Geologia i ewolucja doliny Prosny w rejonie Kalisza w świetle analizy litologiczno-strukturalnej osadów

• Autorzy: Piszczygłowa, P.

Warianty tytułu

EN

Geology and evolution of Prosna Valley in the Kalisz area regarding to lithological and structural analysis of sediments

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono analizę strukturalnego wykształcenia osadów doliny Prosny w rejonie ujęcia Kalisz-Lis-Zadowice, położonego na południe od Kalisza, co umożliwiło ocenę zmian układu paleohydrograficznego w tym rejonie. Podstawę analizy stanowiły materiały archiwalne tj. profile wiertnicze oraz sondowania elektrooporowe wykonane w trakcie rozwoju ujęcia. Dolina Prosny od końca pliocenu do czasów współczesnych ulegała cyklicznemu wypełnianiu w okresach glacjałów i odpreparowywaniu w poszczególnych interglacjałach. Doprowadziło to do powstania kilku serii osadów piaszczysto-żwirowych rozdzielonych osadami zastoiskowymi i glinami lodowcowymi. Dla rozpoznania zmienności litologicznej opracowano przekroje geologiczne oraz mapy wybranych powierzchni litologiczno-strukturalnych. Ewolucję doliny Prosny podzielono na pięć faz, z których cztery wydzielono w postaci serii litologicznych: faza najstarsza (niezachowana) obejmująca pliocen i eoplejstocen, oraz fazy obejmujące: serię osadów zlodowaceń południowopolskich; serię osadów interglacjałów wielkiego i lubawskiego; serię osadów zlodowacenia warty, interglacjału eemskiego oraz części zlodowacenia północnopolskiego oraz najmłodsza seria osadów zlodowacenia północnopolskiego oraz holocenu.

EN

The following paper presents an analysis of structural form of Prosna Valley sediments in the Kalisz-Lis-Zadowice water intake area, located south of Kalisz, which allows to estimate changes of paleohydrographic system in the region. The analysis is based on archival materials i.e. drilling profiles and resistivity probes, performed during the intake development. From the end of the Pliocene to the present time Prosna Valley had been subjecting to a cyclical covering in glacial- and uncovering in interglacial periods. As a result of these events, several series of sand and gravel sediments, separated by lacustrine sediments and glacial clay, have been formed. To identify lithological diversity of these deposits, geological cross-section and maps of selected lithological and structural surfaces have been developed. The evolution of Prosna Valley has been categorised into 5 stages, 4 of them as lithological series: the latest one (not preserved) which took place in the Pliocene and the Pleistocene and earlier stages combined with series of: the South-Polish galaciacions sediments; the Great and Lubawski interglaciations sediments; the Warta glaciation, Eemian interglaciation and North-Polish glaciation (partly) sediments and earliest series of the North-Polish glaciation (partly) and Holocene sediments.

Słowa kluczowe

PL

dolina Prosny; geologia doliny Prosny; ewolucja doliny Prosny; litologiczno-strukturalna analiza

• Czasopismo: Archiwum Instytutu Inżynierii Lądowej
• Rocznik: 2014
• Tom: Nr 17
• Strony: 51--60
• Opis fizyczny: Bibliogr. 12 poz., rys.

Twórcy

autor

Piszczygłowa, P.

• Politechnika Poznańska, Instytut Inżynierii Lądowej,

Bibliografia

• [1] Baranowski J., Mańkowska A., Mapa geologiczna Polski (mapa utworów powierzchniowych) w skali 1: 200 000, arkusz Kalisz, CAG Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa, 1970.
• [2] Dąbrowski S., Rozwój doliny Prosny w plejstocenie, Geneza, litologia i stratygrafia utworów czwartorzędowych, Geografia 50, s. 35-46, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, 1991.
• [3] Dyjor S., Systemy Kopalnych dolin Polski Zachodniej, Problemy młodszego neogenu i eoplejstocenu w Polsce, Wydawnictwo PAN, Warszawa, 1985.
• [4] Kozarski S., Rotnicki K., Problemy póżnowürmskiego i holoceńskiego rozwoju den dolinnych na niżu Polskim, Wydawnictwo PWN, Poznań, 1978.
• [5] Krygowski B., Profil geologiczny stanowisk interglacjalnych w Kaliszu. Z badań czwartorzędu w Polsce, Państwowy Instytut Geologiczny, 1952.
• [6] Młynarczyk Z., Rotnicki K., Późnovistuliańskie i holoceńskie formy i osady środkowej Prosny i ich paleohydrograficzna interpretacja, Wydawnictwo naukowe UAM, Poznań, 1989.
• [7] Piech K., Badania nad dyluwium województwa łódzkiego. Cz. 2 Flora warstw międzylodowcowych okolic Szczercowa, Dzbanek Kościuszkowskich i niektórych innych miejscowości w dorzeczy środkowej Warty, ASGP 6, s. 393-399, 1930.
• [8] Piszczygłowa P., Budowa geologiczna i warunki hydrogeologiczne doliny rzeki Prosny w rejonie Kalisza (w aspekcie hydrostrukturalnym), Praca magisterska, UAM, Poznań, 2010.
• [9] Premik J., Badania nad dyluwium województwa łódzkiego. Cz. 1 O utworach preglacjalnych, glacjalnych i interglacjalnych w dorzeczu środkowej Warty, Widawki i Prosny, ASGP 6, s. 382-392, 1930.
• [10] Rotnicki K., Rzeźba Wzgórz Ostrzeszowskich jako rezultat rozwoju stoku podczas Würmu, Wydawnictwo PWN, Poznań, 1966.
• [11] Tołpa S., Flora interglacjalna w Kaliszu. Z badań czwartorzędu w Polsce, Państwowy Instytut Geologiczny, 1952.
• [12] Walkiewicz Z., Trzeciorzęd na obszarze Wielkopolski, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, 1984.