Charakterystyka fizyczno-chemiczno-geologiczna osadów dennych jeziora Rzuno [komunikat]

• Autorzy: Trojanowski, J. , Bruski, J.

Warianty tytułu

EN

Chemical and physical characteristics of bottom sediment top layer in Rzuno lake

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Analiza fizyczna 15 cm warstwy osadów dennych jeziora Rzuno wykazała, że ich charakter zmieniał się wraz z głębokością, od struktury ziarnistej, w płytszych partiach jeziora, do struktury amorficznej w głębszych partiach, od barwy jasnej do prawie czarnej i od konsystencji sypkiej do galaretowatej. Badania chemiczne osadów dennych tego jeziora wykazywały, że głównym składnikiem jest krzemionka ponad 50°k suchej masy osadu, dlatego też osady te zakwalifikowano do osadów krzemianowych. Drugim istotnym składnikiem była materia organiczna, której zawartość wzrastała wraz z głębokością od około 7% do 36%. Badane osady charakteryzują się niską zawartością azotu (około 0,6%), przy czym dominującą formę stanowi azot organiczny. Charakteryzują się również niską zawartością fosforu (około 0,06%), przy podobnej ilości fosforu organicznego i nieorganicznego. Zawartość metali (Ca, Mg, Fe, AI, Mn) jest również niewielka. Analiza korelacyjna wykazała, że jony żelaza odgrywają istotną rolę w akumulacji fosforu fosforanowego w osadach dennych badanego jeziora. Materiał odkładany w osadach dennych badanego jeziora jest głównie pochodzenia autochtonicznego. Skład chemiczny osadów dennych jeziora Rzuno, jak również analiza porównawcza z innymi jeziorami wskazują, że jest to umiarkowanie eutroficzne jezioro.

EN

Physical analysis of the 15-cm top lager of the Rzuno lake bottom sediments showed chat their properties changed adequate by depth. They changed from granular structure, in the lakes shallow parts, to amorphic structure, in the lakes deeper parts, from light color to almost black and from loose to gelatinous consistence. Chemical investigation of this lake bottoms sediments showed chat their main components is silica (more than 50% of dry master of sediments), therefore these bottom sediments were classified as silicate sediments. Organic matter was another essential component of these sediments. The content of organic master increased adequate by depth from 7% to 36%. The investigated sediments exhibited small contents of nitrogen (about 0.6%), with predominance of organic nitrogen. They make up are characterized by small phosphorus contents (about 0.06%), with similar amount of inorganic and organic phosphorus. The content of metals (Ca, Mg, Fe, AI, Mn) was also small in the investigated sediments. Correlation analysis showed that iron ions precipitate phosphate phosphorus from water and accumulate it in sediments. The material deposited in bottom sediments of Rzuno lake in mainly of an autochthonous origin. The chemical composition of bottom sediments of Rzuno lake, as well as its comparison with other lakes, show that this lake is moderately eutrophic.

Słowa kluczowe

PL

jezioro Rzuno; osad denny; skład chemiczny; własności fizyczne

EN

Rzuno Lake; bottom sediments; physical properties; chemical composition

• Czasopismo: Archiwum Ochrony Środowiska
• Rocznik: 2003
• Tom: Vol. 29, no. 3
• Strony: 135--148
• Opis fizyczny: Bibliogr. 34 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Trojanowski, J.

• Pomorska Akademia Pedagogiczna, Zakład Chemii Środowiskowej, 76-200 Słupsk, ul. Arciszewskiego 22

autor

Bruski, J.

• Gimnazjum, 83-425 Dziemiany, ul. Wyzwolenia 20

Bibliografia

• [1] Austin E.R., G.F. Lee: Nitrogen release from lake sediments, J. Wat. Pollut. Fed., 45, 5, 870-879 (1973).
• [2] Bostrm B., J. M. J. M. Andersen, S. Fleischer, M. Jansson: Exchange of phosphorus across the sediment - water interface, Hydrobiologia, 170, 229-244 (1988).
• [3] Edmondson W. Т.: Changes in the oxygen deficit of Lake Washington, Verh. Int. Ver. Limnol., 16, 153-158 (1966).
• [4] Gawrońska H.: Skład chemiczny osadów dennych Jeziora Bęskiego, Zesz. Nauk ART., Olsztyn, 17, 35-43(1989).
• [5] Gołębiewski R.: Osady denne jezior Raduńskich, Gdańskie Towarzystwo Naukowe, s. 89, Gdańsk 1976.
• [6] Graca B., J. Bolatek: Temporal variations in phosphorus species in the surface layer of bottom sediments from the Gulf of Gdańsk - preliminary research, Oceanol. Stud., 4, 55-66 (2000).
• [7] Hedges J. I., J. H. Stern: Carbon and nitrogen determinations of carbon-containing solids, Limnol. Oceanogr., 29, 657-663 (1984).
• [8] Janczak J.: Atlas jezior Polski, Inst. Meteor. Gospod. Wod., Cz. II, Poznań. 1997.
• [9] Januszkiewicz Т.: Skład osadów głębinowych grupy jezior na Pojezierzu Kaszubskim, Rocz. Nauk Rol., H, 92, 67-80(1970).
• [10] Januszkiewicz Т.: Studia nad metodyką analizy chemicznej składu współczesnych osadów dennych jezior, Zesz. Nauk. ART., Olsztyn, 8, 3-30 (1978).
• [11] Januszkiewicz Т.: Chemistry of recent sediment of Grabowskie Lake in Kaszubian Lakes District in northern Poland, Pol. Arch. Hydrobiol., 27, 319-336 (1980).
• [12] Januszkiewicz Т.: Chemical characteristics of recent sediments of Lake Wierzysko, Pol. Arch. Hydrobiol., 26, 475-493 (1980).
• [13] Kajak Z.: Eutrofizacja jeziora, PWN, Warszawa 1990.
• [14] Kemp A. L. W., A. Mudrochova: Distribution and forms of nitrogen in a Lake Ontario sediment core, Limnol. Oceanogr., 17, 855-867 (1972).
• [15] Korzeniewski K.: Hydrochemical study of a springwater lake on the example of the lake Jasień, Pol. Arch. Hydrobiol., 15, 153-176 (1968).
• [16] Korzeniewski K., H. Ratajczyk, J. Trojanowski, Cz. Trojanowska: Osady denne jeziora Lubiatowskiego, [w:] Rezerwat przyrody - Jezioro Lubiatowskie, Koszaliński Ośrodek Naukowo-Badawcze w Koszalinie, 45-53 (1979).
• [17] Lityński Т.: Żyzność gleby i nawożenie, PWN Warszawa 1971.
• [18] Mirowski Z., J. Rytelewski: Gleboznawstwo z podstawami geomorfologii, minerologii i petrografii, Cz. 2, Olsztyn 1981.
• [19] Mortimer C. H.: Chemical exchanges between sediments and water in the Create Lakes-speculations on probable regulatory mechanisms, Limnol. Oceanogr., 16, 387-404 (1971).
• [20] Pazdro K., S. Staniszewski, J. Beldowski, K. Emeis, T. Leipe, J. Pempowiak: Variations in organic matter bound in fluffy layer suspended matter from the Pomeranian Bay (Baltic Sea), Oceanol., 43, 405-420 (2001).
• [21] Pempkowiak J., M. Grylicki, M. Marko-Narloch: Correlations between major components of the Baltic surface sediments, Proc. 16lh Baltic Oceanogr. Conf. Inst. Mar. Res., Kiel, 2, 833- 842 (2000).
• [22] Persson J., P. Jonsson: Historical development of laminated sediments - an approach to detect soft sediment ecosystem changes in the Baltic Sea, Mar. Poll. Bull., 40, 122-134 (2000).
• [23] Ryding S., H. Borg: Chemical studies of superficial sediments in lake Lilia Ullevijjarden, Int. Rev. Ges. Hydrobiol., 61, 581-593 (1976).
• [24] Shindler D.: Exchange of nutrients between sediments and water 15 years of experimental eutrophication, Can. J. Fish. Aquat. Sci., 44 (Suppl. 1), 26-46 (1987).
• [25] Starmach K., S. Wróbel, К. Pasternak: Hydrobiologia, PWN, Warszawa 1978.
• [26] Tadajewski A.: Chemizm osadów dennych jeziora Kortowskiego, Zesz. Nauk WSR Olsztyn, 19. 58- 72(1965).
• [27] Tadajewski A.: Chemizm osadów jeziora Sukiel i uwagi o jego faunie dennej, Zesz. Nauk. WSR Olsztyn, 21,47-63(1966).
• [28] Trojanowski J.: Sorption properties of bottom sediments of Szczytno Małe and Lętowo Lakes. Pol. Arch. Hydrobiol., 34, 149-161 (1987).
• [29] Trojanowski J.: Skład chemiczny i właściwości fizyczne osadów dennych jezior Klasztorne Małe i Klasztorne Duże. Slup, Pr. Mat. Przyrod. (praca w druku).
• [30] Trojanowska Cz., J. Trojanowski, H. Ratajczyk: Osady denne a sadzowa hodowla pstrągów w jeziorze Łętowskim, Pol. Arch. Hydrobiol., 29, 659-670 (1982).
• [31] Trojanowska Cz., J. Trojanowski, H. Ratajczyk: Charakterystyka chemiczna osadów dennych jeziora Gardno, Slup. Prace Mat. Przyrod., 9b, 193-208 (1993).
• [32] Trojanowski J., Cz. Trojanowska, H. Ratajczyk: Chemical characteristics of bottom sediment top layer in Szczytno Małe Lake. Pol. Arch. Hydrobiol. 32, 99-112 (1985).
• [33] Trojanowski J., Cz. Trojanowska, H. Ratajczyk, M. Krzyżanowska, R. Reinert: Wybrane właściwości fizykochemiczne osadów dennych jezior przymorskich w 1987 r., Slup. Prace Mat. Przyrod., 9b, 261-291 (1993).
• [34] Trojanowski J., J. Bruski: (praca w druku) Thermal and oxygenic characteristic of Rzuno Lake (Kaszuby Lakeland), Arch. Ochr. Środ. 28, 81-95.