Geneza i architektura facjalna kompleksów górnojurajskich budowli węglanowych na Wyżynie Krakowsko-Wieluńskiej w świetle badań magnetycznych

• Autorzy: Krajewski, M. , Matyszkiewicz, J. , Jędrys, J.

Warianty tytułu

EN

Genesis and facial architecture of the Upper Jurassic carbonate buildups on the Kraków - Wieluń Upland in relation to the magnetic data

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Porównanie rozmieszczenia struktur paleozoicznego podłoża z regionalnym rozmieszczeniem kompleksów budowli górnojurajskich na Wyżynie Krakowsko-Wieluńskiej wykazuje wyraźną korelację. Na mapie magnetycznej Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej widoczne są anomalie, których źródłem są występujące w podłożu intruzje, głównie porfirowe i granitoidowe. Wydaje się, że obecność intruzji wzdłuż dyslokacji Kraków - Lubliniec miała istotny wpływ na powstanie i rozwój kompleksów węglanowych w późnej jurze. Niektóre intruzje tworzyły elewacje na dnie morskim. Z kolei na obszarach, gdzie denudacja paleozoicznego podłoża nie sięgnęła intruzji, cechowały się niższą subsydencją wobec obszarów sąsiednich, przez co były predestynowane do tworzenia strukturalnych wyniesień na dnie morskim. Główne kompleksy budowli węglanowych na Wyżynie Krakowsko-Wieluńskiej występują na obszarze od Wyżyny Krakowskiej do północnej części Wyżyny Częstochowskiej, gdzie dyslokacja Kraków - Lubliniec wychodzi poza obręb Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej.

EN

A comparison of the structure of the Palaeozoic basement with the regional distribution of the Upper Jurassic carbonate buildups complexes on the Kraków-Wieluń Upland reveals a distinct coincidence. The magnetic surveys applied to the Kraków-Wieluń Upland show distinct anomalies probably caused by porphyry and granitoid intrusions in Palaeozoic basement. It seems that the development of the carbonate buildups was mainly controlled by the presence of the intrusions in the basement along Kraków-Lubliniec Fault Zone. Some of these intrusions formed elevations on sea bottom. Other areas where denudation did not reach the top of the intrusions had lower subsidence with respect to the neighbouring areas. This made these areas predisposed to the formation of sea bottom elevations. The main carbonate buildups complexes on the Kraków - Wieluń Upland reach farthest to the north of Częstochowa. In this area the Kraków - Lubliniec Fault Zone leaves the upland area.

Słowa kluczowe

PL

budowle górnojurajskie; Wyżyna Krakowsko-Częstochowska

EN

Upper Jurassic carbonate buildups complexes

• Czasopismo: Nafta-Gaz
• Rocznik: 2005
• Tom: R. 61, nr 7/8
• Strony: 294-298
• Opis fizyczny: Bibliogr. 28 poz., rys.

Twórcy

autor

Krajewski, M.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Kraków

autor

Matyszkiewicz, J.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Kraków

autor

Jędrys, J.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Kraków

Bibliografia

• [1] Alexandrowicz S.W., Alexandrowicz Z.: Pattern of karst landscape of the Cracow Upland (South Poland). Acta Carsologica, 2003, v. 32, s. 39-56.
• [2] Bukowy S.: Zarys budowy paleozoiku północno-wschodniego obrzeżenia Górnośląskiego Zagłębia Węglowego, [w:] Różkowski A., Ślósarz J., Żaba J.: Przewodnik 65 Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego. Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Sosnowiec, 1994, s. 14-30.
• [3] Buła Z., Habryn R., Kurek S., Krieger W., Markowiak M., Woźniak R: Atlas geologiczny paleozoiku bez permu w strefie kontaktu bloków górnośląskiego i małopolskiego. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa, 2002.
• [4] Dadlez R., Kowalczewski Z., Znosko J.: Some key problems of the pre-Permian tectonics of Poland. Geological Quarterly, 1994, v. 38, s. 169-190.
• [5] Dżułyński S.: Spostrzeżenia nad utworami litoralnymi jury brunatnej na południe od Krzeszowic. Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego, 1950, v. 19, s. 24-39.
• [6] Dżułyński S.: Powstanie wapieni skalistych jury krakowskiej. Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego, 1952, v. 21, s. 125-180.
• [7] Grabowska T, Bojdys G., Lemberger M.: Interpretacja anomalii magnetycznej DTpołudniowo-wschodniej Polski - trójwymiarowy model skorupy ziemskiej. (W przygotowaniu).
• [8] Harańczyk C., Lankosz M., Wolska A.: Granodioryt Jerzmanowicki. porfiry i kruszce Cu-Pb. Rudy i Metale Nieżelazne, 1995, v.40, s. 334-341.
• [9] Jędrys J., Grabowska T, Krajewski M., Matyszkiewicz J., Żaba J.: Założenia strukturalne górnojurajskich budowli węglanowych na Wyżynie Krakowsko-Wieluńskiej w świetle danych magnetycznych, [w:] Partyka J.: Zróżnicowanie i przemiany środowiska przyrodniczo-kulturowego Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Tom 1, Przyroda, Ojców, 2004, s. 19-26.
• [10] Krajewski M.: Lithology and morphology of Upper Jurassic carbonate buildups in the Będkowska Valley, Kraków region, Southern Poland. Annales Societatis Geologorum Poloniae, 2000, v. 70, s. 51-63.
• [11] Krajewski M.: Upper Jurassic chalky limestones in the Zakrzówek Horst, Kraków, Kraków-Wieluń Upland (South Poland). Annales Societatis Geologorum Poloniae, 2001, v. 71, s. 43-51.
• [12] Krajewski M.: Żyła neptuniczna z Grodziska w Dolinie Prądnika, [w:] Partyka J., Tyc A.: Od Złotego Potoku do Ojcowa szlakiem wyprawy naturalistów z 1854. Ojców, 2004, s. 94-96.
• [13] Krajewski M., Matyszkiewicz J.: Rozwój i architektura facjalna górnojurajskich kompleksów budowli węglanowych w SW części Wyżyny Krakowskiej, [w:] Partyka J.: Zróżnicowanie i przemiany środowiska przyrodniczo-kulturowego Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, Tom 1, Przyroda, Ojców, 2004, s. 27-34.
• [14] Kutek J.: Jurassic tectonic events in south-eastern cratonic Poland. Acta Geologica Polonica, 1994, v. 44, s. 167-221.
• [15] Kutek J., Wierzbowski A., Bednarek J., Matyja B.A., Zapaśnik A.: Z problematyki stratygraficznej osadów górnojurajskich Jury Polskiej. Przegląd Geologiczny, 1977, v. 25, s. 438-445.
• [16] Matyszkiewicz J.: Sedimentation and diagenesis of the Upper Oxfordian cyanobacterial-sponge limestones in Piekary near Kraków. Annales Societatis Geologorum Poloniae, 1989, v. 59, s. 201-232.
• [17] Matyszkiewicz J.: The significance of Saccocoma-calciturbidites for the analysis of the Polish Epicontinental Late Jurassic Basin: an example from the southern Cracow-Wieluń Upland (Poland). Facies, 1996, v. 34, s. 23-40.
• [18] Matyszkiewicz J.: Microfacies, sedimentation and some aspects of diagenesis of Upper Jurassic sediments from the elevated part of the Northern peri-Tethyan Shelf: a comparative study on the Lochen area (Schwabische Alb) and the Cracow area (Cracow-Wieluń Upland, Poland). Berliner Geowissenschaftliche Abhandlungen, 1997, v. 21, s. 1-111.
• [19] Matyszkiewicz J., Felisiak I.: Microfacies and diagenesis of an Upper Oxfordian carbonate buildup in Mydlniki (Cracow area, Southern Poland). Facies, 1992, v. 27, s. 179-190.
• [20] Matyszkiewicz J., Krajewski M.: Lithology and sedimentation of Upper Jurassic massive limestones near Bolechowice, Kraków-Wieluń Upland, South Poland. Annales Societatis Geologorum Poloniae, 1996, v. 66, s. 285-301.
• [21] Matyszkiewicz J., Gadomska A., Porębska E.: Górnojurajskie budowle węglanowe rejonu Ogrodzieńca. Zeszyty Naukowe AGH Geologia, 2001, v. 27, s. 219-241.
• [22] Matyszkiewicz J., Krajewski M., Tyc A., Król K., Kędzierski J., Jędrys J., Świąder J.: Rozwój facjalny górnojurajskiego kompleksu Skal Zegarowych koło Smolenia (Wyżyna Krakowsko-Wieluńska), [w:] Partyka J.: Zróżnicowanie i przemiany środowiska przyrodniczo-kulturowego Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, Tom 1, Przyroda, Ojców, 2004, s. 35-42.
• [23] Skorupa J.: Badania magnetyczne w obszarze na północny wschód od Krzeszowic. Biuletyn Instytutu Geologicznego, 1953, v. 15, s. 1-30.
• [24] Smoleńska A.: Zagadnienia struktur i genezy wapieni z Zalesiaków. Zeszyty Naukowe AGH Geologia, 1983, v. 9, s. 85-98.
• [25] Trammer J.: Biohermy gąbkowe warstw jasnogórskich (oksford Jury Polskiej). Przegląd Geologiczny, 1985, v. 33, s. 78-81.
• [26] Trammer J.: Middle to Upper Oxfordian sponges of the Polish Jura. Acta Geologica Polonica, 1989, v. 39, s. 49-91.
• [27] Unrug R., Harańczyk C, Chocyk-Jamińska M.: Easternmost Avalonian and Armorican-Cadomian terranes of central Europe and Caledonian- Variscan evolution of the polydeformed Kraków mobile belt: geological constraints. Tectonophysics, 1999, v. 302, s. 133-157.
• [28] Żaba J.: Ewolucja strukturalna utworów dolnopaleozoicznych w strefie granicznej bloków górnośląskiego i małopolskiego. Prace Państwowego Instytutu Geologicznego, 1999, v. 166, s. 1-162.