Groundwaters recharge and drainage in the Żuławy Elbląskie area

• Autorzy: Kulma, R. , Haładus, A. , Kreczko, M. , Kordalski, Z.

Warianty tytułu

PL

Zasilanie i drenaż wód podziemnych na Żuławach Elbląskich

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The Żuławy Elbląskie area is located in the eastern part of the Vistula River delta. The area is a partly depressed flat, alluvial plain. The monotonous relief of the delta is contrasted by elevations of the Iława Lake District and the Elbląg Upland. From the west the area is bordered by Nogat arm which, along with its Cieplicówka arm and with the Elbląg River constitute the principal part of hydrographic system of the Żuławy. The aquatic system is also strongly influenced by the Drużno Lake. The most part of the Żuławy Elbląskie area must be subjected to the land drainage. Two groundwater horizons are important for water supply: Pleistocene-Holocene (Quaternary sands) and multiage (oldest Pleistocene units, Tertiary sands and Upper Cretaceous carbonates and siliceous sediments). The Żuławy Elbląskie area is recharged laterally from the surronding uplands. The infiltration of meteoric waters is less important due to impermeable cover and intensive drainage through the system of collector trenches, canals and pump stations. Utilization of groundwaters is highly limited by their quality, which deteriorates with the distance from the uplands due to increasing concentration of chloride ion (up to 600 mg Cl/dm3. Another deteriorating factor is the excess of Fe and Mn as well as the increased concentrations of ammonia. The groundwater balance and the assessment of groundwater resources were based upon the modelling studies. Three model variants were considered: Variant 0 - reconstruction of natural position of groundwater table (unexploited groundwaters), Variant 1 - reconstruction of hydrodynamic conditions for 1999 (model revision) and Variant 2 - hydrodynamic prognosis at the optimum exploitation of groundwater intakes. Simulation allowed to determine the total amount of grounwaters involved in recharge and drainage of the Żuławy Elbląskie horizons. Total amount of groundwaters in the Pleistocene-Holocene horizon is 21,090 m3/24 h under natural conditions (Step 0) and 35,040 m3/24 h at maximum exploitation (Step 2). For the multiage horizon the amount of groundwaters under natural conditions (Step 0) is 8,440 m3/24 h and increases 5 times at maximum exploitation (up to 43,900 m3/24 h, Stage 2). The disposable resources obtained from modelling are: 24,000 m3/24 h for Pleistocene-Holocene horizon and 38,400 m3/24 h for multiage horizon.

PL

Żuławy Elbląskie położone są we wschodniej części delty Wisły. Jest to płaska, aluwialna równina, w znacznej części zdepresjonowana. Spływ wód powierzchniowych odbywa się w kierunku północnym do Zalewu Wiślanego. Przestrzeń Żuław Elbląskich w znacznej części utrzymywana jest dzięki zabiegom wodno-melioracyjnym. Użytkowe znaczenie dla zaopatrzenia w wodę pitną i na potrzeby gospodarcze mają dwa poziomy wodonośne: plejstoceńsko-holoceński - w piaszczystych utworach czwartorzędu i różnowiekowy - obejmujący najstarsze ogniwa plejstocenu, piaszczyste osady trzeciorzędu i węglanowo-krzemionkowe utwory kredy górnej. Żuławy Elbląskie są zasilane przede wszystkim poprzez dopływ boczny z otaczających je wysoczyzn. Czynnikiem w znacznym stopniu ograniczającym zasoby wód podziemnych jest ich jakość. Wielkość zasobów dyspozycyjnych, ustalona na podstawie badań modelowych, wynosi: dla poziomu plejstoceńsko-holoceńskiego 24 000 m3/d i dla poziomu różnowiekowego 38 400 m3/d.

Słowa kluczowe

PL

hydrogeologia; zasoby wód podziemnych; badania modelowe

EN

hydrogeology; groundwater resources; modelling

• Czasopismo: Gospodarka Surowcami Mineralnymi
• Rocznik: 2002
• Tom: T. 18, z. 4
• Strony: 97-115
• Opis fizyczny: Bibliogr. 19 poz., rys.

Twórcy

autor

Kulma, R.

• Dept. of Hydrogeology and Water Protection, Faculty of Geology, Geophysics and Environment Protection, Universtity of Mining and Metallurgy, Kraków, Poland

autor

Haładus, A.

• Dept. of Hydrogeology and Water Protection, Faculty of Geology, Geophysics and Environment Protection, Universtity of Mining and Metallurgy, Kraków, Poland

autor

Kreczko, M.

• Polish Geological Institute, Dept. of Marine Geology, Gdańsk-Oliwa, Poland

autor

Kordalski, Z.

• Polish Geological Institute, Dept. of Marine Geology, Gdańsk-Oliwa, Poland

Bibliografia

• [1] Burzyński K., Sadurski A., 1980 - Wpływ przykrawędziowego drenażu na obieg wód kredowego piętra wodonośnego na Żuławach Wiślanych. Kwart Geolog 33/2.
• [2] Cebulak K., 1991 – Żuławski system wodno-melioracyjny oraz jego rola w kształtowaniu, zabezpieczaniu i funkcjonowaniu rolniczej przestrzeni produkcyjnej, stan, kierunki rozwoju. RPBR-28, Syntezy Problemowe.
• [3] Janik B., Młyńczak A., Orłowski R., Roeding E., Świerszcz W., 1996 — Projekt prac geologicznych dla sporządzenia dokumentacji hydrogeologicznej regionu gdańskiego Żuławy i Mierzeja Wiślana. Przedsiębiorstwo Hydrogeologiczne Sp. z o.o., Gdańsk.
• [4] Kozerski B., Kwaterkiewicz A., 1990 — Określenie warunków występowania i metod wykorzystania zasobów wód podziemnych pięter wodonośnych na Żuławach. Politechnika Gdańska, Gdańsk.
• [5] Kozerski B., 1988 — Warunki występowania i eksploatacji wód podziemnych w gdańskim systemie wodonośnym. Mat. IV Ogólnopolskiego Sympozjum nt. „Aktualne problemy hydrogeologii”, cz. I — Hydrogeologia Pobrzeża i Pomorza. Wyd. Instyt. Morskiego, Gdańsk.
• [6] Kozerski B., Kwaterkiewicz A., 1984 — Strefowość zasolenia wód podziemnych a ich dynamika na obszarze delty Wisły. Archiwum Hydrotechniki t. XXXI, z. 1.
• [7] Kreczko M., 1998 — Mapa hydrogeologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusze: Malbork (MhP 93), Elbląg Południe (MhP 94), Sztum (MhP 132). Wyd. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• [8] Kreczko M., Lidzbarski M., Prussak E., Kordalski Z., 2000 — Dokumentacja zasobów wód podziemnych Żuław i Mierzei Wiślanej. Państwowy Instytut Geologiczny, Gdańsk/Warszawa.
• [9] Kreczko M., Lidzbarski M., Prussak E., Kordalski Z., Sokołow ski K., 2000 — Studium zasilania lateralnego Żuław Wiślanych. Państwowy Instytut Geologiczny, Gdańsk/Warszawa.
• [10] Kulma R., Haładus A., Lidzbarski M., 2002 — Zasoby wód podziemnych na obszarze Żuław Wiślanych. Gosp. Sur. Min. t. 18, z. 2.
• [11] Kulma R., Haładus A., Szczepański A., Kania J., Zdechlik R., 2000 — Badania modelowe dla ustalenia zasobów dyspozycyjnych wód podziemnych na obszarze Żuław i Mierzei Wiślanej. [W:] Dokumentacja zasobów wód podziemnych Żuław i Mierzei Wiślanej. Państwowy Instytut Geologiczny, Gdańsk/Warszawa.
• [12] Lidzbarski M., 1998 — Mapa hydrogeologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusze: Godziszewo (MhP 91), Tczew (MhP 92), Gniew (MhP 131). Wyd. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• [13] Malicki J., Miszke M., 1990 — Krótka charakterystyka warunków meteorologicznych okresu pomiarowego na stacji Bielnik. IMGW Oddział Morski, Gdynia.
• [14] Młyńczak A., Rabek W., 2000 — Dokumentacja hydrogeologiczna GZWP nr 203 Dolina Letniki. [W:] Dokumentacja zasobów wód podziemnych Żuław i Mierzei Wiślanej. Państwowy Instytut Geologiczny, Gdańsk/Warszawa.
• [15] Paczyński B., Macioszczyk T., Kazimierski B., Mitręga J., 1996 — Ustalanie dyspozycyjnych zasobów wód podziemnych. MOSZNiL, Warszawa.
• [16] Prussak E., 1998 — Mapa hydrogeologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusze: Frombork (MhP 31), Nowy Dwór Gdański (MhP 57), Elbląg Północ (MhP 58). Wyd. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• [17] Sadurski A., 1986 — Górnokredowy system wód podziemnych Pomorza Wschodniego. Zeszyty Naukowe AGH nr 46, Kraków.
• [18] Uścinowicz S., 1998 — Mapa hydrogeologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusze: Gdańsk (MhP 27), Pruszcz Gdański (MhP 55). Wyd. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• [19] Zaleski A., 1988 — Kredowo-czwartorzędowy poziom wodonośny południowo-wschodnich Żuław. Mat. IV Ogólnopolskiego Sympozjum nt. „Aktualne problemy hydrogeologii”, cz. 1 — Hydrogeologia Pobrzeża i Pomorza. Wyd. Instyt. Morskiego, Gdańsk.