Zmiany właściwości inicjalnej gleby w okresie 10 lat od wykonania zabiegów rekultywacyjnych na gruntach toksycznie kwaśnych zwałowiska zewnętrznego Kopalni Węgla Brunatnego „Bełchatów”

• Autorzy: Wójcik, J. , Pająk, M. , Kowalik, S. , Krzaklewski, W.

Warianty tytułu

EN

Changes of the properties of initial soil within 10 years since the accomplishment of reclamation measures on toxically acid grounds of the outer dump in the “Bełchatów” Lignite Mine

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczących zmian wybranych właściwości chemicznych inicjalnej, zalesionej gleby, powstającej w procesie rekultywacji, na bazie gruntów toksycznie kwaśnych. Porównano kształtowanie się wartości pH w KCl, kwasowości hydrolitycznej, zawartość kationów w kompleksie sorpcji wymiennej i stopień jego wysycenia zasadami, w 2 terminach – 1,5 roku i 10 lat po wykonaniu zabiegu neutralizacji różnymi nawozami. Badania przeprowadzone w pierwszym z tych terminów wykazały dobry efekt przeprowadzonego zabiegu jedynie w przypowierzchniowej warstwie gruntu (0÷15 cm), znacznie mniejszy w również neutralizowanej warstwie 15÷30 cm. Największy skutek neutralizacji stwierdzono w przypadku podwójnych dawek wapniaka i wapna tlenkowego. Wyniki badań przeprowadzonych po 10 latach wskazują na utrzymanie się korzystnych efektów zabiegu neutralizacji przy jednoczesnym zarysowaniu się trendów zmian. Stwierdzono obniżenie się wartości pH i tendencję do pogarszania się parametrów kompleksu sorpcyjnego gruntu w wierzchniej warstwie oraz poszerzenie pozytywnych skutków neutralizacji w głąb badanych profili glebowych.

EN

The paper presents the results of studies concerning the changes of selected chemical properties of initial soil, covered with forest, arising in the reclamation process on the basis of toxically acid grounds. The following properties were compared: the formation of the pH value in KCl, hydrolytic acidity, the content of cations in the exchange sorption complex and the degree of its saturation with bases, in two time-periods – 1.5 and 10 years after carrying out the neutralization measures with different fertilizers. The studies carried out in the first of these time-periods showed a good effect of performed measures only in the surface layer of the ground (0-15 cm), considerably lower in the also neutralized layer of 15÷30 cm. The greatest effect of neutralization was found in the case of double doses of limestone and calcium oxide. The results of the studies carried out after 10 years indicate the permanence of beneficial effects of neutralization measures with trends of changes being outlined. The decrease of the pH value and worsening of the sorption complex of ground in the top layer as well as spreading of positive results of neutralization deep into the studied soil profiles have been observed.

Słowa kluczowe

PL

grunt zakwaszony; fitotoksyczność; właściwości chemiczne; rekultywacja

EN

acidified ground; phytotoxicity; chemical properties; land reclamation

• Czasopismo: Przegląd Górniczy
• Rocznik: 2012
• Tom: T. 68, nr 8
• Strony: 61--68
• Opis fizyczny: Bibliogr. 12 poz.

Twórcy

autor

Wójcik, J.

• AGH w Krakowie, Wydział Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska

autor

Pająk, M.

• Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Wydział Leśny, Katedra Ekologii Lasu

autor

Kowalik, S.

• AGH w Krakowie, Wydział Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska

autor

Krzaklewski, W.

• Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Wydział Leśny, Katedra Ekologii Lasu

Bibliografia

• 1. Gilewska M., Otremba K.: Geochemiczne właściwości gruntu pogórniczego zbudowanego z utworów mioceńskich. Nauka Przyroda Technologie, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, t. 5, z. 6, 2011, s. 1÷8.
• 2. Hotha N., Feldmann H., Rinker A., Glombitzab F., Hafner F.: Reductive processes within lignite dumps-chance of a long-term natural attenuation process. Geoderma 129 (2005) 19÷31.
• 3. Katzur J.: Die Grundmelioration von schwefelhaltigen extrem sauren Kipproh-böden. Technik und Uweltschutz.1977. NA 18, SW. 52÷62.
• 4. Kowalik S., Krzaklewski W., Wójcik J.: Skuteczność neutralizacji toksycznie kwaśnych gruntów na zwałowisku zewnętrznym KWB „Bełchatów”. Inżynieria Środowiska. Tom 4, Zeszyt 2. 1999 r.
• 5. Krzaklewski W., Kowalik S, Wójcik J.: Wpływ różnych rodzajów i dawek substancji neutralizujących na plon i skład chemiczny życicy trwałej w uprawie na silnie kwaśnych utworach zwałowiska KWB „Bełchatów”. Inżynieria Środowiska. Tom 4, Zeszyt 1. 1999 r.
• 6. Krzaklewski W., Kowalik S., Wójcik J.: Rekultywacja utworów toksycznie kwaśnych w górnictwie węgla brunatnego. Monografia, ISBN 83-909311-0-9, Kraków 1997.
• 7. Krzaklewski W.: Rekultywacja terenów poeksploatacyjnych byłej Kopalni Węgla Brunatnego „Przyjaźń Narodów” w Łęknicy. Ogólnopolska Konferencja Naukowa. Zielona Góra 1985.
• 8. Pająk M., Krzaklewski W.: Wpływ sposobów neutralizacji toksycznie kwaśnych utworów na wierzchowinie zwałowiska zewnętrznego KWB „Bełchatów” na wzrost sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.). Uniwersytet Zielonogórski, Zeszyty Naukowe nr 137, nr 17 Inżynieria Środowiska, 2010 r.
• 9. Pokojska U.: Nowe poglądy na toksyczność różnych form glinu. Rocz. Gleb. t. XLV, nr 1/2, 1994.
• 10. Skawina T., Zubikowska - Skawinowa L.: Zagadnienia toksyczności i neutralizacji na rekultywowanych zwałowiskach kopalni węgla brunatnego „Turów”. Węgiel Brunatny, nr 2, 1964, s.135.
• 11. Strzyszcz Z.: Verwitterungsprozesse und Verwitterungsprognostik in Bergbau-Halden für die Rekultivierung. Mitt. Dtsch. Bodenk. Ges. 43/II: 897÷901. 1985.
• 12. Strzyszcz Z.: Rekultywacja biologiczna fitotoksycznych piasków trzeciorzędowych zalegających w nadkładzie węgla brunatnego w rejonie żar. Ogólnopolska Konferencja Naukowa pt. „Podniesienie produktywności gleb lekkich”. Zielona Góra. 1985.