„Rój” mioceńskich stożków krewasowych w Konińskim Zagłębiu Węgla Brunatnego, Polska środkowa – stan wiedzy

• Autorzy: Chomiak, Lilianna , Dziamara, Mariusz , Klęsk, Jakub , Wachocki, Robert , Widera, Marek

Warianty tytułu

EN

A “swarm” of Miocene crevasse splays in the Konin Lignite Basin, central Poland – state of knowledge

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

In the years 2015-2022, at least several relatively large lenses of inter-lignite sands were discovered and examined in lignite opencast mines near Konin in central Poland. They were interpreted as crevasse splays formed on the surface of Mid-Miocene mires (backswamps) during periodic floods. Due to the compaction of peat and the tectonic activity of the current lignite-rich deposit areas (grabens), the crevasse splays represent various genetic-facies types and subtypes. They may be single or numerous palaeoforms creating complexes of crevasse splays. Unfortunately, these inter-lignite sand bodies pose a significant obstacle to mining activities. Nevertheless, in relation to single fossil splays described in world literature, the abundance of such palaeoforms in the vicinity of Konin allows them to be jokingly called a “swarm” of Miocene crevasse splays.

Słowa kluczowe

PL

obszar bagien; stożki krewasowe; międzywarstwy piaszczyste; Neogen Polski

EN

backswamp area; overbank deposition; sandy interbeds; Neogene of Poland

• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2024
• Tom: Vol. 72, nr 5
• Strony: 215--224
• Opis fizyczny: Bibliogr. 45 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Chomiak, Lilianna

• Starostwo Powiatowe w Poznaniu, ul. Jackowskiego 18, 60-509 Poznań,

autor

Dziamara, Mariusz

• Kopalnia Węgla Brunatnego Konin, al. 600-lecia 9, 62-540 Kleczew,

autor

Klęsk, Jakub

• Instytut Geologii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, ul. Krygowskiego 12, 61-680 Poznań,

autor

Wachocki, Robert

• Kopalnia Węgla Brunatnego Konin, al. 600-lecia 9, 62-540 Kleczew,

autor

Widera, Marek

• Instytut Geologii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, ul. Krygowskiego 12, 61-680 Poznań,

Bibliografia

• 1. ALLEN J.R.L., BANKS N.L. 1972 - An interpretation and analysis of recumbent-folded deformed cross-bedding. Sedimentology, 19: 257-283.
• 2. BECHTEL A., WIDERA M., LÜCKE A., GROß D., WOSZCZYK M. 2020 - Petrological and geochemical characteristics of xylites from the First Lusatian lignite seam (Konin Basin, Poland): implications for floral sources, decomposition and environmental conditions. Org. Geochem., 147: 104052.
• 3. BECHTEL A., WIDERA M., WOSZCZYK M. 2019 - Composition of lipids from the First Lusatian lignite seam of the Konin Basin (Poland): relationships with vegetation, climate and carbon cycling during the mid-Miocene Climatic Optimum. Org. Geochem., 138: 103908.
• 4. BRZYSKI B., GRADZIŃSKI R., KRZANOWSKA R. 1976 - Stojące pnie kalamitów w odsłonięciu cegielni Brynów i warunki ich pogrzebania. Rocz. Pol. Tow. Geol.,46: 159-182.
• 5. CARTER R.M. 1975 - A discussion and classification of subaqueous mass-transport with particular application to grain-flow, slurry-flow and fluxoturbidites. Earth Sci. Rev., 11:145-177.
• 6. CHOMIAK L. 2020 - Crevasse splays within a lignite seam at the Tomisławice opencast mine near Konin, central Poland: architecture, sedimentology and depositional model. Geologos, 26: 25-37.
• 7. CHOMIAK L., MACIASZEK P., WACHOCKI R., WIDERA M., ZIELIŃSKI T. 2019 - Seismically-induced soft-sediment deformation in crevasse-splay microdelta deposits (Middle Miocene, central Poland). Geol. Quart.,63:163-178.
• 8. DOKTOR M., GRADZIŃSKI R. 1985 - Środowisko depozycji aluwialnych utworów węglonośnych serii mułowcowej (górny karbon Zagłębia Górnośląskiego). Studia Geol. Pol., 82: 5-67.
• 9. DZIAMARA M., GLACOVÁ V., KLĘSK J., MARSCHALKO M., WACHOCKI R.,WIDERA M. 2022 - Wpływ przerostów piaszczystych w węglu brunatnym na działalność górniczą - przykład ze złoża „Pątnów IV” (okolice Konina) w środkowej Polsce. Prz. Geol., 70: 376-383.
• 10. DZIAMARA M., KACZMAREK P., KLĘSK J., WACHOCKI R., WIDERA M. 2023 - Facies and statistical analyses of a crevasse-splay complex at the Tomisławice opencast lignite mine in central Poland. Geologos, 29:173-181.
• 11. FIELDING C.R. 1986 - Fluvial channel and overbank deposits from the Westphalian of the Durham coalfield, NE England. Sedimentology, 33: 119-140.
• 12. GHIBAUDO G. 1992 - Subaqueous sediment gravity flow deposits: practical criteria for their field description and classification. Sedimentology, 39: 423-454.
• 13. GRADZIŃSKI R., DOKTOR M., KĘDZIOR A. 2005 - Sedymentacja osadów węglonośnej sukcesji Górnośląskiego Zagłębia Węglowego: kierunki badań i aktualny stan wiedzy. Prz. Geol., 53: 734-741.
• 14. GRADZIŃSKI R., KOSTECKA A., RADOMSKI A., UNRUG R. 1976 - Sedymentologia. Wyd. Geol., Warszawa: 1-614.
• 15. KASIŃSKI J.R. 1986 - Sedimentary models of small lignite deposits: examples from the Polish Neogene. Prz. Geol., 34: 189-197.
• 16. KĘDZIOR A. 2016 - Reconstruction of an early Pennsylvanian fluvial system based on geometry of sandstone bodies and coal seams: the Zabrze Beds of the Upper Silesia Coal Basin, Poland. Ann. Soc. Geol. Pol., 86: 437-472.
• 17. KORDOWSKI J. 2007 - Morfologia, struktury sedymentacyjne, cechy uziarnienia i geneza wstęg piaszczystych równiny zalewowej doliny dol¬nej Wisły między Górskiem i Szynychem. Prz. Geol., 55: 785-794.
• 18. KRAMARSKA R., KASIŃSKI J.R., CZAPOWSKI G., PIWOCKI M., SŁODKOWSKA B. 2015 - Referencyjny profil osadów neogenu pomorza wschodniego w Łęczycach koło Lęborka (północna Polska). Biul. Państ. Inst. Geol., 461: 193-250.
• 19. MIALL A.D. 1977 - A review of the braided-river depositional environment: Earth-Sci. Rev., 13: 1-62.
• 20. MICHAELSEN P., HENDERSON R.A., CROSDALE P.J., MIKKELSEN S.O. 2000 - Facies architecture and depositional dynamics of the Upper Permian Rangal coal measures, Bowen Basin, Australia. J. Sediment. Res., 70: 879-895.
• 21. NEMEC W. 1984 - Warstwy wałbrzyskie (dolny namur) w Zagłębiu Wałbrzyskim: analiza aluwialnej sedymentacji w basenie węglowym. Geol. Sudetica, 19: 7-73.
• 22. PIEŃKOWSKI G. 2004 - Sołtyków - unikalny zapis paleoekologiczny wczesnojurajskich utworów kontynentalnych. Vol. Jurassica, 2: 1-16.
• 23. PIWOCKI M., ZIEMBIŃSKA-TWORZYDŁO M. 1995 - Litostratygrafia i poziomy sporowo-pyłkowe neogenu na Niżu Polskim. Prz. Geol., 43: 916-927.
• 24. SADOWSKA A., GIŻA B. 1991 - Flora i wiek węgla brunatnego z Pątnowa. Acta Palaeobot., 31: 201-214.
• 25. SŁODKOWSKA B., KASIŃSKI J.R. 2016 - Paleogen i neogen - czas dynamicznych zmian klimatycznych. Prz. Geol., 64: 15-25.
• 26. SŁODKOWSKA B., WIDERA M. 2021 - Vegetation response to environmental changes based on palynological research on the Middle Miocene lignite at the Jóźwin IIB open-cast mine (Konin region, central Poland). Ann. Soc. Geol. Pol., 91: 149-166.
• 27. SŁODKOWSKA B., WIDERA M. 2022 - Reconstruction of the sedimentary environment of phytogenic deposits in the Tomisławice open cast mine (Konin Region, central Poland). Geol. Quart., 66: 34.
• 28. TEISSEYRE A.K. 1985 - Recent overbank deposits of the Sudetic valleys, SW Poland. Part I: general environmental characteristics (with examples from the upper River Bóbr drainage basin). Geol. Sudetica, 20: 113-195.
• 29. WIDERA M. 2016 - Depositional environments of overbank sedimentation in the lignite-bearing Grey Clays Member: New evidence from Middle Miocene deposits of central Poland. Sediment. Geol., 335: 150-165.
• 30. WIDERA M. 2020 - Slump folds within mid-Miocene crevasse-splay deposits: a unique example from the Tomisławice lignite opencast mine in central Poland. Geol. Quart., 64: 711-722.
• 31. WIDERA M. 2021 - Geologia polskich złóż węgla brunatnego. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań: 1-180.
• 32. WIDERA M. 2022 - Zarys geologii okolic Poznania, Turku i Konina. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań: 1-97.
• 33. WIDERA M. 2023 - O ujednoliceniu terminologii osadów drobnoziarni-stych i zlodowaceń - zainicjowanie dyskusji. Prz. Geol., 71: 461-465.
• 34. WIDERA M., BECHTEL A., CHOMIAK L., MACIASZEK P., SŁODKOWSKA B., WACHOCKI R., WOROBIEC E., WOROBIEC G., ZIELIŃSKI T. 2021a - Palaeoenvironmental reconstruction of the Konin Basin (central Poland) during lignite accumulation linked to the Mid-Miocene Climate Optimum. Palaeogeogr. Palaeoclimatol. Palaeoecol., 568: 110307.
• 35. WIDERA M., CHOMIAK L., GRADECKI D., WACHOCKI R. 2017 - Osady glifu krewasowego z miocenu Polski środkowej w okolicach Konina. Prz. Geol., 65: 251-258.
• 36. WIDERA M., CHOMIAK L., WACHOCKI R. 2023 - Distinct types of crevasse splays formed in the area of Middle Miocene mires, central Poland: Insights from geological mapping and facies analysis. Sediment. Geol., 443: 106300.
• 37. WIDERA M., CHOMIAK L., ZIELIŃSKI T. 2019 - Sedimentary facies, processes and paleochannel pattern of an anastomosing river system: an example from the Upper Neogene of Central Poland. J. Sediment. Res., 89: 487-507.
• 38. WIDERA M., DZIAMARA M., KLĘSK J., WACHOCKI R. 2024 - Four in one: a new crevasse-splay complex in the middle Miocene of central Poland. Ann. Soc. Geol. Pol., 94: 1-18.
• 39. WIDERA M., KLĘSK J. 2023 - Mioceńskie środowiska rzeczne: tektonika i sedymentologia. [W:] Widera M., Hermanowski P. (red.), Przewodnik Terenowych Warsztatów Sedymentologicznych - Sedymentologia i rozwój strukturalny osadów rzecznych i lodowcowych kenozoiku Polski środkowej. Ślesin, 11-15 września 2023 r. Inst. Geol. UAM, Poznań: 20-28.
• 40. WIDERA M., ZIELIŃSKI T., CHOMIAK L., MACIASZEK P., WACHOCKI R., BECHTEL A., SŁODKOWSKA B., WOROBIEC E., WOROBIEC G. 2021b - Tectonic-climatic interactions during changes of depositional environments in the Carpathian foreland: An example from the Neogene of central Poland. Acta Geol. Pol., 71: 519-542.
• 41. WOROBIEC E., WIDERA M., WOROBIEC G. 2022 - Palaeoenvironment of the middle Miocene wetlands at Drzewce, Konin region, central Poland. Ann. Soc. Geol. Pol., 92: 201-218.
• 42. WOROBIEC E., WIDERA M., WOROBIEC G., KURDZIEL B. 2021 - Middle Miocene palynoflora from the Adamów lignite deposit, central Poland. Palynology, 45: 59-71.
• 43. ZIELIŃSKI T. 2014 - Sedymentologia. Osady rzeki jezior. Wyd. Nauk. UAM, Poznań: 1-594.
• 44. ZIELIŃSKI T., WIDERA M. 2020 - Anastomosing-to-meandering transitional river in sedimentary record: A case study from the Neogene of central Poland. Sediment. Geol., 404: 105677.
• 45. ŻELAŹNIEWICZ A., ALEKSANDROWSKI P., BUŁA Z., KARNKOWSKI P.H., KONON A., ŚLĄCZKA A., ŻABA J., ŻYTKO K. 2011 - Regionalizacja tektoniczna Polski. Komitet Nauk Geologicznych PAN, Wrocław: 1-60.

Identyfikatory

DOI

10.7306/2024.9