK S., KRAWCZYK S., PYTKO S.: Materiały na osnowie aluminium wzmocnione cząstkami węglika krzemu otrzymane w procesie wyciskania. IV Ogólnopolska Konferencja Naukowo-Techniczna „Poltrib'97, Tribologia dla eksploatacji", 1997, Białobrzegi, 10-12.06, 52-58.
• [101] MARTIN A., MARTINEZ M.A., LLORCA J.: Wear of SiC-reinforced Al-matrix composites in the temperature range 20-200°C. Wear, 1996, 193, 169-179.
• [102] CHEN R., IWABUCHI A., SHIMIZU T., SHIN H.S., MIFUNE H.: The sliding wear resistance behavior of NiAI and SiC particles reinforced aluminium alloy matrix composites. Wear, 1997, 213, 175-184.
• [103] CAO L., WANG Y., YAO C.: The wear properties of an SiC-whisker-reinforced aluminium composite. Wear, 1990, 149, 237-277.
• [104] DAS S., PRASAD S.V., RAMACHANDRAN T.K.: The influence of matrix microstructure on the wear of Al-Si alloy-graphite composites. Proc. of the Symposium „Fundamental Relationship Between Microstructures and Mechanical Properties of Metal Matrix Composites", Indianapolis, USA, 1989, 1-5 October, 1, 655-666.
• [105] NAYEB-HASHEMI H., BLUCHER J.T., MIRAGEAS J.: Friction and wear behavior of Al-graphite composites as a function of interface and fibre direction. Wear, 1991, 150, 21-39.
• [106] SZCZEREK M.: Systematyzacja testowych badań tribologicznych. Poradnik tribologii i tribotechniki (28). Tribologia, 1998, 3, 165-172.
• [107] LAWROWSKI Z.: Tribologia. Wyd. Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1985.
• [108] CZICHOS H.: Tribology - a System Approach to the Science and Technology of Friction. Lubrication and Wear, Elsevier, Amsterdam 1978.
• [109] SZCZEREK M.: Studium systemowe eksperymentalnych badań tribologicznych. Tribologia, 1994, 1, 7-31.
• [110] WIŚNIEWSKI M.: Analiza systemowa zjawisk tribologicznych. Poradnik tribologii i tribotechniki (1). Tribologia, 1991, 1, 1-4.
• [111] SZCZEREK M.: Badania tribologicznych własności materiałów. Tribologia, 1993, 4/5, 43-70.
• [112] ŚCIESZKA S.F.: Problemy tribologiczne w hamulcach ciernych. Problemy Eksploatacji, 1998, 29, 2, 1070127.
• [113] LAWROWSKI Z.: Tribologia, Tarcie, zużywanie i smarowanie. PWN, Warszawa 1993.
• [114] BURAKOWSKI T., MARCZAK R.: Eksploatacyjna warstwa wierzchnia i jej badanie. Zagadnienia Eksploatacji Maszyn, 1995, 103, 3, 327-337.
• [115] SZCZEREK M.: Metodologiczne problemy systematyzacji eksperymentalnych badań tribologicznych. Wyd. Instytutu Technologii Eksploatacji, Radom 1997.
• [116] ZHOU J., DRUZDZEL A., DUSZCZYK J.: The effect of extrusion condition on the properties of Al-20Si-5Fe-3Cu-1Mg-10 vol. % SiC composite for wear-resistance applications. Advances in Powder Metallurgy and Particulate Materials, 1994, 5, 339-350.
• [117] TOSSO J., ZHOU J., DUSZCZYK J.: Optimization of heat treatment for P/M aluminium matrix composites processed from elemental powder. Scientific Report of the Laboratory for Materials Science, Delft University of Technology, Delft, June 1992.
• [118] ZHOU J.: Extrusion of Al-Si-x alloys prepared from rapidly solidified powders. PhD Thesis. 1991, Delft University of Technology, Delft.
• [119] BIAŁO D.: Wytwarzanie kompozytów o osnowie Al z twardymi wtrąceniami przez ekstruzję na gorąco. I Polska Konferencja „Metalowe Materiały Kompozytowe", Kraków 22-23.10.1992, Wyd. Instytutu Odlewnictwa w Krakowie, ref. 13, 1-8.
• [120] CISZEWSKI A., RADOMSKI T., SZUMMER A.: Materiałoznawstwo. Oficyna Wyd. Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1996.
• [121] TARAN YU.N., KUTSOWA V.Z., UZLOW K.I.: Relationship of structure and properties of Al-Si alloys. Inżynieria Materiałowa, 1998, 3, 588-591.
• [122] BIAŁO D.: Fretting wear of aluminium alloys and composites processed by the powder metallurgy route. Scientific Report of the Laboratory for Materials Science, Delft University of Technology, October 1989, 160.
• [123] BIAŁO D., DUSZCZYK J., de GEE A.W.J., van HEIJNINGEN G.J.J., KOREVAAR B.M.: Friction and wear behaviour of cast and sintered Al-Si alloys under conditions of oscillating contact. Wear, 141, 1991, 291-309.
• [124] BIAŁO D.: Wpływ fazy umacniającej w metalowych materiałach kompozytowych na ich odporność na zużycie poprzez tarcie. Sprawozdanie z grantu KBN nr 7 TO8C 025 10, 1998.
• [125] HEBDA M., WACHAL A.: Trybologia. WNT, Warszawa 1980.
• [126] ŚWITEK W.: Nośność zmęczeniowa połączeń mechanicznych z udziałem tarcia. Wyd. Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1980.
• [127] PUKL B., VODOPIVEC F.: The fretting behaviour of AlSi7Mg-T6. Wear, 1997, 212, 173-182.
• [128] BIAŁO D.: Tarcie i zużycie kompozytów o osnowie Al umocnionych wtrąceniami SiC. Tribologia, 1991, 5, 108-113.
• [129] BIAŁO D.: Wybrane problemy tarcia i zużycia spiekanych materiałów kompozytowych. Sympozjum Naukowe „Mechatronika`92", Pr. Nauk. Politechniki Warszawskiej. Konferencje z. 2, 1992, 131-135.
• [130] JASIM K.M., DWARAKADASA E.S.: Wear in Al-Si alloys under dry sliding conditions. Wear, 1987, 119, 119-130.
• [131] GOTO H., ASHIDA M., ENDO K.: The influence of oxygen and water vapour on the friction and wear of an aluminium alloy under fretting conditions. Wear, 1987, 116, 141-152.
• [132] KAYABA T., IWABUCHI A.: On the effect of slip amplitude on fretting wear. Technology Report, Tohoku University. 1979, 44, 2, 603-623.
• [133] DUSZCZYK J., BIAŁO D.: Friction and wear of PM Al-20Si-Al2O3 composites in kerosene. Journal of Materials Science, 1993, 28, 193-202.
• [134] BIAŁO D.: Odporność na zużycie tribologiczne kompozytów aluminiowych w warunkach ruchu oscylacyjnego. VI Seminarium „Kompozyty 2000 Teoria i praktyka". Jaszowiec, 29-31.03.2000, Wyd. Politechniki Częstochowskiej, Konferencje 35, 245-252.
• [135] SCHANYAVSKIJ A.A., BUTTSEV B.J., ISAEV M.V.: Formation of spherical particies during fretting. Izw. Akademii Nauk SSSR, Mietally, 1985, 4, 136-142.
• [136] BURAKOWSKI T., MARCZAK R.: Eksploatacyjna warstwa wierzchnia i jej badania. Zagadnienia Eksploatacji Maszyn, 1995, 30, 3, 327-337.
• [137] BIAŁO D., WOLSKI K.: Rola wtrąceń Si3N4 w procesie zużycia ciernego spiekanych materiałów kompozytowych. II Krajowa Konferencja Naukowo-Techniczna „Mechatronika:94", 22-23 września 1994, Pr. Nauk. Politechniki Warszawskiej, Konferencje, 3, 1994, 286-290.
• [138] BIAŁO D., DUSZCZYK J.: Influence of counter-specimen on wear and friction of aluminium matrix composites. Proc. of the European Conference on Advances in Structural PM Parts Production, October 15-17, 1997, Munich, 529-534.
• [139] SENATORSKI J.: Ocena materiałów na ślizgowe węzły trące. Wyd. Instytutu Mechaniki Precyzyjnej, Warszawa 1994.
• [140] BIAŁO D.: Wpływ właściwości przeciwpróbek na przebieg zużycia kompozytów aluminiowych. Tribologia, 1998, 160, 4, 427-434.
• [141] BIAŁO D., DUSZCZYK J.: Wear of aluminium matrix composites processed by liquid phase sintering and hot extrusion. The 1996 World Congress on Powder Metallurgy and Particulate Materials, June 16-21, 1996, Washington, D.C. Advances in Powder Metallurgy and Particulate Materials, 5, part 16, 17-22.
• [142] BIAŁO D., DUSZCZYK J.: Wear mechanism of aluminium matrix composites processed by the PM route. International Conference „Deformation and Fracture in Structural PM Materials”, High Tatras (Slovakia), October 13-16, 1996, 2, 338-345.
• [143] RAVIKIRAN A., SURAPPA M.K.: Effect of sliding speed on wear behaviour of A356A1-30wt.%SiCp MMC. Wear, 1997, 206. 33-38.
• [144] SAHIN Y., MURPHY S.: The effect of sliding speed and microstructure on the dry wear properties of metal-matrix composites. Wear, 1998, 214, 98-106.
• [145] ENDO K., GOTO H.: Effect of environment on fretting fatigue. Wear, 1978, 48, 347-367.
• [146] IWAI Y., HONDA T., TATSUTA H.: Effect of environment on wear resistance of SiC-reinforced aluminium composite. Proc. of the International Tribology Conference, Yokohama, October 29—November 2 1995, Japanese Society of Tribologists, 1, 527-532.
• [147] BIAŁO D.: Zużycie kompozytów aluminiowych otrzymanych na drodze metalurgii proszków. Metalurgia Proszków, 1991, 3, 100-109.
• [148] PAN Y.M., CHENG H.S., FINE M.E.: Wear of Al alloy matrix composites containing SiC and Al2O3. Proc. of the Symposium „Fundamental Relationship Between Microstruc-tures and Mechanical Properties of Metal Matrix Composites", Indianapolis 1989, 1-5 October, 1, 637-653.
• [149] LI X.Y., TANDOM K.N.: Subsulface microstructure generated by dry sliding wear on as-cast and heat treated Al metal matrix composites. Wear, 1997, 203-204, 703-708.
• [150] HOW H.C., BAKER T.N.: Dry sliding wear behaviour of Saffil-reinforced AA 6061 composites. Wear, 1997, 210, 263-272.
• [151] SAHIN Y.: Wear behaviour of planar-random fibre-reinforced metal matrix composites. Wear, 1998, 223, 173-183.
• [152] HANG J.-Q., TAN R.-S.: Dry sliding wear of an alumina short fibre reinforced Al-Si alloy against steel. Wear, 1996, 195, 106-111.
• [153] AKBULUT H., DURMAN M., YILMAZ F.: Dry wear and friction properties of δ-Al2O3 short fiber reinforced Al-Si (LM13) alloy metal matrix composites. Wear, 1998, 215, 170-179.
• [154] BHANSALI K.J., MEHRABIAN R.: Abrasive wear of aluminium-matrix composites. Journal of Metals, 1982, September, 30-34.
• [155] ZHANG Z., ZHANG L., MAI Y.-W.: The running-in wear of a steel/SiCp-Al composite system. Wear, 1996, 194, 38-43.
• [156] SANNINO A.P., RACK H.J.: Tribologicai investigation of 2009A1-20 vol. % SiCp/17-4PH. Part 1: Composite performance. Wear, 1996, 197, 151-159.
• [157] BIAŁO D.: Wpływ struktury kompozytów aluminiowych na proces ich zużywania przy tarciu. Tribologia, 2001, 178, 4, 535-547.
• [158] BIAŁO D.: Tribologiczne właściwości kompozytów aluminiowych z fazą umacniającą w postaci włókien krótkich. III Konferencja Naukowo-Techniczna Mechartronika'97, Warszawa, 22-20 listopada 1997, Pr. Nauk. Politechniki Warszawskiej Konferencje z. 14, 1997, 2, 426-429.
• [159] SAKA N., SZETO N.K.: Friction and wear of fiber-reinforced metal-matrix composites. Wear, 1992, 157, 339-357.
• [160] BIAŁO D., ZHOU J., DUSZCZYK J.: The tribological characteristics of the Al-20Si-3Cu-IMg alloy reinforced with Al203 particles in relation to the hardness of mating steel. Journal of Materials Science, 2000, 35, 5497-5501.
• [161] BIAŁO D., DUSZCZYK J.: Tribological behaviour of Al-Si-Al2O3 composites. Proc. of the 1998 Powder Metallurgy World Congres, Granada (Hiszpania), 18-22 October 1998, 5, 94-98.
• [162] SZCZEREK M.: Klasyfikacja zużycia. Podział zużycia ze względu na sposób przejawiania się i detekcji. Poradnik tribologii i tribotechniki (31), Tribologia, 1999, 6, 187-194.
• [163] KRAGIELSKIJ I.V.: Trenije i iznos. Maszynostrojenie, Moskwa 1998.
• [164] British Standard BS 903 Part A9: Abrasion Resistance.
• [165] ASTM Standard G40-83: Standard Terminology Related to Erosion and Wear.
• [166] DIN 50 324E: Prfung von Reibung und Verschleiss. 1991.
• [167] MENG H.C., LUDEMA K.C.: Wear models and predictive equations, their form and content. Wear, 1995, 181-183, 443-457.
• [168] SUH N.P.: The delamination theoly of wear. Wear, 1973, 25, 111-124.
• [169] JAHANMIR S., SUH N.P., ABRAHAMSON E.P.: Microscopic observations on the wear sheet formation by delamination. Wear, 1974, 28, 235-239.
• [170] PETERSON M.B.: Mechanisms of wear. ASME, New York 1961.
• [171] KRAGIELSKIJ I.V., MICHIN N.M.: Uzły trienija maszyn. Maszynostrojenije, Moskwa 1984.
• [172] RICE S.L.: Variations in wear resistance due to microstructural conditions. Tribology, 1979, 27, 3, 25-29.
• [173] GRIB W.W.: Iznos: Osnowy tribologii. Nauka, Moskwa 1995, 151-224.
• [174] GARKUNOW D.N.: Osnowy tribologii. Maszynostrojenije, Moskwa, 1995, 225-248.
• [175] STRAFFELINI G., BONOLLO F., MOLINARI A., TIZANI A.: Influence of matrix hardness of dry sliding behaviour of 20 vol. % Al2O3-particulate-reinforced 6061 Al matal matrix composite. Wear, 1997, 211, 192-197.
• [176] ZHANG Z., ZHANG L., MAI Y-W.: Modeling steady wear of steel/Al203-Al particie reinforced composite system. Wear, 1997, 211, 147-150.
• [177] SANINO A.P., RACK H.J.: Tribological investigation of 2009A1-20 vol. % SiCp/17-4PH. Part II: Counterpart performance. Wear, 1996, 196, 202-206.
• [178] YU S.Y., JSHII H., TOHGO K., CHO Y.T., DIAO D.: Temperature dependence of sliding wear behavior in SiC whisker or SiC particulate reinforced 6061 aluminium alloy composite. Wear, 1997, 213, 21-28.
• [179] CHEN H., ALPAS A.T.: Wear aluminium matrix composites reinforced with nickel-coated carbon flbres. Wear, 1996, 192, 186-198.
• [180] NESARIKAR A.R., TEWARI S.N., GRAHAM E.E.: Room temperature wear characteristics of Al203-particle-reinforced aluminium alloy composite. Materials Science and Engineering, 1991, A147, 191-199.
• [181] WILSON S., BALL A.: Modes and mechanisms of wear in metal matrix composites. Proc. of the 6th International Congress of Tribology, 1993, Budapest, 3, 19-25.
• [182] McCOLL J.R., HARRIS S.J., SPURR G.J.: Fretting wear of line particulate reinforced aluminium alloy matrix composites against a medium carbon steel. Wear, 1996, 197, 179-191.
• [183] SANINO A.P., RACK H.J.: Dry sliding wear of discontinuously reinforced aluminium composites: review and discussion. Wear, 1995, 189, 1-19.
• [184] ORMAN M., GOLIAN A.: Korozja aluminium i jego stopów. Wyd. Śląsk, Katowice 1963.
• [185] SADOWSKI J.: Zagadnienia fizyczne zacierania metali. Wyd. Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Radomiu, Radom 1991.
• [186] BOWDEN F.P., TABOR D.: Tarcie i smarowanie. PWN Warszawa 1962.
• [187] RAZAVIZADEH K., EYRE T.S.: Oxidative wear of aluminium alloys. Wear, 1982, 79, 325-333.
• [188] WANG D.Z., PENG H.X., LIU J., YAO C.K.: Wear behaviour and microstructural changes of SiCw Al composite under unlubricated sliding friction. Wear, 1985, 184, 187-192.
• [189] BIAŁO D.: Mechanizmy zużycia tribologicznego kompozytów aluminiowych zbrojonych cząstkami ceramicznymi. Problemy Eksploatacji, 2000, 38, 3, 9-17.
• [190] SUH N.P.: Tribophysics. Prentice-Hall, Englewood Cliffs 1986.
• [191] HOW H.C., BAKER T.N.: Characterisation of sliding friction inducted subsuiface deformation of Saffil - reinforced AA6061 composites. Wear, 1999, 232, 106-115.
• [192] BOWDEN F.P., TABOR D.: Wprowadzenie do trybologii. WNT, Warszawa 1980.
• [193] KAŁDOŃSKI T.: Zużycie ścierne w systemach tribologicznych typu dok-cylinder. Wyd. Wojskowej Akademii Technicznej, Warszawa 1996.
• [194] ŚCIESZKA S.F.: A technique to study abrasive wear in contacts with particulate materials. Wear, 1987, 118, 237-249.
• [195] JURA S.: Zużycie ścierne zależy również od konstrukcji elementów roboczych. Problemy Eksploatacji, 1998, 29, 2, 51-60.
• [196] JANECKI J., HEBDA M.: Tarcie, smarowanie i zużycie części maszyn. WNT, Warszawa 1969.
• [197] WILSON S., ALPAS A.T.: Effect of temperature on the sliding wear pezformace of Al alloys and matrix composites. Wear, 1996, 196, 270-278.
• [198] MARTIN A., RODRIGUES J., LLORCA J.: Temperature effects on the behaviour of particulate reinforced Al-based composites. Wear, 1999, 225-229, 615-620.
• [199] AYRE T.S., SCOTT D.: Wear resistance of metals. Academic Press, New York 1979, 363-442.
• [200] KOSTECKIJ B.I.: Triemje, iznos i smazka w maszynach. Tiechnika, Kijew 1970.
• [201] PRASAD S.V., McCONNELL B.D.: Tribology of aluminium metal-matrix composites: lubrication by graphite. Wear, 1991, 149, 241-253.
• [202] BIAŁO D., WOLSKI K.: Odporność na zużycie kompozytów aluminiowych umocnionych twardymi wtrąceniami. I Polska Konferencja Metalowych Materiałów Kompozytowych, Kraków 22-23.10.1992, Wyd. Instytutu Odlewnictwa w Krakowie, ref. 14, 1-9.
• [203] CHIU C., EMBURY J.D.: Metallography of adhesive wear in aluminium alloys. Metallography, 1987, 20, 99-112.
• [204] AJNBINDER S.B.: Issledowanije fretting-korrozii pri bolszych otnositielnych pieriemieszczenijach i nagruzkach. Problemy Trienija i Iznaszywanija, 1976, 9, 3-7.
• [205] BIAŁO D.: Badania wpływu ruchu obrotowo-zwrotnego matrycy na intensyfikację procesu prasowania elementów z proszków żelaza. Praca doktorska, Politechnika Warszawska, 1977.
• [206] LENKIEWICZ W.: Wpływ drgań wymuszonych na procesy tarcia metali. Zesz. Nauk. AGH, 26, 1967.