Udział traw w rozwoju zbiorowisk roślinnych w siedliskach trudnych

• Autorzy: Patrzałek, A.

Warianty tytułu

EN

Participation of grasses in the development of plant communities in difficult habitats

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przeprowadzono wieloletnie badania nad rozwojem zbiorowisk roślinnych na zwałowiskach po kopalnictwie węgla kamiennego. Powstawanie zbiorowisk inicjowano przez wysiew nasion traw bezpośrednio w grunt z nawożeniem mineralnym albo na wydzielonych powierzchniach przykrytych warstwą ziemi. Rozwój zbiorowisk roślinnych oceniano w różnych przedziałach czasowych w okresie 30 lat. Badania roślinności prowadzono metodą Braun-Blanqueta oraz metodą analizy botaniczno-wagowej. Wielkość biomasy nadziemnej roślinności zielnej określano wagowo. Zbiorowiska roślinne inicjowane wysiewem mieszanek traw z udziałem odmian Festuca ovina w początkowym okresie tworzą monokultury. Dalszy ich rozwój po 30 latach prowadzi do powstania zbiorowiska murawowego z Betula verucosa i Pin.s sylvestris. Zbiorowisko takie ma znamiona dużej trwałości oraz duże walory użytkowe. Trawy krótkotrwałe inicjują rozwój zbiorowisk z Calamagrostis epigejos. Na gruncie przykrytym warstwa ziemi mineralnej początkowy rozwój zbiorowisk roślinnych zależny jest od banku nasion znajdującego się w ziemi, powstających warunków powietrzno wodnych i trofizmu gleby. Wyczerpywanie się składników pokarmowych obniżało produkcję biomasy, jej odbiór wzbogacał florystycznie zbiorowisko. Ubożenie siedliska w składniki odżywcze dla roślin sprzyja osiedlaniu się ekspansywnego Calamagrostis epigejos. Poznane procesy przyrodnicze w siedlisku trudnym inicjowane wysiewem traw stanowią podstawę do prawidłowego prowadzania rekultywacji biologicznej gruntów z odpadowych skał karbońskich.

EN

Long-term studies were performed on the development of plant communities in dumping ground, after hard coal mining. The communities were initiated by sowing grass seeds either directly in the ground with mineral fertilizing, or on separate surfaces covered with a layer of soil. The development of plant communities was assessed in various time intervals within the 30-year period. The studies concerning flora applied the Braun-Blanguet method, as well as botanical-gravimetric method. The size of biomass of surface herbaceous plants has been determined in a gravimetric manner. Plant communities wich che participation of Festuca avina initially make up monocultures, while their further development after 30 years led to the tree development of turf-like community with Betula verucosa and Pinus sylvestris. Such a community shows signs of substantial durability and high usability. Short-lasting grass types initiate the development of communities with Calamagrostis epigejos. On the ground covered with a lager of mineral soil the initial development of plant communities depended upon: bank of seeds in the ground, air and water conditions formed and trophic properties of the soil. Depletion of nutrients resulted in lowered production of biomass, while its collection enriched flora composition of the community, enabling the growth and development of short heliophilous plan. Depletion of plants nutrients, as well as accumulation of unmoved green biomass enabled the expansive species of Calamagrostis epigejos to settle in plant communities. The recognized natural processes in difficult habitats, initiated by grass sowing, provide the basis for correct biological reclamation of lands of Carboniferous rock waste.

Słowa kluczowe

PL

gatunki i odmiany traw; trudne siedliska; biologiczna rekultywacja gruntów; zbiorowiska roślinne; składowiska odpadów karbońskich

EN

grass species and varieties; difficult habitats; biological land reclamation; plant communities; carboniferous waste dumping sites

• Czasopismo: Archiwum Ochrony Środowiska
• Rocznik: 2003
• Tom: Vol. 29, no. 2
• Strony: 57--65
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Patrzałek, A.

• Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska PAN, ul. M.Skłodowskiej-Curie 34, 41-819 Zabrze

Bibliografia

• [1] Osmańczyk D.: Wpływ roślinności zielnej na aktywność enzymatyczną rekultywowanych odpadów górnictwa węglowego, Archiwum Ochrony Środowiska, 3-4, 175-181 (1980).
• [2] Patrzałek A.: Wzrost i rozwój niektórych traw i roślin maotylkowatych na zwałowisku odpadów węgla kamiennego Smolnica, Archiwum Ochrony Środowiska, 1, 183-197 (1984).
• [3] Patrzałek A.: Zdolność darniotwórcza mieszanek traw i motylkowatych wysiewanych na zwałowisku odpadów węgla kamiennego oraz ich wpływ na wietrzenie gruntu, Archiwum Ochrony Środowiska, 3-4, 157-170 (1984).
• [4] Patrzałek A., A. Rostański: Procesy glebotwórcze i zmiany roślinności na skarpie rekultywowanego biologicznie zwałowiska odpadów po kopalnictwie węgla kamiennego, Archiwum Ochrony Środowiska, 3-4, 157-168 (1992).
• [5] Patrzałek A.: Foramation of plants communities on coal mining waste tips under influence of seeded variety of grass and agricultural treatments, Ecological Aspects of Breeding Fodder Crops and Amenity Grasses, 147-150(1997).
• [6] Patrzałek A., J. Łyszczarz: Wzrost i rozwój mieszanek traw z wsiewką Phacelia tanacaetifolia odmiana Stała na rekultywowanych biologicznie skarpach wzgórza zbudowanego z odpadowej karbońskiej masy skalnej, Łąkarstwo w Polsce, 1, 173-183 (1998).
• [7] Patrzałek A.: Wzrost i rozwój Festuca rubra odmiana Nimba w siedlisku trudnym, Łąkarstwo w Polsce, 2, 101-111 (1999).
• [8] Patrzałek A., R. Lutyńska: Próba określenia przydatności Festuca duriuscula (L.) Koch. - odmiana Gabi - do zadarnień zwałowiska odpadowych skał karbońskich, Łąkarstwo w Polsce, 2, 113- 118 (1999).
• [9] Patrzałek A.: Gatunki i odmiany traw dla celów specjalnych i ich użytkowanie, Łąkarstwo w Polsce 3, 105-118 (2000).
• [10] Patrzałek A.: Udział i rola roślinności spontanicznej w tworzeniu się zbiorowisk z wysiewanymi odmianami traw na gruncie z odpadowej karbońskiej masy skalnej, Fragmenta Floristica et Geobotáni- ca Polonica Ann, VII, 215-227 (2000).
• [11] Patrzałek A.: Znaczenie traw w powstawaniu zbiorowisk roślinnych na glebach inicjalnych wytworzonych z odpadów karbońskich, Zeszyty Naukowe AR Wrocław, Nr 402, Rozprawy CLXXVI (2001).
• [12] Patrzałek A.: Właściwości gleby inicjalnej powstającej na zwałowisku odpadów karbońskich, Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej Górnictwo, Z. 248, 151-156, (2001).
• [13] Strzyszcz Z.: Ocena przydatności odpadów górniczych Górnośląskiego Zagłębia Węglowego do rekultywacji biologicznej, Archiwum Ochrony Środowiska, 1-2, 91-123 (1989).
• [14] Twardowska I.: Mechanizm i dynamizm ługowania odpadów karbońskich na zwałowiskach, Prace i Studia, 25, 1981.