Przejawy mineralizacji kruszcowej w skałach obszaru Strzelin-Głuchołazy

• Autorzy: Markowiak, Marek

Warianty tytułu

Manifestations of ore mineralization in the rocks of the Strzelin-Głuchołazy area

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Na podstawie badań mikroskopowych i w mikro obszarze próbek skał z trzech rejonów morawsko-śląskiej strefy tektonicznej: Wzgórz Strzelińskich, okolic Paczkowa i Głuchołaz, dokonano charakterystyki przejawów mineralizacji kruszcowej tego obszaru. Stwierdzono obecność szerokiego zestawu minerałów kruszcowych, w tym wielu dotychczas na badanym obszarze nierozpoznanych, takich jak: piryt, pirotyn, chalkopiryt, sfaleryt, mielnikowit, mielnikowit-piryt, markasyt, kowelin, digenit, galena, greenockit, carrolit-fletscheryt, bravoit, Co-bravoit, molibdenit, scheelit, tennantyt, minerały z grupy euksenitu (EGM) zbliżone do yttrocrasite-(Y), elektrum, bizmut rodzimy, bismutynit, cosalit, joseit?, tsumoit?, gustavit?, stannin, argentyt, srebro rodzime, ilmenit, rutyl, tytanit, goethyt oraz szereg minerałów pierwiastków promieniotwórczych – uraninit, toryt, coffinit, a także minerałów zawierających pierwiastki promieniotwórcze (w tym wspomniane wyżej minerały grupy euksenitu): rabdofan, uranopolycrase i prawdopodobnie thorbastnäsyt współwystępujący z parisytem. Zespołem mineralnym najpowszechniej spotykanym w całym regionie jest zespół o składzie: piryt, pirotyn, chalkopiryt, sfaleryt, przy czym dwa ostatnie minerały występują podrzędnie. Przejawy mineralizacji pierwiastkami ziem rzadkich wymagają dalszych badań w pierwszej kolejności.

EN

Based on microscopic investigations and detailed electron microprobe studies of rock samples from three regions of the Moravian-Silesian tectonic zone: Wzgórza Strzelińskie, Paczków region, and Głuchołazy region, the characteristics of ore mineralization in the Strzelin–Głuchołazy area are presented. The presence of a wide range of ore minerals was found, including many previously unrec- ognized in the study area: pyrite, pyrrhotite, chalcopyrite, sphalerite, melnikovite, melnikovite-pyrite, marcasite, covellite, digenite, galena, greenockite, carrolite-fletscherite, bravoite, Co-bravoite, molybdenite, scheelite, tennantite, euxenite (EGM) similar to yttrocrasite-(Y), electrum, native bismuth, bismuthinite, cosalite, joseite, tsumoite, gustavite, stannite, argentite, native silver, ilmenite, rutile, titanite, goethite and a number of minerals of radioactive elements – uraninite, thorite, coffinite, as well as minerals containing radioactive elements (including the above-mentioned minerals of the euxenite group, rhabdophane, uranopolycrase and possibly thorbastnäsite co-occurring with parisite). The most common mineral assemblages are: pyrite, pyrrhotite, chalcopyrite and sphalerite, occurring both in granitoids and in all types of rocks of the metamorphic cover. Higher concentration of these minerals is extremely rare, and pyrite and pyrrhotite are dominant. The manifestations of mineralization with rare earth elements require further research.

Słowa kluczowe

PL

złoto; mineralizacja REE; okruszcowanie; morawsko-śląska strefa tektoniczna; Strzelin; Głuchołazy

EN

gold; REE mineralization; ore mineralization; Moravian-Silesian tectonic zone; Strzelin; Głuchołazy

• Czasopismo: Prace Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2024
• Tom: T. 209
• Strony: s. 2--24
• Opis fizyczny: Bibliogr. 34 poz., map., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Markowiak, Marek

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Górnośląski, ul. Królowej Jadwigi 1, 41-200 Sosnowiec

Bibliografia

• 1. BEHR J., 1921 - Erlauterungen zur Geologische Karte von Preussen. Blatt Strehlen. Berlin.
• 2. BOLEWSKI A., 1982 - Mineralogia szczegółowa. Wydaw. Geol., Warszawa.
• 3. BOREK Z., GISZCZYŃSKI K., 1987 - Kompleksowa dokumentacja geologiczna złóż granitoidów w Strzelińskim Okręgu Eksploatacji Surowców Skalnych. Przeds. Geol. Wrocław. Arch. Przeds. Geol., Wrocław.
• 4. BORKOWSKA M., SMULIKOWSKI K., 1973 - Minerały skałotwórcze. Wydaw. Geol., Warszawa.
• 5. CYMERMAN Z., 2010 - Mapa tektoniczna Sudetów i bloku przedsudeckiego 1: 200 000. PIG-PIB, Warszawa.
• 6. DZIEMIAŃCZUK K., WOJNAR B., 1984 - Mineralizacja tytanomagnetytowa i ilmenitowo-hematytowa w rozwoju metamorficzno-strukturalnym kompleksu łupkowo-kwarcytowego południowej części Masywu Strzelina. Geologia Sudetica, 18, 2: 79-105.
• 7. JANECZEK J., 1985 - Typomorficzne minerały pegmatytów masywu granitoidowego Strzegom-Sobótka. Geologia Sudetica, 20, 2: 1-68.
• 8. KOWALSKI W., 1967 - Geochemia potasu, sodu, wapnia, rubidu, ołowiu, baru i strontu w granitoidach sudeckich i ich pegmatytach. Arch. Miner., 27, 1: 71-74.
• 9. KOZŁOWSKI A., 2011 - Native gold in the intragranitic pegmatites of the Karkonosze. AM Monograph, 2: 9-25.
• 10. KOZŁOWSKI A., METZ P., 2003 - Post-magmatic mineralisation in the granitoids of the Strzelin massif, SW Poland - a fluid inclusion study. Mineralogical Society of Poland - Special Papers, 22: 102-104.
• 11. KRENN E., FINGER F., 2007 - Formation of monazite and rhabdophane at the expense of allanite during Alpine low temperature retrogression of metapelitic basement rocks from Crete, Greece: Microprobe data and geochronological implications. Lithos, 95, 1/2: 130-147.
• 12. LASOŃ K., MARKOWIAK M., 2019 - Pierwiastki ziem rzadkich w wybranych skałach obszaru Strzelin-Głuchołazy. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego, 477: 55-68.
• 13. LASOŃ K., MARKOWIAK M., HABRYN R., BAZARNIK J., 2018 - Perspektywy wystąpień rud metali Mo, Cu, W, Au i in. w waryscyjskiej strefie kolizyjnej Brunovistulicum z Masywem Czeskim na tle mineralizacji przesuwczej strefy uskokowej Kraków-Lubliniec. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
• 14. LAURENT A., JANOUŠEK V., MAGNA T., SCHULMANN K., MÍKOVÁ J., 2014 - Petrogenesis and geochronology of a post-orogenic calc-alkaline magmatic association: the Žulová Pluton, Bohemian Massif. Journal of Geosciences, 59: 415-440.
• 15. LEICHMANN J., ŠVANCARA J., ZACHOVALOVÁ K., 2003 - Silesian batholit - an important subsurface phenomenon in the eastern silesicum. Polskie Towarzystwo Mineralogiczne, Prace Specjalne, 23: 113-193.
• 16. MARKOWIAK M., LASOŃ K., 2021 - Złoto w potokach i pegmatycie z rejonu Strzelina. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego, 478: 49-66.
• 17. MASTALERZ M., NIŚKIEWICZ J., 1985 - Mineralizacja rudna w Strzelińskim Okręgu Eksploatacji Surowców Skalnych. W: Kompleksowa dokumentacja geologiczna złóż granitoidów w Strzelińskim Okręgu Eksploatacji Surowców Skalnych. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Oddział Dolnośląski we Wrocławiu, 1987.
• 18. OBERC J., 1966 - Geologia krystaliniku Wzgórz Strzelińskich. Studia Geologica Polonica, 20: 1-187.
• 19. OBERC J., OBERC-DZIEDZIC T., KLIMAS-AUGUST K., 1986 - Charakterystyka petrograficzna i tektonika granitów i gnejsów Strzelińskiego Okręgu Eksploatacji Surowców Skalnych. W: Kompleksowa dokumentacja geologiczna złóż granitoidów w Strzelińskim Okręgu Eksploatacji Surowców Skalnych. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Oddział Dolnośląski we Wrocławiu, 1987.
• 20. OBERC-DZIEDZIC T., 1991 - Pozycja geologiczna granitoidów strzelińskich. Acta Universitatis Wratislaviensis 1375, Prace Geologiczno-Mineralogiczne, 29: 295-324.
• 21. OBERC-DZIEDZIC T., PIN Ch., DUTHOU J.L., COUTURIE J.P., 1996 - Age and origin of the Strzelin granitoids (Fore-Sudetic Block, Poland): 87Rb/86Sr data. Neues Jahrbuch Mineralogie, Abhandlungen, 171: 187-198.
• 22. OBERC-DZIEDZIC T., KRYZA R., PIN Ch., MADEJ S., 2013 - Variscan granitoid plutonism in the Strzelin Massif (SW Poland): petrology and age of the composite Strzelin granite intrusion. Geological Quarterly, 57, 2: 269-288.
• 23. OLSZYŃSKI W., 1972 - Pomagmowa mineralizacja kruszcowa w granitoidach Strzelina. Acta Geologica Polonica, 22, 1: 109-128.
• 24. OLSZYŃSKI W., 1973 - Mineralizacja kruszcowa w skałach osłony granitoidów strzelińskich. Acta Geologica Polonica, 23, 3: 577-586.
• 25. OLSZYŃSKI W., 1997 - Złotonośna mineralizacja kruszcowa w metamorfiku Doboszowic (Blok Przedsudecki). W: Metale szlachetne w NE części Masywu Czeskiego i w obszarach przyległych. Geneza, występowanie, perspektywy. Konferencja Naukowa, Jarnołtówek, 19-21 czerwiec 1997: 69-73. ING UW, Wrocław.
• 26. RÖSLER H. J., LANGE H., 1979 - Geochemische Tabellen, VEB Dt. Verlag für Grundstoffindustrie, Leipzig.
• 27. SCHUMACHER E., 1878 - Die Gebirgsgruppe des Rummelsberges bei Strehlen. Ztrsch. Deutsch. Geol. Gesell. Jg., 30: 427-520.
• 28. STĘPISIEWICZ M., 1977 - Fizykochemiczne warunki powstawania minerałów pomagmowych w granitoidach strzelińskich. Arch. Miner., 33: 61-71.
• 29. TRAUBE H., 1888 - Minerale Schlesiens. Breslau.
• 30. WOJTYNA P., 2013 - Charakterystyka mineralogiczno-petrograficzna skał złoża marmurów w Sławniowicach na Dolnym Śląsku [rozp. doktor.]. AGH, Kraków.
• 31. WOŁKOWICZ S., 2007 - Potencjał radonowy Sudetów i wybranych jednostek bloku przedsudeckiego. W: Potencjał radonowy Sudetów wraz z wyznaczeniem obszarów występowania potencjalnie leczniczych wód radonowych (red. S. Wołkowicz). Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Strony internetowe:
• 1.http://webmineral.com/specimens/gallery.php?st=241&init=P#.
• 2.X6J5xLiQnih [dostęp: 18.11.2023].
• 3.https://www.mindat.org/min-4370.html [dostęp: 18.11.2023].

Identyfikatory

DOI

10.7306/prace.1(2024)