Księgozbiór Franciszka Scheidta (1759-1807)

• Autorzy: Grębecka, W.

Warianty tytułu

EN

The book collection of Franciszek Scheidt

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Franciszek Scheidt (1759-1807), who had obtained his doctorate from the Jagellonian Univesristy in Cracow in 1779, began work at the University in 1785, first as a collaborator of Jan Jaśkiewicz, and then as a professor of Natural History in his own right. In 1805 Scheidt accepted an invitation from Tadeusz Czacki and went to Krzemieniec, to teach at the newly established Wołyń Gymnasium. His dutes as teacher of Natural History included courses of botany, zoology and mineralogy, as well as the organization of a Botanical Garden. He also brought his book collection to Krzemieniec, which in 1807 he sold to the Gymnasium. The book collection formed the basis for the natural history section of the Krzemieniec Library, whore book collection was quite big, but which had hitherto been rather poorly stocked in natural history. A catalogue made for the conclusion of the deal has been preserved (library of the Academy of Science of the Ukraine, Maniscripts Section, number I 6433-6466, Scheidt Collection). The catalogue gives us an insight as to what books made up Scheidt’s library. It also provides us with information on the scientific and didactic background of the professor, his reading and his interests, and also informs us about the pace at which worldwide scientific ideas were received in Scheidt’s scholarly enviroment. Cracow. As Scheidt moved to Krzemieniec, he brought this wealth of books and ideas along with him, thus forging a link between the naturalists of Cracow and the florists of the Krzemieniec school. Scheidt’s book collection consisted of 336 titles in 943 volumes. Natural and exact sciences predominated among the books: there were 92 titles dealind with physics and chemistry, 34 with mineralogy, 33 with zoology and 67 with botany. Among them were a significant number of old prints, some of exceptional value, as well as many of the most recent books of the period. There were many books in Polish and the latest foreign publications. The collection also included journals, maps and dictionaries. Significantly, Scheidt’s collection contained a large number of historical books, belles lettres, and Roman classics. There was a large collection of books by Linneus. Scheidt did not yet take an interest in de Jussieu’s natural metod, and there is a predominance of theoretical works over works dealing with particular faunas and floras, or over monographies of particular species. Many books were devoted to the physiology of plants, interpreted in very chemical terms. The contents of his library correspond closely to the curriculum of Scheidt’s courses in Krzemieniec. The library, which was representative of the Enlightenment type of erudition, was later supplemented by Scheidt’s successors with books on botany, in keeping with the studies that were conducted in Krzemieniec.

Słowa kluczowe

PL

biblioteka; chemik; botanika

EN

library; chemist; botany

• Czasopismo: Kwartalnik Historii Nauki i Techniki
• Rocznik: 2003
• Tom: R. 48, nr 3/4
• Strony: 79--94
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz

Twórcy

autor

Grębecka, W.

• Instytut Historii Nauki PAN Warszawa

Bibliografia

• 1 Kopia rezolucji W W. Czackiego wizytatora względem układu o Bibliotekę Scheidta pod dniem 10 kwietnia 1806 r. Bibl. Czart. Sygn. 4445 k. 1085.
• 2 Dz. Rękop. BAN Ukrainy sygn. F.I 6433-6466: kolekcja Scheidta. Wcześniejszą wzmianką o tym rękopisie i komentarz autorka przedstawiła w Materiałach 50 Zjazdu PTB, Kraków 1996.
• 3 Z. Jaroszewicz-Pieresławcew: Kolekcje w Bibliotece Liceum Krzemienieckiego. W: Bibliologia dyscypliną integrującą. Warszawa 1998 na s. 178 wspomina ten spis, bez komentarza (mylnie podaje ilość książek botanicznych).
• 4 J. Pachoński: Drukarze, księgarze i bibliofile krakowscy, 1750-1815. Kraków 1962 s. 137.
• 5 L. Hajdukiewicz: Biblioteka Macieja z Miechowa. Wrocław-Warszawa 1960 Ossolineum, 453 + 3nlb. s.
• 6 Księgozbiór i zainteresowania bibliofilskie Piotra Tomickiego na tle jego działalności kulturalnej. Wrocław Warszawa Ossolineum 1961, 260 + 2nlb. s.
• 7 P. Köhler: Biblioteka naukowa Józefa Jundziłła (1794-1877). KHNiT 1997 R. 42 nr 3-4 s. 63-84.
• 8 B. Hryniewiecki: Biblioteka botaniczna dr Franciszka Błońskiego. „Sprawozdania z posiedzeń wydziału IV Nauk Biologicznych Towarzystwa Naukowego Warszawskiego” 1949 t. 44 s. 44- 49.
• 9 M. Czerniakowska: Jan Uphagen (1731-1802) — bibliofil i miłośnik nauk przyrodniczych. KHNiT 2002 R. 47 nr 2 s. 111 -122.
• 10 Paweł Jarkowski: Wiadomość o bibliotece Liceum Krzemienieckiego, i onej porządku udzielona przez jej Bibliotekarza Parwła Jarkowskiego Joachimowi Lelewelowi roku 1825, z rękopisu wydała. M. Danilewiczowa. „Rocznik Wołyński”19351. 4, cyt. s. 8.
• 11 W. Hubicki: Franciszek de Paula Scheidt pionier teorii Lavoisier a w Polsce. W: Księga Pamiątkowa dziesięciolecia Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie. Lublin 1959 s. 49-74.
• 12 Maria Creppe, Helena Wereszczycka, [biogram] PSB z. 146 Warszawa-Kraków 1994 s. 437/438.
• 13 E. T. [Elżbieta Turczyńska] [biogram]. Słownik Biologów Polskich, red. S. Feliksiak . Warszawa 1987 s. 477.
• 14 January Kołodziejczyk: Nauki przyrodnicze w działalności Komisji Edukacji Narodowej, Warszawa 1936 s. 78-86.
• 15 Dział rękop. BAN Ukrainy sygn. F. VIII 258/165 - Listy Czackiego do Rektora Uniwersytetu Wileńskiego, list z dnia 27. 08. 1809.
• 16 M. Chamcówna: Uniwersytet Jagielloński w dobie KEN. Szkoła Główna Koronna, 1777-1786. Warszawa 1957 - program na str 321/322.
• 17 W. Grębecka: Wilno - Krzemieniec. Botaniczna szkoła naukowa (1781-1841), Warszawa 1998 - Program Franciszka Scheidta na rok szkolny 1805/1806 Aneks 5 s. 186-190.
• 18 J. Lewicki: Bibliografia druków odnoszących się do Komisji Edukacji Narodowej', zestawił i skorowidzem zaopatrzył [...]. Lwów 1907.
• 19 W. Grębecka: Badania Szaty roślinnej prowadzone w ośrodku wileńskim i krzemienieckim (1781-1840). W: Wkład wileńskiego ośrodka naukowego w przyrodnicze poznanie kraju 1781-1840, praca zbiór. Red. J. Babicz,W. Grębecka. WrocławWarszawa 1988 Monografie z dziejów Nauki i Techniki T. 141, s 171.
• 20 W. Grębecka: Historia Naturalna w Liceum Krzemienieckim (1805-1832). „Analecta” 1992 nr. 1 s. 139-182, s. 181 Aneks 3: Spis podstawowych lektur zalecanych przez W. Bessera przy studiowaniu botaniki.
• 21 Bibl. Czart. Sygn 3444, Szkoły krzemienieckie k. 363, - Rejestr Flor brakujacych, 849, 855 - inne rejestry książek.