Czy dzikie gęsi zagrażają jakości wód Jeziora Góreckiego w Wielkopolskim Parku Narodowym?

• Autorzy: Sobczyński, T. , Joniak, T.

Warianty tytułu

EN

Do wild geese endanger the quality of water in Góreckie Lake (Wielkopolski National Park)?

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Badano wpływ zimujących dzikich gęsi na żyzność wód Jeziora Góreckiego w Wielkopolskim Parku Narodowym. W okresie późnojesienno-zimowym jezioro jest miejscem bytowania dwóch gatunków gęsi - zbożowej i białoczelnej (Anser fabalis i Anser albi/rons). Badania prowadzono w plosie południowym, gdzie gęsi nie obserwuje się, oraz w północno-zachodnim, będącym ich noclegowiskiem. Pomiary terenowe obejmowały: temperaturę, natlenienie, odczyn pH i przewodność elektrolityczną. Laboratoryjnie oznaczano ChZT, azot organiczny, amonowy, azotynowy, azotanowy oraz orto-fosforany i fosfor całkowity. Dodatkowo wykonano analizę bakteriologiczną wody, m. in. na zawartość bakterii grupy coli typu kałowego, oraz, za pomocą pułapek sedymentu, sprawdzano wpływ koczujących gęsi na ilość sedymentującej materii. Badania wykonywano w czasie występowania ptaków i porównawczo, w okresie poprzedzającym przylot. W okresie bytowania ptaków na jeziorze, w warstwie przypowierzchniowej obu plos obserwowano podobne stężenia substancji biogennych, jednak wyższe, niż w okresie wcześniejszym, gdy na jeziorze gęsi nie występowały. Wytłumaczenie tego faktu dała analiza sezonowych, pionowych rozkładów ich stężeń w toni. W okresie letniej stratyfikacji termicznej stężenia biogenów w epilimnionie były znikome, natomiast w meta- i hypolimnionie nieporównywalnie wyższe. Późną jesienią, gdy ptaki przylatują na zimowy spoczynek, wskutek wymieszania wody (homotermii) stężenia w całej toni wyrównują się, powodując ich wzrost w warstwie powierzchniowej. Badania mikrobiologiczne wykazały nieznacznie większe zanieczyszczenie bakteryjne basenu północno-zachodniego. Przeprowadzone badania wykazały, że gęsi zimujące na jeziorze nie mają specjalnie dużego wpływu na jakość jego wody. Opinie wygłaszane na ten temat są przesadzone i nie poparte wiarygodnymi badaniami. O stanie trofii zbiornika w większym stopniu decyduje uwalnianie biogenów z osadów dennych i ich wprowadzanie do obiegu w okresie cyrkulacji jesiennej.

EN

The effect of the presence of wild geese spending winter on Lake Góreckie in the Wielkopolski National Park on the fertility of the lake water was analysed. In late autumn and winter the lake is the site of presence of two species of goose: bean and white-fronted goose (Anser/abafis and Anser albifrons). The study was performed in the southern basin where the geese are not observed and in the north-western basin, which is the site of their night stay. The water parameters measured in the field were: temperature, oxygenation, pH and conductivity. The parameters determined in laboratory conditions included ChZT, organic nitrogen, ammonium, nitrate and nitrite, orthophosphates and total phosphorus. Moreover, bacteriological analysis of water was performed, including de-termination of the content of coli bacteria, and the influence of geese on the amount of sediment matter measured in sediment traps was analysed. Measurements were performed in the period of the birds' presence and for the sake of comparison in the period prior to their arrival. The concentrations of the biogenic substances determined in the lake water in the subsurface layer at both basins in the period of the birds' presence were higher but com-parable to those determined before the birds arrival. This observation was explained by analysis of seasonal vertical distribution of biogenic substances in the water column. In the period of summer thermal stratification, the concentrations of biogenic substances in surface layer were very low, while in meta- and hypolimnion they were much higher. In late autumn, when the birds come for wintering, the concentrations of the biogenic compounds equalise as a result of water circulation and the concentration of these substances in the surface layer increases. According to the microbiological study, the concentration of bacteria only from coli type of the north-western basin was higher. In general, the results have shown that the presence of wild geese staying for the wintering on Góreckie Lake did not have a significant effect on the quality of water. The opinions claiming otherwise are unjustified. The trophic status of the lake is determined to a much greater degree by the release of biogenic substances from bottom sediments and their introduction to circulation in autumn.

Słowa kluczowe

PL

zimujące gęsi; obszary chronione; jezioro; eutrofizacja; pułapki sedymentu

EN

protected area; lake; eutrophication; geese wintering; sediment trap

• Czasopismo: Ekologia i Technika
• Rocznik: 2009
• Tom: R. 17, nr 1
• Strony: 29-34
• Opis fizyczny: Bibliogr. 10 poz. tab., rys.

Twórcy

autor

Sobczyński, T.

autor

Joniak, T.

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Wydział Chemii, Zakład Analizy Wody i Gruntów, 60-613 Poznań, ul. Drzymały 24

Bibliografia

• 1. Klimaszyk R, Joniak T., Sobczyński T., Andrzejewski W. (2008): Kolonie kormorana czarnego (Phala-crocorcuc carbo sinensis L.) jako potencjalne źródło zasilania ekosystemów jezior w biogeny. w: J. Gar-bacz (red.) Diagnozowanie stanu środowiska. Metody badawcze - prognozy. Pr. Kom. Ekol. i Ochr. Śród., BTN Bydgoszcz, tom II, 71-78.
• 2. Mastyński J. (2007): Klęska ekologiczna w Jeziorze Góreckim na terenie Wielkopolskiego Parku Narodowego. Komunikaty Rybackie, IRŚ, 5, 15-19.
• 3. Siepak J. (2001): Badania hydrochemiczne jezior Wielkopolskiego Parku Narodowego. W: L. Burchardt (red) Ekosystemy wodne Wielkopolskiego Parku Narodowego. Wyd. Naukowe UAM, Poznań, 13-28.
• 4. Szyper H., Gołdyn R. (2002): Role of catchment area in the transport of nutrients to lakes in the Wielkopolska National Park in Poland. Lakes & Reservoirs: Research and Management 7, 25-33.
• 5. Zerbe J., Elbanowska H., Gramowska H., Adamczewska M., Sobczyński T., Kabaciński M., Siepak J. (1994): Ocena wpływu emisji fluoru i innych zanieczyszczeń na wody, roślinność i gleby na obszarze WPN i jego otuliny, w: L. Kozacki (red) Geo-ekosystem Wielkopolskiego Parku Narodowego jako obszaru chronionego podlegającego antropopresji. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, 89-135.
• 6. Bednorz J. (1997): Ptaki Wielkopolskiego Parku Narodowego. Wyd. Bogucki, Poznań.
• 7. Hermanowicz W., Dojlido J., Dożańska W., Koziorowski B., Zerbe J. (1999): Fizyczno-chemiczne badanie wody i ścieków. Arkady, Warszawa.
• 8. Sobczyński T., Joniak T. (2008): Zmienność chemizmu wody w profilu pionowym jeziora jako efekt oddziaływania biocenozy i osadów dennych, Ekologia i Technika, XVI, 4, 170-176.
• 9. Lampert W., Sommer U. (2001): Ekologia wód śródlądowych. PWN Warszawa.
• 10. Messyasz B. (2001): Charakterystyka struktury fykoflory jezior i stawów Wielkopolskiego Parku Narodowego, w: L. Burchardt (red) Ekosystemy wodne Wielkopolskiego Parku Narodowego. Wyd. Nauk. UAM, Poznań, 109-148.