Stan zachowania i struktura wybranych fitocenoz zarośli na obszarze Wyżyny Śląskiej w obliczu zmian w użytkowaniu gruntów [komunikat]

• Autorzy: Turula, G. , Wika, S.

Warianty tytułu

EN

State of maintenance and structure of chosen shrub phytocoenoses on the area of Silesian Upland against the background of changes in the land usage

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł prezentuje wstępne wyniki badań nad dynamiką przemian zbiorowisk zaroślowych w ich inicjalnym stadium rozwojowym, pozyskane z 15 stałych powierzchni badawczych. Obserwacje prowadzone byty w latach 1997-99 i są pierwszym etapem wieloletnich badań mających na celu poznanie struktury litocenoz zaroślowych, składu gatunkowego oraz wewnętrznego zróżnicowania w ich różnych stadiach sukcesyjnych. Stwierdzono, że znaczny wzrost liczby krzewów pociąga za sobą zmniejszenie się bogactwa florystycznego płatu, ponadto zwiększa się rola gatunków ruderalnych oraz - przejściowo - łąkowych. Ubywa natomiast roślin pochodzących z muraw kserotermicznych i okrajków termofilnych. Zaobserwowano także istotny wpływ otoczenia na tempo zasiedlania się krzewów.

EN

The preliminary results of the research on the transformation dynamics of shrub communities in their initial developmental stage obtained from 15 permanent research plots are presented. Observations were carried out during the years 1997-99. They constitute the first phase of a long term research aiming at the recognition of the shrub phytocoenoses' structure, floristic composition, and local differentiation in various successive stages. The analysis showed that a significant increase in the volumes of shrubs was followed by a decrease in the richness of a vegetation patch. Furthetmore, the role of both the taxa from the Artemisierea class and, transitionally, of the meadow species becomes more visible. At the same time the plants of xerothermic grasslands and thermophilous saum-communities disappear. Additionally, a significant influence of the surroundings on the course of shrub colonisation was observed.

Słowa kluczowe

PL

zbiorowisko zaroślowe; inicjalne studium rozwojowe; fitocenoza zaroślowa; Wyżyna Śląska

EN

shrub communities; initial developmental stage; permanent research plots; Silesian Upland

• Czasopismo: Archiwum Ochrony Środowiska
• Rocznik: 2003
• Tom: Vol. 29, no. 3
• Strony: 159--178
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Turula, G.

• Uniwersytet Śląski, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Katedra Geobotaniki i Ochrony Przyrody, ul. Jagiellońska 28, 40-032 Katowice

autor

Wika, S.

• Uniwersytet Śląski, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Katedra Geobotaniki i Ochrony Przyrody, ul. Jagiellońska 28, 40-032 Katowice

Bibliografia

• [1] Brzeg A., M. Wojterska: Zespoły roślinne Wielkopolski, ich stan poznania i zagrożenie, [w:] M. Wojterska (red.) Szata roślinna Wielkopolski i Pojezierza Południowopomorskiego, Przewodnik sesji terenowych 52. Zjazdu PTP, Poznań 2001,39-110.
• [2] Falińska K.: Plant population processes in the course of forest succession in abandooned meadows, I. Variability and diversity of floristic compositions and biological mechanisms of species turnover, Acta Societatis Botanicorum Poloniae, 58 (3), 439-465 (1989).
• [3] Falińska K.: Plant population processes in the course of forest succession in abandooned meadows, II. Demography of succession promoters, Acta Societatis Botanicorum Poloniae, 58 (3), 467-491 (1989).
• [4] Falińska K.: Sukcesja jako efekt procesów demograficznych roślin, Phytocoenosis Vol. 3 (N.S.). Seminarium Geobotanicum, J. B. Faliński (red.) Dynamika roślinności i populacji roślinnych, 1, 43-67 (1991).
• [5] Faliński J. B.: Procesy ekologiczne w zbiorowiskach leśnych. Phytocoenosis Vol. 3 (N.S.). Seminarium Geobotanicum, J. B. Faliński (red.) Dynamika roślinności i populacji roślinnych, 1, 17-41 (1991).
• [6] Faliński J. B.: Prewodnik do długoterminowych badań ekologicznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.
• [7] Klimaszewski M.: Podział geomorfologiczny Polski Południowej, [w:] M. Klimaszewski (red.) Geomorfologia polski, tom I, PWN, Warszawa 1972.
• [8] Kondracki 3.: Geografia regionalna Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.
• [9] Matuszkiewicz J. M.: Krajobrazy roślinne i regiony geobotanicze Polski, Prace geograficzne nr 158 PAN, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania, Wrocław - Warszawa - Kraków 1993.
• [10] Matuszkiewicz W., J. B. Faliński, A. S. Kostrowicki, R. Olaczek, T. Wojterski: Potencjalna roślinność naturalna Polski, Mapa przeglądowa w skali I: 300 000, Arkusz II, Wyżyna Śląska, Beskidy Zachodnie, Tatry, 1995.
• [11] Mirek Z., H. Piękoś-Mirkowa, A. Zając, M. Zając: Vascular Plants of Poland. A Checklist, Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, Kraków 1995.
• [12] Ochyra R., P. Szmajda, H. Bednarek-Ochyra: List of mosses to be published in ATMOS (Lista mchów których zasięgi będą publikowane w ATMOS). [w:] Atlas of the geographical distribution of Mosses in Poland, R. Ochyra, P. Szmajda (red.) 8, 9-14 (1992).
• [13] Rothmaler W.: Exkursionsflora von Deutschland, Тоm 3 i 4, Volk und Wissen VolkScigener, Verlag, Berlin 1976.
• [14] Rutkowski L.: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, PWN, Warszawa 1998.
• [15] Sendek A., S. Wika: W sprawie ochrony Góry Św. Doroty - projekt zespołu przyrodniczo- krajobrazowego, Kształtowanie Środowiska Geograficznego i Ochrona Przyrody na Obszarach Uprzemysłowionych i Zurbanizowanych, Katowice - Sosnowiec 7, 33-41 (1992).
• [16] Szafer W.: Podstawy geobotanicznego podziału Polski, Szata roślinna Polski niżowej, [w:] W. Szafer, K. Zarzycki (red.) Szata roślinna Polski, tom II, PWN, Warszawa 1977, 9-188.
• [17] Szafer W., S. Kulczyński, B. Pawłowski: Rośliny polskie, PWN, Warszawa 1988.
• [18] Turula G.: Dlaczego zarośla śródpolne Wyżyny Śląskiej zasługują na szczególną ochronę?. Przyroda Górnego Śląska, Biuletyn Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska, 17, 6-9 (1999).
• [19] Turula G.: Rozmieszczenie i zróżnicowanie zbiorowisk zarośli śródpolnych na obszarze wschodniej części Wyżyny Śląskiej, Praca doktorska wykonana w Katedrze Geobotaniki i Ochrony Przyrody UŚ w Katowicach 2001.
• [20] Wika S., A. Błońska, G. Turula: Zarośla śródpolne Płaskowyżu Twardowickiego, Natura Sillesiae Superioris, 3, 61-75 (1999).
• [21] Wojterska M.: Dynamika wybranych zbiorowisk zaroślowych Wielkopolski, Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią, Seria В - Botanika, 41, 115-148 (1992).