Retardacja wykorzystywania i kreowania ekosystemów w terenie zurbanizowanym

• Autorzy: Kostecka, J. , Kostecki, A.

Warianty tytułu

EN

Retardation of Using and Ecosystems Creating in Urban Areas

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Żyjemy w czasach, gdzie poziomu dobrostanu obywateli w przeciętnie rozwiniętym kraju przemysłowym pozazdrościć mógłby władca niejednego kraju z okresu np. średniowiecza czy późniejszych historycznie epok rozwoju społecznego. Dostępność dóbr konsumpcyjnych w połączeniu z atutami demokracji i wolności słowa stały się dla obywateli wielu regionów świata, w tym Unii Europejskiej, wartością podstawową. Wszystko to osiągnięto niebywale szybko – zmiany w postaci przyrostu bogactwa, zamiast tysiącleci – dotyczą zaledwie kilku pokoleń i dzieją się na naszych oczach. Przyjęta przez ekonomistów i globalnie obowiązująca koncepcja wzrostu gospodarki, obejmuje coraz więcej elementów, technologii i zasobów, rozwijając się w tempie wykładniczym. Według wielu analityków, ten typ wzrostu stanowi jednak jego podstawowe zagrożenie. Wzrost gospodarki doprowadził nas bowiem do punktu, w którym łatwo dostępne zasoby zostały już wyczerpane, a dalsze zwiększanie tempa ich pozyskiwania stanie się wcześniej czy później coraz bardziej problematyczne.

EN

In the present study authors highlighted the need to link urban development with activities for maximum concern for still retained ecosystems and biodiversity in the context of the International Decade of Biodiversity (2011–2020). Highlighting the role of spatial planning and landscape architects, the authors described activities that support nature with the example of the city of Rzeszów. In the research part the authors developed an analysis of opportunities and threats relevant for the perspective of use and creation of ecosystems and biocenosis for the development of the city in accordance with the concept of sustainable development. It was stressed that the retardation of the pace of anthropogenic changes can give nature a chance to adapt to the pressure of human presence. Retardation of appropriating the space for human infrastructure may also be relevant prophylactically and prevent huge spendings on restoration of homeostasis in the future. Understanding the causes of biodiversity conservation and supporting it by the average citizen is of paramount importance for the pace of implementation of good pro-environmental law.

Słowa kluczowe

PL

różnorodność biologiczna; rozwój; ekosystem; opóźnienie; Rzeszów; obszar miejski

EN

biodiversity; development; ecosystems; retardation; Rzeszów; urban area

• Czasopismo: Biuletyn Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN
• Rocznik: 2014
• Tom: No 254
• Strony: 85--112
• Opis fizyczny: Bibliogr. 52 poz., tab.

Twórcy

autor

Kostecka, J.

• Uniwersytet Rzeszowski

autor

Kostecki, A.

• Uniwersytet Rzeszowski

Bibliografia

• 1. Biodiversity Is life. Biodiversity Is Our Life. UN Secretary General Welcome Message for the 2010 International Year of Biodiversity [dokument elektroniczny: http:// www.cbd.int/2010/welcome/, data wejścia 4.01.2014].
• 2. Bogdanowski J., 1998, Planowanie ośrodków miejskich i zurbanizowanych z zachowaniem optymalnych warunków dla zdrowia człowieka. Ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczego, t. II, s. 223–251.
• 3. Bohm A., 1994, Architektura krajobrazu jej początki i rozwój. Wyd. Politechniki Krakowskiej, Kraków.
• 4. Burlińska A., 2013, Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego jako narzędzie zarządzania przyrodą w mieście. Zrównoważony Rozwój – Zastosowania, nr 4/2013, (Poradnik „Przyroda w mieście – Rozwiązania”). [dokument elektroniczny: http:// sendzimir.org.pl/magazyn4/miejscowy -plan-zagospodarowania -przestrzennego, data wejścia 22.12.2013].
• 5. Butt R. K., Kostecka J., 2010, Sustainable Development Viewed through Student Fieldwork, Focusing on Environmental and Socio -economic Issues: a Case Study from Scotland. Problemy Ekorozwoju, 2, s. 157–159.
• 6. Chodyniecka -Kuberska M., 2012, Strategia meblowania miasta jako narzędzie kształtowania przestrzeni publicznej. Zieleń Miejska, 3, s. 44–45.
• 7. Covey S.R., 2006, 7 nawyków skutecznego działania. Rebis Dom Wydawniczy.
• 8. Czerniakowski Z., 2005, Wyspy i korytarze ekologiczne na terenie Rzeszowa. Zesz. Nauk. Płd.-Wsch. Oddziału PTIE i PTG w Rzeszowie, 6, s. 21–25.
• 9. Dołęga J.M, 2010, Problem retardacji w sozologii systemowej i zasadach zrównoważonego rozwoju. Biuletyn KPZK PAN, z. 242, Warszawa.
• 10. Fry C., 2008, Świat największe wyzwania ekologiczne. Elipsa.
• 11. Hance J., 2011, Africa’s Vanishing Wild: Mammals Populations Cut in Half. Mongabay. com. January 27. [dokument elektroniczny: http://news.mongabay.com/2011/0127- hance_craigie.html, data wejścia 21.12.2013].
• 12. Janikowski R., 2013, Retardacja jako element konceptualizacji rozwoju zrównoważonego. Inżynieria Ekologiczna, 34. s. 5–16.
• 13. Karlberg R. W., Corell V. J., Fabry J., Hansen B., Walker D., Liverman K., Richardson P., Crutzen J., Foley A., 2009, A Safe Operating Space for Humanity. Nature, s. 461; 472–475.
• 14. Kistowski M., 2010, Retardacja w gospodarce przestrzennej – dylematy i kierunki wdrażania. Biuletyn KPZK PAN, z. 242, Warszawa, s. 27–49.
• 15. Kistowski M., Grzybowski P., 2013, Natężenie i redukcja obciążenia środowiska skutkami antropopresji w Polsce w latach 2000–2009 – studium przestrzenne w ujęciu gminnym. Inżynieria Ekologiczna, 34. s. 17–28.
• 16. Kostecka J., 2009a, Przestrzeń przyrodnicza jako wartość w rozwoju zrównoważonym. Zesz. Nauk. Poł.-Wsch. Oddziału PTIE i PTG w Rzeszowie. 11. s. 135–140. http:// www2.univ.rzeszow.pl/wbr/zeszyty/pl/index.html.
• 17. Kostecka J., 2009b, Dekada edukacji dla zrównoważonego rozwoju – wizja, cel, strategia. Problemy Ekorozwoju, 2. s. 101–106.
• 18. Kostecka J., 2010a, Retardacja przekształcania zasobów przyrodniczych jako element zrównoważonego rozwoju. Biuletyn KPZK PAN, z. 242, Warszawa, s. 27–49.
• 19. Kostecka J., 2010b, Edukacyjne znaczenie pojęcia świadczenie ekosystemów dla ochrony awifauny miast. Inżynieria Ekologiczna, 22. s. 34–42.
• 20. Kostecka J., 2013, Retardacja tempa życia i przekształcania zasobów przyrody – wybrane implikacje obywatelskie. Inżynieria Ekologiczna, 34, s. 38–52.
• 21. Kostecka J., Mroczek J. R., Pączka G., 2006, Rozszerzenie granic miasta Rzeszowa- -wybrane aspekty zagrożeń i szans w świetle zrównoważonego rozwoju, [w:] Żywiołowe rozprzestrzenianie się miast (urban sprawl) narastający problem aglomeracji miejskich w Polsce, S. Kozłowski (red.), s. 277–292.
• 22. Kostecka J., Pączka G., Mroczek J., 2007, Zieleń miejska jako element zrównoważonego rozwoju miasta, [w:] Planowanie przestrzenne – szanse i zagrożenia społeczno- -środowiskowe, S. Kozłowski, P. Legutko -Kobus (red.). Lublin, s. 342–351.
• 23. Kostecka J., Kostecki A. W., 2009, Zrównoważony rozwój gminy Rzeszów w świetle analiz i badań ankietowych, [w:] Wpływ idei zrównoważonego rozwoju na politykę państwa i regionów, K. Michałowski (red.). WSE, Białystok, s. 116–127.
• 24. Kostecka J., Mazur A., Jasińska T., Batóg K., 2012, Pojęcie „świadczenia ekosystemowe” i jego rola w edukacji dla zrównoważonego rozwoju. Inżynieria i ochrona środowiska, 15(4), s. 405–417.
• 25. Kozłowski S., 2005, Przyszłość ekorozwoju. Wyd. KUL, Lublin.
• 26. Likowska E., 2014, Rozmowa z Czesławem Niemenem. Nie chciałbym być młody. Tygodnik PRZEGLĄD, 2004–2010. [dokument elektroniczny: http://www.przeglad- -tygodnik.pl/pl/artykul/nie-chcialbym-byc-mlody, data wejścia 15.01.2014].
• 27. LOLA – Looking for Likely Alternatives [dokument elektroniczny: http://www.sustainable- -everyday -project.net/lola/, data wejścia 22.12.2013].
• 28. Mc Dermott M., 2009, Palm Oil Plantations Orphan Baby Orangutans. Desdemona Despair. Blogging the End of the World. June 29. [dokument elektroniczny: http://www. desdemonadespair. net/2009_06_01_archive.html, data wejścia 22.12.2013].
• 29. Mikuła J., Krukowski J., 2007, Rola polskiej przestrzeni w integrującej się Europie. Biuletyn KPZK PAN, z. 233, Warszawa, s. 17–21.
• 30. Milenijna Syntetyczna Ocena Ekosystemu (Millennium Ecosystem Assessment Synthesis Report) (MA). 2005. [dokument elektroniczny: http://www.maweb.org, data wejścia: 21.12.2013].
• 31. Mroczek J., Kostecka J., 2008, Rola zalewu rzeszowskiego dla zrównoważonego rozwoju miasta. Inżynieria Ekologiczna, 20, s. 50–56.
• 32. NF40 czy NF15 – dwa standardy energooszczędności. [dokument elektroniczny: http:// muratordom. pl/goracy -temat/konkursy/domy -oszczedzajace -energie,255_10159. html, data wejścia 22.12.2013].
• 33. Odnawialne źródło ekorozwoju. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej [dokument elektroniczny: http://www.nfosigw.gov.pl/srodki -krajowe/programy/doplaty-do--kredytow-na-domy -energooszczedne/informacje-o-programie/, data wejścia 12. 01.2014].
• 34. Pączka G., Mazur -Pączka A., Kostecka J., 2013, Znajomość pojęcia świadczenia ekosystemów ze szczególnym uwzględnieniem roli dżdżownic. Zesz. Nauk. Poł.-Wsch. Oddziału PTIE i PTG w Rzeszowie, 16, s. 59–65. http://www2.univ.rzeszow.pl/ wbr/zeszyty/pl/index.html.
• 35. PERL – The Partnership for Education and Research about Responsible Living. [dokument elektroniczny: http://www.perlprojects.org/, data wejścia 22.12.2013].
• 36. Popkiewicz M., 2012, Świat na rozdrożu. Wyd. Sonia Draga Sp. z o.o.
• 37. Poskrobko B., 2010, Nowe podejście do bogactwa przyrodniczego jako podstawa retardacji wykorzystania zasobów. Biuletyn KPZK PAN, Warszawa, z. 242, s. 27–49.
• 38. Rzeszów – Demografia [dokument elektroniczny: http://pl.wikipedia.org/wiki/Rzesz%C3 %B3w#cite_note -powierzchnia2010-35, data wejścia 7.01.2014].
• 39. Rzeszów – Rozwój terytorialny, [dokument elektroniczny: http://pl.wikipedia.org/wiki/ Rzesz%C3 %B3w#cite_note -powierzchnia2010-35, data wejścia 7.01.2014].
• 40. Sandecki M., 2011, Węgorzu wróć do nas. „Gazeta wyborcza”, 21.04. [dokument elektroniczny: http://wyborcza. pl/1,75476,9481357,Wegorzu__wroc_do_nas. html#ixzz2pGJS6Rz4, data wejścia 30.12.2013].
• 41. Skubała P., 2008, Dlaczego potrzebujemy zrównoważonego rozwoju? Zrównoważony rozwój w ujęciu interdyscyplinarnym, J. Kostecka (red.) Uniwersytet Rzeszowski, Rzeszów, s. 23–34.
• 42. Skubała P., 2013, Ile gatunków żyje z nami na Ziemi? „Dzikie życie”, 12/234 i 1/235, s. 32–33.
• 43. Słupczyńska M., 2014, Informacja na temat kompensacji przyrodniczej w trybie opracowania planów zagospodarowania przestrzennego. Podkarpackie Biuro Planowania Przestrzennego w Rzeszowie.
• 44. Springer F., 2013, Wanna z kolumnadą. Reportaże o polskiej przestrzeni. Wyd. Czarne [dokument elektroniczny: http://kultura.onet.pl/ksiazki/rozmowy/filip- -springer-bez-sztuki -wspolczesnej-da-sie-zyc-,1,5578692,artykul.html, data wejścia 30.12.2013].
• 45. TEEB – The Economics of Ecosystems and Biodiversity [document elektroniczny: www.teebweb.org, data wejścia: 31.12.2013].
• 46. Terczyńska B., 2013, Tadeusz Ferenc podsumowuje rok [dokument elektroniczny: http://wiadomosci.onet.pl/rzeszow/tadeuszferencpodsumowujerok/dzm48, data wejścia: 31.12.2013].
• 47. Ustawa z 23 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tj. Dz.U. 2012 poz. 647 z późn. zm.)
• 48. Ustawa z 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (tj. Dz.U. 2013 poz. 687).
• 49. Ustawa z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko – Dz.U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227.
• 50. Wąsowicz -Duch A., Bulsza A., Spaczyńska K., 2014, Zarząd Zieleni Miejskiej w Rzeszowie. Pismo ZM.60.5.2014.KS L.dz.4012.
• 51. Witkowski A., 2010, Anadromiczne minogi w Polsce: minóg morski Petromyzon marinus L. i minóg rzeczny Lampetra fluviatilis (L.) – stan i zagrożenia. Chrońmy przyrodę ojczystą, 66(2), s. 89–96.
• 52. Wood G., 2009, Re-engineering the Earth. The Atlantic. July/August. 2009 [dokument elektroniczny: http://www.theatlantic.com/doc/200907/climate -engineering, data wejścia 22.12.2013].