Sakrosfera na styku kultur. Architektoniczno-przestrzenne elementy samoidentyfikacji religijnej na obszarze wschodniej Białostocczyzny

• Autorzy: Korolczuk, D. , Szewczyk, J.

Warianty tytułu

EN

Sacral spaces on ethnic edges architectural and spatial elements that signify faith identity, on eastern territories of Białystok region

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Elementy samoidentyfikacji są składnikiem kulturowo uwarunkowanej przestrzeni architektonicznej. Przedmiotem analizy w niniejszym artykule są jednak jedynie elementy definiujące przynależność religijną lub świadomie wyrażające uczucia religijne: ograniczenie wynika z tematyki konferencji i podkreśla decydującą rolę, jaką wyznaczniki tożsamości religijnej odgrywają w całokształcie systemu samoidentyfikacji jednostki na obszarze pogranicza kultur. W pracy dokonano selekcji i wybrano elementy samoidentyfikacji w taki sposób, aby ukazać i podkreślić różnorodność kultur, postaw i metod samoidentyfikacji osiąganych za pomocą działań kształtujących przestrzeń. Potraktowano skrótowo elementy powszechnie znane (świątynie, krzyże), uwypuklono zaś artefakty i działania przestrzenne pomijane we wcześniejszych opracowaniach, a także te, które wprawdzie są charakterystyczne nie-raz nawet dość powszechne), ale nie były zauważane ani szczegółowo badane. analizy potwierdziły trwałość i zróżnicowanie lokalnych, identyfikujących elementów sakrosfery.

EN

Some architectural and spatial artefacts can be perceived as marks of faith identity. They play a significant role on multiethnic, multi-religious and generally, on multi-cultural territories. A few Polish researchers call them as elements of a "sacrosphere". A number of examples on Eastern territories of Białystok region are taken under consideration in this paper, in order to show how the strong heterogeneity of local culture touches both architecture and space. It is concluded that the local sacrosphere still includes elements and signs reflecting the very past. The contemporary sacrosphere has very deep prechristian roots, that are still active and vivid, although they have been mixed with modern catholic or orthodox tradition.

Słowa kluczowe

PL

architektura wernakularna; dziedzictwo kulturowe

EN

vernacular architecture; cultural heritage

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Politechniki Białostockiej. Budownictwo
• Rocznik: 2006
• Tom: Z. 30
• Strony: 123-134
• Opis fizyczny: Bibliogr. 12 poz., rys.

Twórcy

autor

Korolczuk, D.

autor

Szewczyk, J.

• Politechnika Białostocka, Zakład Architektury i Planowania Wsi,

Bibliografia

• [1] Biegajło W.: Szachownica gruntów i gospodarka trójpolowa na terenie województwa białostockiego. „Przegląd Geograficzny” T. XXIX z.3 PWN, Warszawa, 1957, s. 533-559.
• [2] Chlebcewicz W.: Wieś Klejniki przed bieżeństwem... 15 września 1915 [w:] ,,Białoruskie Zeszyty Historyczne” nr 2(4)/ 1995, s. 136-145.
• [3] Dmochowski F.S.: Dawne obyczaje i zwyczaje szlachty i ludu wiejskiego w Polsce i w ościennych prowincjach, Warszawa, 1860.
• [4] Gierasimiuk N.: Białoruski kosmos. „Słowa”, www.tok.most.org.pl/slowa/kosmos.htm
• [5] Kowalski P.: Sakrosfera. Obrazy i słowa [w:] tenże: Sakrum, mit, historia, PIW, Warszawa, 1994, s. 53-88.
• [6] Krzysztofik W.: Jasieniówka, wieś powiatu sokólskiego. Monografia ze szczególnym uwzględnieniem zmian wywołanych komasacją gruntów. Prace Zakładu Ekonomii Rolniczej Uniwersytetu Poznańskiego pod red. prof. dr Wiktora Schramma, Poznań, 1934.
• [7] Łuckiewicz C.: Drewniane krzyże cmentarne z okolic Sokółki. „Studia Podlaskie” T. I, Białystok, 1990 s. 265-299.
• [8] Niczyporuk D.: Przestrzeń wiejskich społeczności lokalnych. „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin – Polonia” vol. XXVI, 19 sectio I. Wydział Filozofii i Socjol. UMCS, Lublin 2001 s.241-249, także: www.annales.umcs.lublin.pl/2001/19.pdf
• [9] U novaj ajčyne: Štodzënnae žyccë belarusaý Belastoččyny ý mižvaenny peryjad, [red.] Luba Vital'. Pragramnaja rada Tydnëvika ,,Niva”, Belastok, 2001.
• [10] Wójcicki K. Wł.: Podróż w Podlasiu.Wyimek z dziennika podróży z roku 1825 i 1826. „Dziennik Warszawski” t. IX, 1828 [przedr.: Ruś Podlaska. Podlasie w opisach romantyków. Opr. Jerzy Hawryluk. Biblioteka 'Nad Buhom i Narwoju' T. 1, Bielsk Podlaski, 1995].
• [11] Załęski W.: Pokut'. [w:] M. Zemło i C. Czyżewski (red.): Małe miasta: historia i współczesność [konf. nt. Mały ośrodek miejski jako miejsce kształtowania życia społecznego, kulturalnego, religijnego i gospodarczego, Białystok-Supraśl 28-30.09.2000]. „Acta Collegii Suprasliensis” T. 1, Współczesna Oficyna Supraska, Supraśl, 2001 s. 121-132.
• [12] Załęski W.: Zachowane w pamięci mieszkańców Puszczy Knyszyńskiej. „Polska Sztuka Ludowa”. R. XLIV nr 4, s. 25-26.