Aspekty środowiskowe rekultywacji jezior metodą inaktywacji fosforu - Jezioro Witobelskie (Wielkopolski Park Narodowy)

• Autorzy: Sobczyński, T. , Joniak, T.

Warianty tytułu

EN

Environmental aspects of lake reclamation with method of phosphorus inactivation - Witobelskie Lake (Wielkopolski National Park)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Rekultywacja jezior metodą inaktywacji fosforu polega na wytrąceniu z wody rozpuszczonych fosforanów mineralnych przez koagulanty chemiczne na bazie związków glinu lub żelaza. W efekcie związki sedymentują do osadów, gdzie pozostają unieruchomione. Redukcja stężeń jonów fosforanowych wydatnie ogranicza produkcję pierwotną fitoplanktonu, którego liczebność i struktura taksonomiczna ulegają dużym przemianom. Ubocznym skutkiem tej metody są niekiedy gwałtowne spadki odczynu pH wody. Trwałość chemicznego związania fosforanów warunkowana jest głównie przez właściwości tlenowe i odczyn środowiska wodnego. Przedmiotem opracowania była ocena możliwości rekultywacji płytkiego, przepływowego, a przy tym hipereutroficznego Jeziora Witobelskiego metodą chemicznej inaktywacji (koagulacji) fosforanów przy użyciu preparatów na bazie związków żelaza (PIX 113) i glinu (PAX 18). Laboratoryjnie określono optymalną środowiskowo dawkę obu substancji oraz przetestowano wpływ zmian odczynu pH wody na trwałość związania fosforanów z koagulantem. Wykazano znaczący stopień naturalnego zbutorowania wód jeziora, będącego barierą ochronną chroniącą przed zakwaszeniem wskutek użycia koagulantów. Przedstawiono aspekty środowiskowe proponowanej metody rekultywacji.

EN

The reclamation of lakes with method of phosphorus inactivation depends on precipitation from water the dissolved mineral phosphates by coagulants including the aluminum or iron compounds. The sedimentation of phosphates to bottom sediments is the effect. The reduction of PO4 concentration reduced the primary production, and the number and the structure of phytoplankton come under the large changes. The side-effect of this method may be large and rapid decrease of water reaction. The chemical stability of phosphates bottoms is conditioned by water environment features. This regards mainly from the pH fluctuation and the oxygen concentration in subbottom layer. The theme of this study was analyze the directions of physical-chemical water properties transformations in hypereutrophic Witobelskie Lake in aspect there reclamation with PIX 113 and PAX 18. Optimum dose in laboratory was stated for both substances. The influence of the water pH changes on chemical stability the bonds coagulants and phosphate was tested. In examined lake the natural large of water alkalinity was stated, that provides protection before the acidifying. The environmental aspects were introduced for proposed method of reclamation.

Słowa kluczowe

PL

płytkie jezioro; rekultywacja jezior; inaktywacja fosforu; zmiany chemizmu wody; rzeka

EN

shallow lake; lake reclamation; phosphorus inactivation; changes of water chemistry; river

• Czasopismo: Ekologia i Technika
• Rocznik: 2010
• Tom: R. 18, nr 5
• Strony: 243-250
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz. tab.

Twórcy

autor

Sobczyński, T.

autor

Joniak, T.

• Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Chemii, Zakład Analizy Wody i Gruntów, 60-613 Poznań, ul. Drzymały 24

Bibliografia

• 1. Bajkiewicz-Grabowska E. (1994): Waloryzacja zlewni jezior Suwalskiego Parku Narodowego i ich naturalnej podatności na degradację. W: Jeziora Suwalskiego Parku Krajobrazowego. Zesz. Nauk. Kom. „Człowiek i Środowisko" 7, 47-54.
• 2. Carlson R. E., Simpson J. (1996). A coordinator's guide to volunteer lake monitoring methods. North American Lake Management Society.
• 3. Chun Y., Qiujin X., Hainan K., Zhemin S., Changzhou Y. (2007): Eutrophication conditions and ecological status in typical bays of Lakę Taihu in China. Environ. Monit. Asses. 135, 217-225.
• 4. Domek P., Joniak T., Klimaszyk P. (2003): Zróżnicowanie fauny bentosowej jezior dystroficznych Drawieńskiego i Wielkopolskiego Parku Narodowego. W: P. Domek, P. Szmajda (red) Badania fauny dennej wód różnych typów. Idee Ekologiczne, ser. Szkice 8, 47-50.
• 5. Fiszer M., Michałkiewicz M. (1997): Wpływ antropopresji na stopień zanieczyszczenia jezior Rynny Witobelsko-Dymaczewskiej. Morena 5, 81-92.
• 6. Hermanowicz W., Dojlido J., Dożańska W., Koziorowski B., Zerbe J. (1999): Fizyczno-chemiczne badania wód i ścieków. Arkady, Warszawa.
• 7. Joniak T. (2000): Wpływ Maltańskiego zbiornika zaporowego w Poznaniu na liczebność i dynamikę dominujących gatunków fitoplanktonu w dolnym biegu Cybiny. Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią, ser. Botanika, 204-218.
• 8. Joniak T., Gołdyn R., Kozak A. (2003): The primary production of phytoplankton in the Maltański Reservoir in Poland. Hydrobiologia 506-509, 311-316.
• 9. Kajak Z. (2001): Hydrobiologia-Limnologia. Ekosystemy wód śródlądowych. PWN Warszawa.
• 10. Kleeberg A. (1997): Interactions between benthic phosphorus release and sulfur cycling in lake Scharmuetzelsee (Germany). Water Air Soil Poil. 99, 391-399.
• 11. Kowalczewska-Madura K., Gołdyn R. (2009): The internal loading of phosphorus from the sediments of Swarzędzkie Lakę (Western Poland). Poi. J. Environ. Stud. 18, 4, 635-643.
• 12. Mastyński J., Sawczyn P. (2005): Koncepcja rekultywacji jezior Wielkopolskiego Parku Narodowego na podstawie zastosowania preparatów PIX i PAX w zbiorniku zaporowym w Gołuchowie, Środzie Wlkp. oraz na jeziorach czeskich Machowo i Dubice. Wielkopolski Park Narodowy, Jeziory k/Poznania.
• 13. Pile L., Sobczyński T., Siepak J. (2009): Jakość osadów dennych jako wskaźnik zanieczyszczenia ekosystemów wód śródlądowych. W: J. Garbacz (red) Diagnozowanie stanu środowiska. Metody badawcze - prognozy. Pr. Kom. Ekol. Ochr. Środowiska, Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, tom III, 111-119.
• 14. Podbielkowski Z., Tomaszewicz H. (1996). Zarys hydrobotaniki. PWN, Warszawa.
• 15. Ramowa Dyrektywa Wodna 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r., Dz. Urz. WE L 327 z 22.12.2000,
• 16. Sobczyński T. (2009): The effect of abiotic conditions on release of biogenic substances from bottom sediments. Ocean. Hydrobiol. Studies. 38, l, 45-53.
• 17. Sobczyński T., Joniak T. (2008): Vertical and spatial differentiation of phosphorus and organic matter content in bottom sediments of deep eutrophic lake. TEKA Kom. Ochr. Kszt. Śród. Przyr. 5, 133-137.
• 18. Sobczyński T., Joniak T. (2009): Vertical changeability of physical-chemical features of bottom sediments in three lakes in aspect type of water mixis and intensity of human impact. Poi. J. Environ. Stud. 18, 6, 1091-1097.
• 19. Sobczyński T., Joniak T. (2009): Sezonowa zmienność natlenienia wód jeziora eutroficznego w aspekcie przemian chemicznych stymulujących trofię. W: J. Garbacz (red) Diagnozowanie stanu środowiska. Metody badawcze - prognozy. Pr. Kom. Ekol. Ochr. Środowiska, Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, tom III, 147-153.
• 20. Sobczyński T, Zerbe J., Elbanowska H, Sajewska K., Siepak J. (1996): Badania chemiczne osadów dennych jezior Wielkopolskiego Parku Narodowego w aspekcie oceny antropopresji. Ekologia i Technika, 5-6: 17-22.
• 21. Szyper H., Romanowicz W., Goldyn R. (2001): Zagrożenie jezior Wielkopolskiego Parku Narodowego przez czynniki zewnętrzne. W: L. Burchardt (red) Ekosystemy wodne Wielkopolskiego Parku Narodowego. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, 427-472.
• 22. Zerbe J., Elbanowska H., Gramowska H., Adamczewska M., Sobczyński T., Kabaciński M., Siepak J. (1994): Ocena wpływu emisji fluoru i innych zanieczyszczeń na wody, roślinność i gleby na obszarze Wielkopolskiego Parku Narodowego. W: L. Kozacki (red) Geoekosystem Wielkopolskiego Parku Narodowego jako obszaru podlegającego antropopresji, Wydawnictwo Naukowe Bogucki, Poznań, 89-135.