Wykorzystanie iłów turoszowskich - możliwości i oczekiwania

• Autorzy: Kaczarewski, T. , Pędziwol, A. , Wiśniewski, J.

Warianty tytułu

EN

Usage of Turoszów clay - opportunities and expectations (hopes)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W serii nadkładowej złoża Turów występują wkładki iłów ogniotrwałych, kamionkowych oraz biało wypalających się, określone jako iły turoszowskie. W przeszłości wielokrotnie próbowano udokumentować zasoby tego surowca. Przy szacowaniu potencjalnych zasobów często nie brano jednak pod uwagę słabego rozpoznania zalegania i jakości. W ten sposób pierwsze informacje o występowaniu przewarstwień ilastych ( Ciuk, 1951 ) przerodziły się z czasem w mit o występowaniu w złożu węgla ogromnych ilości kopaliny towarzyszącej bardzo wysokiej jakości. Wzrastające wymagania jakościowe odbiorców, przede wszystkim w zakresie niezmiennych parametrów fizykochemicznych, powstawanie nowych technologii w zakresie materiałów ogniotrwałych oraz konkurencja ze strony państw byłego bloku wschodniego spowodowały w pewnym okresie znaczne zmniejszenie zainteresowaniem iłami ze złoża Turów. Kopalnia w ostatnich latach zakończyła zdejmowanie nadkładu w północnej części złoża, gdzie udział iłów przydatnych do pozyskania jako surowce towarzyszące był zasadniczo większy a górniczo-technologiczne warunki ich wydobycia znacznie korzystniejsze. Aktualnie, gdy przedmiotem eksploatacji jest południowa część złoża, gdzie udział iłów czystych w masie nadkładowej jest znikomy występują trudności z zaspokojeniem nawet zmniejszonego zapotrzebowania. Dokumentacja geologiczna złoża nie da podstaw do wykazania nagromadzenia kopaliny, które spełniłoby wymagania kryteriów bilansowości. Nie przewiduje się jednak całkowitego zaniechania pozyskiwania surowców towarzyszących. Ich selektywne wybieranie możliwe jest dzięki istnieniu pewnych rezerw wydajności układów KTZ w okresach mniejszego zapotrzebowania na węgiel. Pozyskanie nawet niewielkich ilości surowca z nadkładu złoża przyczynia się do zmniejszenia potrzeb uruchamiania nowych wyrobisk o znacznych rozmiarach w rejonach dotychczas nieprzekształconych przez górnictwo.

EN

The overburden Turów deposit contains fire-proof, stoneware and white-baked clays inclusions which are called Turoszów clays. In the past there were many trials to record the clayey material reserves. Potential reserves estimating did not pay attention of the fact that geological recognition of the material quality and geological structure was not sufficient. In this way first information about clay interbedding occurrence (Ciuk, 1951) turned gradually into the myth of huge quantity very high quality accompanying mineral. In the certain period of time the interest of the Turoszów clays decreased considerably. It was caused by higher and higher requirements of consumers concerning quality mainly in constant physical-chemical parameters, new technologies in the fire- -proof materials area as well as the appearance of new competitors from the Old Soviet Union block countries. When exploitation moved from the north mining field to the south company started not to be able to supply even reduced demand because the percentage of pure clay in the overburden mass was extremely low. According to The Geological Study there is no possibility in this part of deposit that clay accumulation would so significant that the requirement of economic resource criteria for accompanying mineral would be fulfilled. However nowadays the clay material mining level is low the company does not intend to totally abandon it. Selective mining of these materials is possible during the periods of smaller coal demand when exist certain reserves in efficiency of KTZ (excavator-transport-dumping conveyor) system. Gaining even small amount of clay from the Turów deposit overburden makes opening new deposits unnecessary. It protects the regions that are not converted by mining activity from arising new large exploitation hollow.

Słowa kluczowe

PL

złoże Turów; ił ogniotrwały; ił kamionkowy; ił biało wypalający się; ił turoszowski

EN

Turów deposit; fire-proof clay; stoneware clay; white-baked clay; Turoszów clay

• Czasopismo: Górnictwo Odkrywkowe
• Rocznik: 2007
• Tom: R. 49, nr 7
• Strony: 39-45
• Opis fizyczny: Bibliogr. 12 poz.

Twórcy

autor

Kaczarewski, T.

autor

Pędziwol, A.

autor

Wiśniewski, J.

• BOT Kopalnia Węgla Brunatnego Turów Spółka Akcyjna, 59-916 Bogatynia 3, tel. [phone],

Bibliografia

• [1] Bolewski A., Budkiewicz M., Wyszomirski R, 1991 - Surowce ceramiczne. Wyd. Geol. Warszawa
• [2] Ciuk E., 1951 - Węgiel brunatny i iły ogniotrwałe w kopalni Turów. Biul. Ig nr 229, s. 1 - 33
• [3] Dokumentacja geologiczna złoża węgla brunatnego "Turów" w kat. A+B+C1+C2, 1991, Przedsiębiorstwo Geologiczne we Wrocławiu, Wrocław
• [4] Dodatek nr 1 do dokumentacji geologicznej złoża węgla brunatnego "Turów", Przedsiębiorstwo Robót Geologiczno-wiertniczych sp. z o.o.- Sosnowiec 2002
• [5] Kasiński J. R., 2000 - Atlas geologiczny trzeciorzędowej asocjacji brunatnowęglowej w polskiej części Niecki Żytawskiej. PIG, Warszawa
• [6] Kasza L., Pytliński A., Simiczyjew P., Kossowski L., Talikowski M., 1992 - Surowce ilaste z KWB Turów w Bogatyni - analiza możliwości wykorzystania. Wrocław
• [7] Kozyra Z., Wyrwicki R., 1970 - Surowce ilaste. Wyd. Geol. Warszawa
• [8] Nieć M., Kawulak M., Salomon E., 2004 - Opinia w sprawie gospodarowania kopalinami towarzyszącymi w złożu węgla brunatnego Turów. Kraków
• [9] Nieć M., Malt K., Wyrwicki R., Wiśniewski J., 2004 - Iły turoszowskie - mit kopalin towarzyszących,. Studia Rozpór. Monogr. Sigmie PAN, 128, Kraków
• [10] Pacelt H., 1964 - Wykorzystanie kopalin towarzyszących węglowi brunatnemu. Zesz. Problem nr 34 Dolnośląskie Biuro Poj. Górn. Wrocław
• [11] Szymborski W, Łukwiński L., 1986 - Własności surowców ilastych z kopalni węgla brunatnego Turów i ich przydatność w przemyśle materiałów ogniotrwałych. Arch. Miner. T. 41, z. 1, s. 9 - 26
• [12] Witek B., 1990 - Charakterystyka mineralogiczno-geochemiczna iłów turoszowskich. Wrocław