Cmentarz wojenny przy ul. Białej w Lublinie – problematyka ochrony zabytku

• Autorzy: Landecka, Halina

Warianty tytułu

EN

War cemenery at Biała street in Lublin – monument protection issues

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Cmentarz wojenny przy ul. Białej w Lublinie położony w zespole cmentarzy: komunalnego, katolickiego, ewangelickiego i prawosławnego został założony w związku z koniecznością zapewnienia pochówków żołnierzy poległych podczas I wojny światowej. Projekt cmentarza o regularnym układzie grobów i alej, z kaplicą cmentarną na osi powstał w 1917 w austriackiej pracowni architektonicznej. W kolejnych latach cmentarz nadal zapełniał się grobami żołnierzy, ale także pojawiały się groby członków rodzin wojskowych, a w latach władzy ludowej – zasłużonych działaczy państwowych. Obok prostych grobów ziemnych z krzyżami pojawiły się murowane pomniki i współczesne grobowce. Regularny układ został zakłócony, nie użytkowana od lat 70. kaplica popadła w ruinę, cmentarz przejęła pod zarząd gmina Lublin. Prace restauratorskie zostały podjęte w latach 2007−2009 z inicjatywy mec. Jerzego Kiełbowicza. Przeprowadzono kapitalny remont kaplicy, konserwację polichromii zdobiących wnętrze oraz detali architektonicznych. Kwatery wojskowe, główne aleje, zieleń zostały w części uporządkowane. Konieczne jest opracowanie planu rewaloryzacji całego cmentarza wojennego w celu uczytelnienia jego historycznego układu i zabytkowych wartości.

EN

The war cemetery on Biała Street in Lublin, together with Old Catholic, Orthodox and Evangelic cemeteries are listed as the important monuments in Lublin region. The war cemetery layout was done during the I World War and its design was prepared by Austrian architects in 1917 with typical characteristics for such places: regular form with chapel located on the main axe, perpendicular alley lines and cemetery sections, simplistic graves with crosses and soldiers’ names. During the following years cemetery became transformed to become the communal place with new tombs and monuments founded to commemorate great people, politics and notable families. New forms became dominant destroying old soldiers’ graves and cemetery chapel and the original design get out of shape. In 2007 Mr Jerzy Kiełbowicz – known lawyer from Lublin – started the initiative of renovating the part of old war cemetery. The chapel was fully repaired with all architectural details and interior decoration (polychromic wall painting) preserved, all of the oldest sections with soldier’s graves were regulated. War cemetery on Biała Street still awaits for a capital program of restoration as its historic and memory value ought to be protected and properly preserved.

Słowa kluczowe

PL

cmentarz wojenny; ochrona zabytków; restauracja

EN

war cemetery; monument protection; restoration

• Czasopismo: Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych
• Rocznik: 2015
• Tom: T. 11, nr 1
• Strony: 61--66
• Opis fizyczny: Bibliogr. 2 poz., ryc.

Twórcy

autor

Landecka, Halina

• Wydział Budownictwa i Architektury, Katedra Architektury, Urbanistyki i Planowania Przestrzennego, Politechnika Lubelska Polska,

Bibliografia

• 1. Dąbrowski M., Popik L.,1999. Cmentarz wojenny przy ul. Białej w Lublinie. Opracowanie historyczno-przestrzenne, mps w zbiorach WKZ Lublin, s. 3−15.
• 2. R. Róg, Sprawozdanie z przeprowadzonych badań sondażowych, II etap – ściany, sztukaterie, opr. w zbiorach archiwum WKZ w Lublinie.

Identyfikatory

DOI

10.35784/teka.203