Studium niezawodności konstrukcji obudowy i stateczności wyrobisk korytarzowych w kopalniach węgla kamiennego z uwzględnieniem niepewności informacji

• Autorzy: Duży, S.

Warianty tytułu

EN

Study of heading support construction reliability and stability in collieries undertaking information unreliability

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Prowadzenie eksploatacji górniczej powoduje konieczność wykonania szeregu wyrobisk korytarzowych udostępniających i przygotowawczych, do projektowania których wykorzystuje się wiele danych określanych z pewną dokładnością. W takiej sytuacji obiektywne oszacowanie bezpieczeństwa konstrukcji wyrobisk górniczych możliwe jest jedynie przy założeniu probabilistycznego modelu analizy jej niezawodności. Dla realizacji tego celu opracowano metodykę szacowania niezawodności i bezpieczeństwa konstrukcji wyrobisk korytarzowych, uwzględniającą specyfikę projektowania górniczego. Przeprowadzono badania nad zmiennością warunków geologiczne-górniczych oraz jakością wykonania wyrobiska i jego obudowy. Badania te przeprowadzono w 250 wyrobiskach przygotowawczych zlokalizowanych w losowo wybranych 22 rejonach obszarów górniczych kopalń węgla kamiennego w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym. Badania przestrzennej, losowej zmienności wytrzymałościowych i odkształceniowych skał w masywie przeprowadzono z punktu widzenia następujących zagadnień: - kształtowanie się wytrzymałości na ściskanie i modułu sprężystości skały budującej tę samą warstwę w świetle badań laboratoryjnych i in situ, - kształtowanie się wytrzymałości na ściskanie i modułu sprężystości skały budującej tę samą warstwę zalegającą na większym obszarze oraz na różnej głębokości, - kształtowanie się wytrzymałości na ściskanie i modułu sprężystości masywu skalnego w obrębie profilu charakterystycznego wyrobiska. Z przeprowadzonych badań wynika, że górotwór w obrębie analizowanego obszaru, mimo braku zaburzeń, charakteryzuje się pod względem własności wytrzymałościowych dużą zmiennością. Własności odkształceniowe w ramach poszczególnych warstw i obszarów wykazują mniejszą zmienność. Analiza statystyczna własności wytrzymałościowych i odkształceniowych skał w masywie wykazała, że wytrzymałość na ściskanie oraz moduł sprężystości górotworu można traktować jako zmienne losowe o normalnym rozkładzie prawdopodobieństwa. Podstawowe znaczenie dla bezpieczeństwa konstrukcji budowlanych mają elementy i materiały stosowane do jej wykonania. Przeprowadzono pomiary podstawowych wymiarów przekroju poprzecznego najczęściej stosowanych w budownictwie podziemnym kształtowników V25 i V29, długości oraz promieni łuków odrzwiowych. Pomiary przeprowadzono na losowo wybranych kilkudziesięciu elementach obudowy, znajdujących się na składzie materiałów w kopalni i przygotowywanych do transportu do przodków drążonych wyrobisk korytarzowych. Wykorzystując pomiary poszczególnych gabarytów przekroju poprzecznego kształtownika, określono ich rozkłady statystyczne. Badania dokładności wykonania wyrobisk korytarzowych i ich obudowy wykonywane były w warunkach dołowych w kilkunastu przodkach drążonych wyrobisk korytarzowych. Pomiary i makroskopowa ocena jakości wykonania wyrobiska i obudowy były wykonywane w bezpośrednim sąsiedztwie czoła przodka, tak aby można było opracować obraz jakości jego wykonania bez uwzględnienia skutków oddziaływania deformującego się górotworu. Wszystkie uzyskane w trakcie badań pomiary i obserwacje makroskopowe zostały poddane analizie wraz z określeniem rozkładów statystycznych. Pozwoliły one również na określenie typowego obrazu wykonywanego w kopalni węgla kamiennego wyrobiska korytarzowego. Analizę niezawodności i bezpieczeństwa konstrukcji wyrobisk korytarzowych przeprowadzono opierając się na metodach deterministycznej i probabilistycznej. W metodach deterministycznych miernikiem niezawodności konstrukcji jest współczynnik bezpieczeństwa. Na podstawie przeprowadzonych obliczeń, wykorzystując różne metody (analityczne, empiryczne, numeryczne) stwierdzono, że tylko w przypadku około 1% wszystkich analizowanych wyrobisk nie jest spełniony podstawowy warunek bezpieczeństwa konstrukcji (współczynnik bezpieczeństwa powyżej 1,0), ale w około 43% nie jest spełniony warunek bezpieczeństwa zalecany dla wyrobisk podziemnych (współczynnik bezpieczeństwa powyżej 1,5). Wykorzystując metody probabilistyczne, jako miernik niezawodności konstrukcji przyjęto prawdopodobieństwo utraty stateczności wyrobiska korytarzowego. Przeprowadzona w ramach pracy analiza wykazała, że zastosowana w wyrobiskach obudowa charakteryzowała się zmiennym prawdopodobieństwem wystąpienia utraty stateczności. W celu weryfikacji rozważań przedstawionych w pracy przeprowadzono obserwacje zachowania się analizowanych wyrobisk korytarzowych, które wykazały, że wyrobisko górnicze, aby mogło bezpiecznie spełniać swoje funkcje technologiczne, powinno zostać sklasyfikowane do I, II lub Ul klasy. Aby już na etapie projektowania wyrobiska podnieść klasę warunków utrzymania stateczności wyrobiska korytarzowego, konieczne jest zwiększenie zapasu bezpieczeństwa konstrukcji, które można uzyskać dzięki wprowadzeniu współczynników korekcyjnych, zwiększających wymaganą nośność obudowy, zależnych od klasy warunków utrzymania stateczności wyrobiska, współczynnika zmienności obciążenia obudowy oraz współczynnika zmienności nośności konstrukcji obudowy. Analizę niezawodności i bezpieczeństwa konstrukcji analizowanych wyrobisk korytarzowych przeprowadzono metodami symulacyjną Monte Carlo, wykorzystującą do obliczeń obciążenia obudowy metodę opartą na hipotezie ośrodka złożonego, a nośność obudowy określoną metodą numeryczną zweryfikowaną o wyniki badań laboratoryjnych, oraz opracowaną w pracy analityczno-empiryczną metodą szacowania niezawodności i bezpieczeństwa konstrukcji wyrobisk korytarzowych. Na podstawie przeprowadzonych obliczeń porównawczych stwierdzono, że obie zastosowane metody obliczeniowe dały wyniki różniące się od siebie nie więcej niż 5%. Wskazuje to na przydatność opracowanej metody w praktyce projektowej, a uzyskana zgodność wyników obliczeń przy wykorzystaniu opracowanej metodyki z wynikami obserwacji dołowych dowodzi prawdziwości postawionej w pracy tezy.

EN

Mining exploitation creates the need to make a series of first driving and preparatory headings, designing which, many data determined with certain accuracy, are used. In this situation heading construction safety evaluation is possible only with assuming the probabilistic analysis model of its reliability. A heading reliability and safety evaluation method undertaking mining design specifics was compiled to realise this goal. Research on geological-mining condition changeability and heading and its support making quality have been made. Research has been made in 250 preparatory headings in 22, randomly chosen colliery mining regions in the Upper Silesian Mining Area. Spatial and random rock in massive strength and deformation changeability research, were conducted from the point of view of the following factors: - forming of compression strength and Young modulus of the rock that elevates the same layer in reference to laboratory research and in situ, - forming of compression strength and Young modulus of the rock that elevates the same layer which desposits of strata on a greater area and on different depth, - forming of compression strength and Young's modulus of the rock massive in the range of the heading characteristic profile. Research shows that rock strata in the range of the analyzed region, despite no disturbance, is characterized by large changeability in reference to its strength factors. Deformation factors in the face of certain layers and regions show smaller changeability. A static analysis of rock in massive strength and deformation factors has shown that rock strata compression strength and Young's modulus can be treated as random variables of normal probability distribution. Elements and making materials have the basic influence on building construction safety. Measurements of cross-section basic sizes are generally used in building underground shapes V25 and V29, lengths and radiuses of timber set arches. Measurements have been made in several random support elements, which are placed on the material depot in the mine and ready to transport to the faces of driven headings. Using the measurements of certain shape cross-section gabarits, their statistical distribution was defined. Heading and their support accuracy measurements have been made in underground conditions in over a dozen driven headings. Measurements and macroscopic evaluation of heading and support quality were made in the direct neighborhood of the face in a way that it was possible to compile a making quality view without undertaking the effects of deforming action of rock strata. Ali macroscopic measurements and observations were analyzed with statistic distribution definition. It made defining a typical view of headings in collieries possible. Heading construction safety and reliability analysis was made with the probabilistic and deterministic method. In the deterministic methods, the construction reliability measure is the safety factor. On the basis of the calculations, based on different methods (analytic, empirical, numerical) it was stated that only in about 1% of the analyzed headings, the construction safety condition was not fulfilled (safety factor over 1.0), but in about 43% the recommended safety condition for underground headings is not fulfilled (safety factor over 1,5). Using probabilistic methods, the heading stability loss probability was adopted as a measure of construction reliability. The executed analysis has shown that the supports used in headings were characterized by a changing probability of stability loss occurrence. To verify the deliberation, a behavior observation of the analyzed headings, which have shown that an excavation, to safely fulfill its technological duties, should be classified to class II III, or I has been executed. To boost the heading reliability maintenance conditions class, boosting the construction safety reserve, which can be obtained by inducting correction factors, which increase the required support load capacity dependent on the heading reliability maintenance conditions class, support load changeability factor and heading load capacity changeability factor, is necessary, on the designing level. The construction reliability and safety analysis in the analyzed headings was executed with the Monte Carlo simulative method, using it to calculate support load with the complex medium equation hypothesis, and the support load capacity was defined using hę numerical method verified with laboratory research results and compiled with the analytical-empirical method of heading safety and reliability evaluation. On the basis of the comparative calculations, it can be stated that both methods have given different results, which differ from each other by no more then 5%. It shows that the compiled method will be useful in designing practice, and the obtained compatibility of the calculation results, using the compiled method with the underground observation results, proves the genuineness of the stated thesis.

Słowa kluczowe

PL

wyrobiska korytarzowe; stateczność wyrobiska korytarzowego; obudowa wyrobisk górniczych; budownictwo podziemne; bezpieczeństwo konstrukcji wyrobisk

EN

heading; stability of heading; mine heading support; underground buildings; heading construction safety

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Górnictwo / Politechnika Śląska
• Rocznik: 2007
• Tom: z. 277
• Strony: 1-221
• Opis fizyczny: bibliogr. 175 poz.

Twórcy

autor

Duży, S.

• Katedra Geomechaniki, Budownictwa Podziemnego i Zarządzania Ochroną Powierzchni 44-100 Gliwice, ul.Akademicka 2, tel.: [phone],

Bibliografia

• 1. Aldorf J., Chudek M., Duży S., Hrubesova E., Kleta H., i in.: Budownictwo podziemne. Cz. I., Wpływ budownictwa tunelowego na powierzchnię terenu. Skrypt uczelnianyPolitechniki Śląskiej nr 1917, Gliwice 1995.
• 2. Aldorf J., Hrubesowa E., Lahuta H.: Prospevek k prawdopodobnostnimu pristupu ke stanoveni zatizeni vystuze. IV Międzynarodowa Konferencja „IV Szkoła Geomechaniki", Gliwice-Ustroń 1999.
• 3. Bażant Z.P., Kwang L.L.: Random Creep and Shrinkage in Structures: Sampling Journal of Structural Engineering, ASCE, Vol. 111, No. 5, 1985.
• 4. Bażin M.P.: Ochrana podrabatywajemych podgotowitielnych wyrobotok. Niedra, Moskwa 1978.
• 5. Biegus A.: Probabilistyczna analiza konstrukcji stalowych. Wyd. PWN, Warszawa - Wrocław 1999.
• 6. Bołotin W. A.: Metody statystyczne w mechanice budowli. (Wyd. „Arkady", Warszawa 1968.
• 7. Borecki M. i in.: Anizotropia, niejednorodność i nieciągłość własności wytrzymałościowych, sprężystych i Teologicznych skał i' górotworu. Prace Instytutu Projektowania, Budowy Kopalń i Ochrony Powierzchni Pol. ŚL, Gliwice 1975 (praca niepublikowana).
• 8. Borecki M.: Mechanika budowli podziemnych. Skrypt Uczelniany Pol. Śl. Nr 904, Gliwice 1980.
• 9. Bułyczew N. S.: Mechanika podzemnych soorużenij. Niedra, Moskwa 1994.
• 10. Chen W. F., Atsuta T.: Theory of Beam - Columns, vol. 1, Mc Graw - Hill, New York 1976.
• 11. Chmielewski T., Nowak H.: Mechanika budowli. Metoda przemieszczeń. Metoda Crossa. 'Metoda elementów skończonych. Wyd. Naukowo - Techniczne, Warszawa 1996.
• 12. Chudek M. i in.: Kompleksowa metoda prognozowania oddziaływania wpływu podziemnej eksploatacji złóż oraz wstrząsów górotworu na chronione obiekty powierzchniowe w brzeżnym obszarze niecki obniżeniowej. Wyd. Politechniki Śląskiej, Gliwice 2003.
• 13. Chudek M., Chwała S.: Zagadnienie prognozowania obciążeń statycznych na obudowy wyrobisk korytarzowych i komorowych. ZN Pol. Śl., s. Górnictwo, z. 494, Gliwice 1977.
• 14. Chudek M., Duży S. i in.: Analiza stateczności szybu „Pułaski" w aspekcie warunków geologiczno - górniczych KWK „Wieczorek" i badań obudowy szybu metodą nieniszczącą dla potrzeb jego bezpiecznego użytkowania, Katowice 2004 (praca niepublikowana).
• 15. Chudek M., Duży S. i in.: Dobór obudowy oraz ustalenie bezpiecznej technologii wykonywania poszerzenia przecinki ściany 9 w pokładzie 405/2 w oparciu o analizę warunków geologiczno - górniczych i dodatkowe badania własności geomechanicznych węgla pokładu 405/2, skał stropowych i spągowych. Praca Katedry Geomechaniki, Budownictwa Podziemnego i Zarządzania Ochroną Powierzchni Pol. Śl. (NB-169/RG-4/2002), Gliwice 2002 (praca niepublikowana).
• 16. Chudek M., Duży S. i in.: Dobór obudowy przecinki ściany 9 w pokładzie 405/2 ze szczególnym uwzględnieniem czasu istnienia wyrobiska. Praca Katedry Geomechaniki, Budownictwa Podziemnego i Zarządzania Ochroną Powierzchni Pol. Śl. (NB-156/RG-4/2002), Gliwice 2002 (praca niepublikowana).
• 17. Chudek M., Duży S. i in.: Opracowanie dotyczące optymalizacji doboru obudowy w projektowanych i wykonywanych wyrobiskach z uwzględnieniem deformacji i wytężenia górotworu, rodzaju obciążeń w świetle wymaganej stateczności wyrobisk oraz wymagań restrukturyzacji górnictwa w warunkach górniczo - geologicznych KWK „Jaworzno". Katowice 1997 (praca niepublikowana).
• 18. Chudek M., Duży S. i in.: Optymalizacja doboru obudowy w projektowanych i wykonywanych wyrobiskach korytarzowych i komorowych wraz z ich połączeniami z uwzględnieniem deformacji i wytężenia górotworu, rodzaju obciążeń, oceny właściwości mechanicznych skał w świetle wymaganej stateczności wyrobisk oraz restrukturyzacji górnictwa z uwzględnieniem aspektów ekonomicznych w warunkach górniczo - geologicznych KWK "Staszic". Katowice 2000 (praca niepublikowana).
• 19. Chudek M., Duży S. i in.: Optymalna szerokość pozostawionego słupa (pasa) węglowego dla ochrony chodników prowadzonych po „śladzie" przy zrobach wybranej ściany oraz wpływ czasu na wielkość naprężeń i deformacji wyrobiska w stosunku do dobranej obudowy chodnikowej w warunkach górniczo - geologicznych KWK "Janina". Katowice 2001 (praca niepublikowana).
• 20. Chudek M., Duży S. i in.: Techniczno - technologiczne rozwiązania poprawy stateczności wyrobisk korytarzowych utrzymywanych za postępem ścian uwzględniając warunki górniczo - geologiczne KWK „Pniówek" oraz ich aspekty ekonomiczne. Katowice 2002 (praca niepublikowana).
• 21. Chudek M., Duży S. i in.: Utrzymanie stateczności wyrobisk korytarzowych występujących za eksploatowanymi ścianami ze szczególnym uwzględnieniem chodnika nadścianowego H - 6 w pokładzie 409/3, Katowice 2004 (praca niepublikowana).
• 22. Chudek M., Duży S., Kleta H, Kłeczek Z., Stoiński K., Zorychta A.: Zasady doboru i projektowania obudowy wyrobisk korytarzowych i ich połączeń w zakładach górniczych wydobywających węgiel kamienny. Wyd. KGBPiOP Pol. Śl., Gliwice 2000.
• 23. Chudek M, Duży S., Kleta H.: Określanie obciążenia obudowy wyrobisk korytarzowych i komorowych z uwzględnieniem warunków naturalnych i górniczych. Międzynarodowa Konferencja "Górnictwo 2000", Gliwice - Szczyrk 1999.
• 24. Chudek M., Duży S., Kleta H.: Praktyczne aspekty projektowania stalowej obudowy łukowej podatnej. Budownictwo Górnicze i Tunelowe 1999, nr 4.
• 25. Chudek M., Duży S.: Geotechniczne problemy utrzymania wyrobisk korytarzowych w złożonych warunkach geologiczno - górniczych. Górnictwo i Geoinżynieria, 2005, rok 29, nr 3/1.
• 26. Chudek M., Duży S.: Wpływ ciśnienia dynamicznego górotworu na zachowanie się wyrobiska korytarzowego. Górnictwo i Geologia, 2006, nr 1.
• 27. Chudek M., Flisiak D., Kłeczek Z., Zorychta A.: Geomechanical phenomena a companying underground mining. XV Word Mining Congress, Madryt 1992.
• 28. Chudek M., Głuch P., Szczepaniak Z.: Drążenie wyrobisk korytarzowych. Skrypt Uczelniany Politechniki Śląskiej, Gliwice 1985.
• 29. Chudek M., Mateja J., Rulka K.: Podstawy teoretyczne oraz nowe zasady dobom ustalenia obciążeń i wymiarowania obudów długotrwałych wyrobisk korytarzowych i komorowych. ZN Pol. SI., s. Górnictwo, z. 124, Gliwice 1985.
• 30. Chudek M., Pach A., Chwała S.: Metody prognozowania i oceny warunków współpracy obudowy wyrobisk korytarzowych z górotworem. Prace Naukowe Instytutu Geotechniki Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1976.
• 31. Chudek M., Pach A., Stras J.: Katalog obudów wyrobisk górniczych. Obudowa wyrobisk korytarzowych i ich połączeń. Wyd. Akcydensowe, Warszawa 1986.
• 32. Chudek M., Pach A.: Obudowa wyrobisk eksploatacyjnych w kopalniach węgla kamiennego, cz. I. Obudowy współpracujące z górotworem w warunkach obciążeń statycznych. Wyd. Pol. Śl., Gliwice 2002.
• 33. Chudek M., Pach A.: Obudowa wyrobisk wybierkowych. Skrypt Uczelniany Pol. SI. nr 1600, Gliwice 1992.
• 34. Chudek M., Plewka H.: Zagadnienie stateczności wyrobisk korytarzowych w obudowie podatnej zamkniętej w świetle badań „in situ". Prace Komisji Górniczej PAN Oddz. Katowice, Wyd. Ossolineum, 1991. ;
• 35. Chudek M., Słoma I.: Badania laboratoryjne elementów obudowy z łuków sztywnych ŁSG. ZN Pol. Śl., s. Górnictwo, z. 116, Gliwice 1982. •
• 36. Chudek M.: Doświadczalna analiza wpływu obciążeń na charakter pracy obudowy ŁP. Zeszyty Problemowe Górnictwa, PAN, t. 9, z. 2,1971.
• 37. Chudek M.: Geomechanika z podstawami ochrony środowiska górniczego i na powierzchni terenu. Wyd. Politechniki Śląskiej, Gliwice 2002.
• 38. Chudek M.: Górnictwo, tom VII. Obudowa wyrobisk. Obudowa kamienna, metalowa i mieszana. Wyd. "Śląsk", Katowice 1968.
• 39. Chudek M.: Mechanika górotworu. Skrypty Centralne Wyższych Studiów Technicznych, Pol. ŚL, Gliwice 1981.
• 40. Chudek M.: Obudowa wyrobisk górniczych. Część 1. Obudowa wyrobisk korytarzowych i komorowych. Wyd. „Śląsk", Katowice 1986.
• 41. Chudek M.: Wpływ głębokości na stan deformacyjno - naprężeniowy w otoczeniu wyrobisk górniczych. Przegląd Górniczy, 1983, nr 5.
• 42. Ciałkowski B., Juraszek J., Słoma I.: Badania typoszeregu strzemion do łukowej obudowy odrzwiowej. Konferencja Naukowo - Techniczna "Budownictwo podziemne - rok 2000.Kierunki rozwoju", Kokotek k.Lublińca 1991.
• 43. Domańska D., Wichur A.: Uwagi dotyczące roli rozpór w procesie stabilizacji obudowy stalowej łukowej. Budownictwo Górnicze i Tunelowe, 2005, nr 1.
• 44. Domańska D.: Metoda szacowania nośności odrzwi obudowy stalowej łukowej. Budownictwo Górnicze i Tunelowe, 2002, nr 3.
• 45. Domańska D.: Wyznaczanie nośności stalowej obudowy łukowej z kształtownika V w oparciu o teorię nośności granicznej, z uwzględnieniem losowej zmienności parametrów wytrzymałościowych stali. Praca doktorska AGH, Wydział Górniczy, Kraków 2001 (praca niepublikowana).
• 46. Domańska D.: Wyznaczanie wymaganej nośności złącz odrzwi obudowy stalowej łukowej z uwzględnieniem nowej uproszczonej metody opartej na teorii nośności granicznej. Budownictwo Górnicze i Tunelowe, 2003, nr 2.
• 47. Drzęźla B. i in.: Obudowa górnicza. Zasady projektowania i doboru obudowy wyrobisk korytarzowych w zakładach górniczych wydobywających węgiel kamienny. Wyd. Wiadomości Górnicze, Katowice 1998.
• 48. Duży S. i in.: Badania numeryczne warunków utrzymania stateczności chodnika podstawowego w pokładzie 406/1 i chodnika 10b w pokładzie 407/1 w aspekcie oddziaływania czynnego frontu eksploatacyjnego ściany nr 28 w pokładzie 405/3. Praca Katedry Geomechaniki, Budownictwa Podziemnego i Zarządzania Ochroną Powierzchni Pol. Śl. (NB-23/RG-4/2004), Gliwice 2004 (praca niepublikowana).
• 49. Duży S., Preidl W. i in.: Określenie warunków stosowania odrzwi obudowy łukowej podatnej 4 - częściowej V29 i V36 w warunkach górniczo - geologicznych w KWK „Szczygłowice". Praca Katedry Geomechaniki, Budownictwa Podziemnego i Zarządzania Ochroną Powierzchni Politechniki Śląskiej, Gliwice 2005 (praca niepublikowana).
• 50. Duży S., Szafulera K.: Przestrzenna losowa zmienność wytrzymałości na ściskanie łupków piaszczystych towarzyszących pokładom węgla kamiennego warstw orzeskich. Górnictwo i Geologia, 2006, nr 2.
• 51. Duży S., Szafulera K.: Przestrzenna losowa zmienność wytrzymałości na ściskanie piaskowców towarzyszących pokładom węgla kamiennego warstw orzeskich. (w druku).
• 52. Duży S., Szafulera K.: Przestrzenna losowa zmienność wytrzymałości na ściskanie łupków ilastych towarzyszących pokładom węgla kamiennego warstw orzeskich. XII Międzynarodowe Sympozjum „Geotechnika 2006", Gliwice 2006.
• 53. Duży S.: Algorytmizacja probabilistycznej oceny stopnia bezpieczeństwa konstrukcji budowli podziemnych. Praca Katedry Geomechaniki, Budownictwa Podziemnego i Zarządzania Ochroną Powierzchni Pol. Śl. (BW-492/RG-4/2003), Gliwice 2003 (praca niepublikowana).
• 54. Duży S.: Analiza niezawodności konstrukcji budowli podziemnych. International Conférence „GEOTECHNIKA - GEOTECHNICS 2004", Śtrbske Pleso, Słowacja, wrzesień 2004.
• 55. Duży S.: Analiza statystyczna wytrzymałości na ściskanie skał masywu dla potrzeb projektowania budowli podziemnych. TX Międzynarodowe Sympozjum "Geotechnika '2000.
• 56. Duży S.: Analiza warunków utrzymania stateczności budowli podziemnych. Praca Katedry Geomechaniki, Budownictwa Podziemnego i Zarządzania Ochroną Powierzchni Pol. Śl. (BW-533/RG-4/2002), Gliwice 2002 (praca niepublikowana).
• 57. Duży S.: Designing the underground buildings with regard to unreliable information. TV International Conférence "GEOTECHNICS 99", Ostrawa 1999.
• 58. Duży S.: Dobór i projektowanie obudowy budowli podziemnych w warunkach niepewności decyzji. Praca Katedry Geomechaniki, Budownictwa Podziemnego i Zarządzania Ochroną Powierzchni Pol. Śl. (BW-407/RG-4/98), Gliwice Ł998 (praca niepublikowana).
• 59. Duży S.: Elementy teorii niezawodności i bezpieczeństwa konstrukcji w projektowaniu budowli podziemnych. Górnictwo i Geoinżynieria, 2005, rok 29, nr 3/1.
• 60. Duży S.: Elementy teorii niezawodności i bezpieczeństwa konstrukcji w projektowaniu budowli podziemnych. Praca Katedry Geomechaniki, Budownictwa Podziemnego i Zarządzania Ochroną. Powierzchni Pol. Śl. (BW-479/GR-4/2005), Gliwice 2005 (praca niepublikowana).
• 61. Duży S.: Identyfikacja parametrów losowego charakteru oddziaływania górotworu na obudowę wyrobisk górniczych. ZN Pol. ŚL, s. Górnictwo, z. 258, Gliwice 2003.
• 62. Duży S.: Integrated estimation of headings driving process quality. International Conference „GEOTECHMKA - GEOTECHNICS 2006", Śtrbske Pleso, Słowacja, wrzesień 2006.
• 63. Duży S.: Modele stosowane w projektowaniu budowli podziemnych. Górnictwo i Geologia, tom 1, zeszyt 1, Gliwice 2006.
• 64. Duży S.: Niezawodność i bezpieczeństwo konstrukcji obudowy wyrobisk przygotowawczych poddanych wpływom eksploatacji górniczej. Budownictwo Górnicze i Tunelowe, 2005, nr 1.
• 65. Duży S.: Ocena bezpieczeństwa konstrukcji wyrobisk korytarzowych w kopalniach węgla kamiennego z uwzględnieniem zmienności warunków naturalnych i górniczych. DC Warsztaty Górnicze pt. „Zagrożenia naturalne w górnictwie", Wyd. IGSMiE PAN, Kraków - Kazimierz Dolny 2005.
• 66. Duży S.: Ocena bezpieczeństwa konstrukcji wyrobisk korytarzowych w kopalniach węgla kamiennego z uwzględnieniem zmienności warunków naturalnych i górniczych. Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie, 2005, nr 6 (130).
• 67. Duży S.: Ocena zmienności własności wytrzymałościowych skał dla potrzeb projektowania budowli podziemnych, [w] praca zb. pod red. M. Cały i D. Flisiak: Geotechnika i budownictwo podziemne. Wyd. AGH, Kraków 2006.
• 68. Duży S.: Oddziaływanie górotworu na obudowę wyrobisk korytarzowych w ujęciu probabilistycznym. Budownictwo Górnicze i Tunelowe, 2003, nr 3.
• 69. Duży S.: Określenie własności masywu skalnego dla projektowania obudowy budowli podziemnych w oparciu o wyniki badań w punktach rozproszonych. Międzynarodowa Konferencja "IV Szkoła Geomechaniki", Gliwice - Ustroń 1999.
• 70. Duży S.: Określenie zakresu badań własności skał dla potrzeb projektowania budowli podziemnych. DC Międzynarodowe Sympozjum "GEOTECHNIKA 2000, Gliwice - Ustroń 2000.
• 71. Duży S.: Optymalizacja konstrukcji wyrobisk korytarzowych z uwzględnieniem zmienności warunków geologiczno - górniczych i niepewności informacji. Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie, 2006, nr 6 (142).
• 72. Duży S.: Optymalizacja konstrukcji wyrobisk korytarzowych z uwzględnieniem zmienności warunków geologiczno - górniczych i niepewności informacji. X Jubileuszowe Warsztaty Górnicze pt. „Zagrożenia naturalne w górnictwie", Wyd. IGSMiE PAN, Kraków 2006.
• 73. Duży S.: Probabilistyczna analiza podporności stalowej obudowy odrzwiowej podatnej wyrobiska korytarzowego. Wiadomości Górnicze, 2004, nr 1.
• 74. Duży S.: Probabilistyczna analiza stateczności budowli podziemnych. Przegląd Górniczy, 2004, nr 4.
• 75. Duży S.: Probabilistyczna analiza stateczności budowli podziemnych. Praca Katedry Geomechaniki, Budownictwa Podziemnego i Zarządzania Ochroną Powierzchni Pol. Śl. (BW-492/RG-4/2004), Gliwice 2004 (praca niepublikowana).
• 76. Duży S.: Prognozowanie własności skał w otoczeniu projektowanego wyrobiska na podstawie wyników badań w punktach rozproszonych. Budownictwo Górnicze i Tunelowe, 2000, nr 4.
• 77. Duży S.: Projektowanie badań geotechnicznych dla potrzeb doboru obudowy wyrobisk korytarzowych. Przegląd Górniczy, 2005, nr 6-7.
• 78. Duży S.: Projektowanie budowli podziemnych w świetle teorii niezawodności. ZN Pol. Śl., s. Górnictwo, z. 261, Gliwice 2004.
• 79. Duży S.: Projektowanie obudowy budowli podziemnych w warunkach niepewności informacji. Praca Katedry Geomechaniki, Budownictwa Podziemnego i Zarządzania ochroną Powierzchni Pol. Śl. (BW-487/RG-4/99), Gliwice 1999 (praca niepublikowana).
• 80. Duży S.: Statystyczna charakterystyka jakości procesu drążenia wyrobisk korytarzowych. ZN Pol. Śl., s. Górnictwo, z. 270, Gliwice 2005.
• 81. Duży S.: Własności wytrzymałościowe skał a badania dla potrzeb doboru obudowy wyrobisk. Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie, 2002, nr 8 (96).
• 82. Duży S.: Wpływ jakości wykonania wyrobiska korytarzowego na niezawodność i bezpieczeństwo jego konstrukcji. XV Szkoła Eksploatacji Podziemnej, Szczyrk 2006.
• 83. Eurocode 3. Design of steel structures. Part 1. General Rules and Rules for Building. ENV 1993-1-1, CEN, Brussels 1992.
• 84. Everling G.: Prognozowanie ciśnienia górotworu i jego działania w ścianach i wyrobiskach w górnictwie węgla kamiennego. Przegląd Górniczy 1974, nr 1.
• 85. Filcek H., Walaszczyk J., Tajduś A.: Metody komputerowe w geomechanice górniczej. Śląskie Wydawnictwo Techniczne, Katowice 1994.
• 86. Freudenthal A. M.: Safety, reliability and struktural design. ASCE Journal Struci, Div. 87, 1961, nr 3.
• 87. Gajek L., Kałuszka M.: Wnioskowanie statystyczne. Modele i metody. Wydawnictwa Naukowo - Techniczne, Warszawa 1996.
• 88. Galiński A., Lis J.: Ocena geomechanicznych właściwości skał złożowych i otaczających metodą analizy wariancji w rejonie PZ JJ kopalni Polkowice - Sieroszowice i porównanie jej ze skałami w obszarach górniczych kopalń Lubin i Rudna, [w] praca zb. pod red. M. Cały i D. Flisiak: Geotechnika i budownictwo podziemne. Wyd. AGH, Kraków 2006.
• 89. Galiński A.: Ocena zależności między parametrami skał stropowych i spągowych na przykładzie wybranego rejonu kopalni Rudna. Górnictwo i Geoinżynieria. Rok 29, Zeszyt 3/1, Wyd. AGH, Kraków 2005.
• 90. Gałczyński S., Wojtaszek A.: Wyznaczanie parametrów naruszonej strefy górotworu wokół korytarzowych wyrobisk górniczych. Prace Naukowe Instytutu Geotechniki Politechniki Wrocławskiej. Seria Konferencje. Teoria projektowania obudów i zaciskanie wyrobisk. Wrocław 1980.
• 91. Gałczyński S.: Ocena ciśnienia górotworu na obudowę wyrobisk chodnikowych i tunelowych metodami inżynierskimi. Zeszyty Problemowe Górnictwa, tom 5, z. 2, Warszawa - Kraków 1977.
• 92. Gisman S.: Ilustrowany górniczy słownik encyklopedyczny. Wyd. Górniczo - Hutnicze, Katowice 1955.
• 93. Głuch P.: Wpływ rozpór na stabilizację przestrzenną stalowej odrzwiowej obudowy podporowej. Budownictwo Górnicze i Tunelowe, 1999, nr 4.
• 94. Greń J.: Statystyka matematyczna. Modele i zadania. Wydawnictwo PWN, Warszawa 1974.
• 95. Hamrol A. Mantura W.: Zarządzanie jakością. Teoria i praktyka. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
• 96. Harr M.E.: Reliability - based design in civil engineering. Mc Graw - Hill, New York 1987.
• 97. Hellwig Z.: Elementy rachunku prawdopodobieństwa i statystyki matematycznej. PWN, Warszawa 1968.
• 98. Hoek, E.: A limit equilibrium analysis of surface crown pillar stability. In Surface crown pillar evaluation for active and abandoned metal mines, (ed. M.C. Betourney), 3-13. Ottawa: Dept. Energy, Mines & Resources Canada, 1989.
• 99. Iwasiewicz A.: Zarządzanie jakością. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.
• 100. Karbownik A.: Studium wielkości wydobycia projektowanej kopalni podziemnej węgla kamiennego z uwzględnieniem niepewności informacji. ZN Pol: SI., s. Górnictwo, z. 893. Gliwice 1986.
• 100. Kidybiński A.: Podstawy geotechniki kopalnianej. Wyd. "Śląsk", Katowice 1982.
• 102. Kleta H., Duży S.: Modelowanie wspomagane komputerowo stanów energetycznych w dużych obszarach górotworu. ZN Pol. Śl., s. Górnictwo, z. 218, Gliwice 1994.
• 103. Kleta H.: Model deformacji masywu skalnego pod eksploatowanym pokładem w świetle pomiarów i obliczeń numerycznych. VII Międzynarodowe Sympozjum "Geotechnika 96'. Gliwice-Ustroń 1996.
• 104. Kłeczek Z.: Geomechanika górnicza. Wyd. „Śląsk", Katowice 1994.
• 105. Kłeczek Z;:'Wytrzymałość skał karbońskich w świetle badań Teologicznych. Zeszyty Problemowe Górnictwa, PAN, 1967, z. 2.
• 106. Kowalski E., Skrzyński K.: Wpływ własności mechanicznych nowego gatunku stali na nośność odrzwi obudów z kształtowników V. Prace Naukowe GIG, seria „Konferencje", nr 48, Katowice 2004.
• 107. Kwaśniewski M.: Badania nad mechanicznymi własnościami skał karbońskich dla potrzeb projektowania wyrobisk górniczych oraz prognozowania deformacyjnych i dynamicznych przejawów ciśnienia górotworu. Problem Resortowy MGiE nr 119 „Metody i środki eksploatacji na dużych głębokościach, Wyd. Pol. Śl., Gliwice 1987.
• 108. Kwaśniewski M.: Zachowanie się skał izo- i anizotropowych w warunkach trójosiowego ściskania. ZN Pol. ŚL, s. Górnictwo, z. 247, Gliwice 2002.
• 109. Kwiatek J.: Probabilistyczna ocena niezawodności obiektów budowlanych na terenach górniczych. X Jubileuszowe Warsztaty Górnicze pt. „Zagrożenia naturalne w górnictwie", Wyd. IGSMiE PAN, Kraków 2006.
• 110. Lambe T.W., Whitman R.V.: Mechanika gruntów. Wyd. „Arkady", Warszawa 1977.
• 111. Leszczyński M.: Zależność ciśnienia górotworu od podatności konstrukcji tunelowych. Prace Instytutu Geotechniki Pol. Wrocławskiej, nr 42, s. Monografie nr 17, Wrocław 1984.
• 112. Łąkowski R., Kryszewski W. i in.: Encyklopedia powszechna PWN, wydanie trzecie, Wyd. PWN, Warszawa 1987.
• 113. Łukaszek W.: Podstawy statystycznego opracowania pomiarów. Skrypt Uczelniany Pol. Śl. Nr 1273, Gliwice 1985.
• 114. Małoszewski J., Mateja J., Rułka K.: Nośność stalowych odrzwi obudowy łukowej otwartej na podstawie przeprowadzonych badań. Prace GIG, Katowice 1985.
• 115. Małoszewski J., Rułka K., Mateja J.: Projektowanie i dobór obudowy o konstrukcji otwartej i zamkniętej dla wyrobisk komorowych oraz odgałęzień. Komunikat GIG nr 757, Katowice 1989.
• 116. Martinec P., Aldorf J.: Horninovy material jako stochasticky promenne prostredi. Międzynarodowa Konferencja "IV Szkoła Geomechaniki", Gliwice - Ustroń 1999.
• 117. Mateja J.: Studium nad ustaleniem nośności stalowych odrzwi obudowy łukowej w wyrobiskach udostępniających nie narażonych na bezpośredni wpływ ciśnień eksploatacyjnych. Praca OBRBG "Budokop", Mysłowice 1982.
• 118. Mayer M.: Die Sicherheit der Bauwerke. Verlag J. Springer, Berlin 1926 - Intermac, Madryt 1975.
• 119. Mc Mahoń, B. K. A Statistical method for the design of rock slopes. Proceedings, 1st Australia - New Zealand Conference on Geomechanics, Vol. 1, Melbourne 1971.
• 120. Murzewski J.: Bezpieczeństwo konstrukcji budowlanych. Wyd. „Arkady", Warszawa 1970.
• 121. Murzewski J.: Niezawodność konstrukcji inżynierskich. Wyd. „Arkady", Warszawa 1989.
• 122. Murzewski J.: Podstawy projektowania i niezawodność konstrukcji. Podręcznik dla studentów wyższych uczelni technicznych. Wyd. II poprawione, Wyd. Politechniki Krakowskiej, Kraków 2001.
• 123. Pacześniowski K.: Wpływ wybranych czynników mechanicznych i geometrycznych na nośność odrzwi obudowy łukowej. Praca doktorska, GIG, Katowice 1996 (praca niepublikowana).
• 124. Perek J., Sawka B.: Nośność zsuwna złącz a stateczność łukowych odrzwi podatnych typu ŁP. XIX Zimowa Szkoła Mechaniki Górotworu, Kraków 1996.
• 125. Pine R.J.: Risk analysis design applications in mining geomechanics. Trans. Inst. Min. Metall. (Sect.A) 101, 1992.
• 126. Podgórski K., Duży S., Kleta H.: Komputerowy system do oceny warunków techniczno - geomechanicznych utrzymania kapitalnych wyrobisk górniczych. ZN Pol. Śl., s. Górnictwo, z. 220, Gliwice 1994.
• 127. Podgórski K., Kleta H., Chudek M.D.: Wpływ podpomości obudowy na zaciskanie wyrobiska korytarzowego. ZN Pol. Śl., s. Górnictwo, z. 185, Gliwice 1990.
• 128. Podgórski K., Kleta H., Duży S.: Próba opisu zaciskania wyrobisk korytarzowych z uwzględnieniem podpomości obudowy. ZN Pol. Śl., s. Górnictwo, z. 205, Gliwice 1992.
• 129. Podgórski K., Kleta H.: Wpływ zmian objętościowych na zaciskanie wyrobisk korytarzowych. ZN Pol. Śl., s. Górnictwo, z. 145, Gliwice 1987.
• 130. Podgórski K., Kleta H.: Zagadnienie stateczności wyłomu w czasie drążenia wyrobisk korytarzowych i komorowych na dużych głębokościach. Projekty - Problemy, 1987, nr 7-8.
• 131. Polska Norma PN-81/B-03020: 1981. Grunty budowlane. Posadowienie bezpośrednie budowli. Obliczenia statyczne i projektowanie.
• 132. Polska Norma PN-90/B-03200: 1990. Konstrukcje stalowe. Obliczenia statyczne i projektowanie.
• 133. Polska Norma PN-90/G-06011: 1990. Wyrobiska korytarzowe poziome i pochyłe w kopalniach. Wyrobiska obudowane odrzwiami z kształtowników korytkowych. Wymagania i badania przy odbiorze.
• 134. Polska Norma PN-92/G-15000/05: 1992. Obudowa chodników odrzwiami podatnymi z kształtowników korytkowych. Odrzwia łukowe otwarte. Badania stanowiskowe.
• 135. Polska Norma PN-93/G-15000/02: 1993. Obudowa chodników odrzwiami podatnymi z kształtowników korytkowych. Odrzwia łukowe podatne ŁP, z kształtowników V, typoszereg A. Wymiary.
• 136. Polska Norma PN-93/G-15000/03: 1993. Obudowa chodników odrzwiami podatnymi z kształtowników korytkowych. Odrzwia łukowe podatne ŁP, z kształtowników V, typoszereg A. Łuki.
• 137. Polska Norma PN-B-03264: 1999. Konstrukcje betonowe, żelbetowe i sprężone. Obliczenia statyczne i projektowanie.
• 138. Polska Norma PN-G-05020: 1997. Podziemne wyrobiska korytarzowe i komorowe. Obudowa sklepiona. Zasady projektowania i obliczeń statycznych.
• 139. Polska Norma PN-G-05600: 1998. Podziemne wyrobiska korytarzowe i komorowe. Obudowa powłokowa. Zasady projektowania i obliczeń statycznych.
• 140. Polska Norma PN-H93441-3: 1994. Kształtowniki stalowe walcowane na gorąco dla górnictwa." Kształtowniki typu V. Wymiary.
• 141.Polska Norma PN-ISO 2394: 2000. Ogólne zasady niezawodności konstrukcji budowlanych.
• 142. Polska Norma PN-ISO 9000: 2006. System zarządzania jakością. Podstawy i terminologia.
• 143. Polska Norma PN-ISO 9001: 1996. Systemy jakości. Modele zapewnienia jakości w projektowaniu, pracach rozwojowych, produkcji, instalowaniu i serwisie.
• 144. Polska Norma PN-ISO 9001: 2001. System zarządzania jakością. Wymagania.
• 145. Polska Norma PN-ISO 9002: 1994. Systemy jakości. Modele zapewnienia jakości w pracach rozwojowych, produkcji, instalowaniu i serwisie.
• 146. Polska Norma PN-ISO 9003: 1994. Systemy jakości. Modele zapewnienia jakości w kontrolach i badaniach końcowych.
• 147. Prusek S., Stałęga S.: Wpływ własności mechanicznych nowego gatunku stali na nośność odrzwi obudów z kształtowników V. Prace Naukowe GIG, s. Konferencje, nr 48, Katowice 2004.
• 148. Prusek S., Walentek A.: Wielkość strefy zniszczenia górotworu wokół wyrobiska korytarzowego w oparciu o kryterium Hoek'a - Browna. Prace Naukowe GIG, seria „Konferencje", nr 48, Katowice, 2004.
• 149. Pugaćev V. S.: Tieoria slućajnych funkcij i ee primenienije k zadaćam avtomaticeskogo upravlenija. Gosud. Izd. Fiziko - matematic. Literatury, Moskwa 1962.
• 150. Rakowski G. i in.: Mechanika budowli. Ujęcie komputerowe. Wyd. "Arkady", Warszawa 1991.
• 151. Rułka K. i in.: Uproszczone wytyczne projektowania obudowy odrzwiowej wyrobisk korytarzowych i komorowych w podziemnych zakładach górniczych. Praca GIG, Katowice 2000 (praca niepublikowana).
• 152. Rułka K, Wypchol N., Mateja J., Gruszka R.: Zasady projektowania, obliczania i doboru obudów dla długotrwałych wyrobisk korytarzowych i komorowych. OBRBG „Budokop",Mysłowice 1983.
• 153. Rżanicyn A. R.: Tieoria rasczeta stroitielnych konstrukcij na nadieżnost. Stroizdat, Moskawa 1978.
• 154. Schweiger H.F., Peschl G.M.: Numerical Analysis of deep excavations utilizing random set theory. „Proc. of Geotechnical Innovations", Stuttgart, Germany, Brinkgreve, Schad, Schweiger & Willand, 2004.
• 155. Schweiger H.F., Thurner R., Pettier R.: Reliability Analysis in Geomechanics with Deterministic Finite Elements - Teoretical Concepts and Practical Application. The International Journal of Geomechanics. 1(4), 2001.
• 156. Sobala J., Rosmus P.: System zarządzania bezpieczeństwem pracy w zakładach górniczych. Wyd. GIG, Katowice 1996.
• 157. Stoiński K., Rułka K. i in.: Przegląd i kierunki rozwoju obudowy wyrobisk korytarzowych i komorowych w kopalniach węgla kamiennego. Cz. HI. Stalowe obudowy odrzwiowe dla wyrobisk korytarzowych i komorowych. Prace GIG Nr 811, Katowice 1996.
• 158. Strelecki N., S.: Osnowy statisticzeskogo uczeta statisticzeskogo koeficienta zapasaprocznosti soorużenij. Stroizdat, Moskawa 1947.
• 159. Strzałkowski P., Duży S. i in.: Stateczność wyrobisk górniczych na nowym poziomie1290 m w warunkach geologiczno - górniczych KWK „Budryk" S.A. Praca Katedry Geomechaniki, Budownictwa Podziemnego i Zarządzania Ochroną Powierzchni Pol. ŚL,(NB-266/RG-4/2005), Gliwice 2006 (praca niepublikowana).
• 160. Sysik P., Siemińska - Lewandowska A.: Zastosowanie metody zbiorów losowych do obliczeń tunelu budowanego nową metodą austriacką (NATM). Górnictwo i Geoinżynieria, 2005, rok 29, nr 3/1.
• 161. Szczepaniak Z., Urbańczyk J.: Stateczność skał przy obrysie wyłomu udostępniających wyrobisk korytarzowych w warunkach deformacyjnego ciśnienia górotworu na wykonaną obudowę. XLX Zimowa Szkoła Mechaniki Górotworu, Ustroń - Zawodzie1996.
• 162. Szechy K.: Błędy projektowania. Wyd. „Arkady", Warszawa 1976.
• 163. Szymczak Cz.: Elementy teorii projektowania. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa1998.
• 164. Vencel E. S.: Tieoria verojatnostej. Nauka, Moskwa 1969.
• 165. Waszczyszyn Z., Cichoń Cz., Radwańska M.: Metoda elementów skończonych w stateczności konstrukcji. Wyd. Arkady, Warszawa 1990.
• 166. Wentzel E., Ovcharov L.: Applied problems in probability theory. Mir Publishers, Moskwa 1986.
• 167. Wichur A., Gruszka R.: Zasady projektowania obudowy długotrwałych podziemnych wyrobisk korytarzowych. Budownictwo Górnicze i Tunelowe, 2001, nr 1.
• 168. Wichur A., Rułka K.: Obliczanie obciążeń i wymiarowanie obudowy szybowej w świetle wyników najnowszych badań i obserwacji. Przegląd Górniczy, 1973, nr 3.
• 169. Wichur A.: Ciśnienie górotworu na obwodzie obudowy szybu jako normalna stacjonarna funkcja losowa. Archiwum Górnictwa, 1970, z.l.
• 170. Wichur A.: Możliwość wykorzystania do zagadnień projektowych matematycznego modelu ciśnienia górotworu na obudowę szybu jako funkcji losowej. Projekty - Problemy, 1971, nr 10. i
• 171. Wichur A.: Wybrane zagadnienia projektowania obudowy wyrobisk podziemnych. VII Zimowa Szkoła Mechaniki Górotworu, Kowary 1980.
• 172. Wierzbicki W.: Obiektywne metody oceny bezpieczeństwa konstrukcji budowlanych. PWN', Warszawa 1961.
• 173. Wytyczne oznaczania podstawowych własności skał zwięzłych. Komunikat GIG nr 608, Katowice 1974.
• 174. Zasławski J.Z., Zorin A.N., Czernjak I.L.: Rasczioty parametrów kriepi wyrobotok głubokich szacht. Izd. Technika, Kijów 1972.
• 175. Zorychta A., Burtan Z.: Wpływ warstwowej budowy ośrodka skalnego na kształtowanie się stanu naprężenia i zagrożenia tąpaniami. Prace GIG. Tąpania '98. Konferencje nr 26. Katowice 1998.