Kościół w Chotlu Czerwonym fundacji Jana Długosza. Analiza pierwotnej architektury na tle okolicznych świątyń

• Autorzy: Bojęś-Białasik, Anna , Czechowicz, Jacek

Warianty tytułu

EN

Church in Chotel Czerwony founded by Jan Długosz: analysis of original architecture against the background of nearby churches

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Artykuł zawiera charakterystykę architektoniczną gotyckiego kościoła w Chotlu Czerwonym, jednej z unikalnej grupy świątyń położonych w najbliższym sąsiedztwie tej miejscowości. Są to małe średniowieczne kościoły parafialne mające zredukowany układ przestrzenny z jedną nawą i mniejszym prezbiterium. Każdy z nich cechuje się pewnymi odrębnościami, lecz razem tworzą zespół obiektów o zbliżonej kompozycji. W Chotlu Czerwonym, położonym w centrum omawianego regionu, na miejscu wcześniejszej drewnianej świątyni wymurowano w połowie XV w. kościół św. Bartłomieja Apostoła, nawiązujący formą do okolicznych kościołów gotyckich. Jego architektura zasługuje na szczególną uwagę, jest bowiem pierwszą ze świątyń fundowanych przez Jana Długosza. Specyficzny układ przestrzenny i forma stylistyczna tej gotyckiej struktury stanowi zapowiedź kolejnych zamierzeń krakowskiego kanonika u progu jego działalności fundacyjnej.

EN

The article contains the architectural characteristics of the Gothic church in Chotel Czerwony, one of the unique group of churches located in the immediate vicinity of this village. These are small medieval parish churches built on a reduced spatial layout with one nave and a smaller chancel. Each of them is characterized by specific differences, but together they create a set of objects with a similar composition. In Chotel Czerwony, located in the center of the discussed region, on the site of an earlier wooden church, the church of St. Bartholomew the Apostle was built in the midfifteenth century, and its form refers to the nearby Gothic churches. Its architecture deserves special attention because it is the first of the group of churches founded by Jan Długosz. The specific spatial arrangement and stylistic form of this Gothic structure is an announcement of the next intentions of the Cracow can on at the beginning of his foundation-related activity.

Słowa kluczowe

PL

fundacje Jana Długosza; gotycka architektura sakralna; Chotel Czerwony Zagość

EN

Jan Długosz’s foundations; Gothic religious architecture; Chotel Czerwony; Zagość

• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2024
• Tom: Nr 78
• Strony: 46--61
• Opis fizyczny: Bibliogr. 28 poz., fot., rys.

Twórcy

autor

Bojęś-Białasik, Anna

• Politechnika Krakowska, Wydział Architektury

autor

Czechowicz, Jacek

• Politechnika Krakowska, Wydział Architektury

Bibliografia

• Opracowania / Secondary Sources
• 1. Bartoli Maria Teresa, Ad Quadratum: The Practical Application of Geometry in Medieval Architecture, „Nexus Network Journal” 2004, t. 6.
• 2. Bojęś-Białasik Anna, Czechowicz Jacek, Łyczak Monika, Szyma Marcin, Kościół Zwiastowania NMP w Odechowie i dom dla kanoników w Wiślicy – przykład spójności architektury świeckiej i sakralnej, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2021, nr 68.
• 3. Bojęś-Białasik Anna, Czechowicz Jacek, Łyczak Monika, Szyma Marcin, Krakowski kościół Świętej Trójcy w średniowieczu. Fazy budowy w świetle najnowszych badań, „Rocznik Krakowski” 2022, t. 88.
• 4. Czachorowska Alina, Wasilewska Jolanta, Krzyż jakiego nie znamy, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 2018, nr 109.
• 5. Dąbrowska Elżbieta, Michałowski Andrzej, Tomaszewski Andrzej, Badania kościoła św. Jana w Zagości pow. Pińczów, „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego” 1963, t. 1.
• 6. Kadłuczka Andrzej, Przeszłość dla przyszłości: tysiącletnia Wiślica i jej materialne i niematerialne dziedzictwo. Pomnik historii jako forma opieki RP, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2019, nr 60.
• 7. Kalina Dariusz, Miasto i Gmina Wiślica. Dziedzictwo kulturowe, Wiślica 2018.
• 8. Kolberg Oskar, Lud. Jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce, s. 18, Kraków 1885.
• 9. Kracik Jan, Konsekracje kościołów i ołtarzy w diecezji Krakowskiej w XVII–XVIII wieku, „Nasza Przeszłość. Studia z Dziejów Kościoła i Kultury Katolickiej w Polsce” 1984, t. 61.
• 10. Loose Walter, Die Chorgestühle des Mittelalters, Heidelberg 1931.
• 11. Łuszczkiewicz Władysław, Budowle Długosza, „Kłosy” 1880, t. 31, nr 786.
• 12. Pajor Piotr, Brama przeszłości. Fasada zachodnia kolegiaty w Wiślicy a program historyczny w mecenacie Kazimierza Wielkiego, „Studia Elbląskie” 2015, t. 16.
• 13. Prix Dalibor, Asymetryczne sklepienia na Śląsku w XIV wieku, „Rocznik Historii Sztuki” 2016, t. 41.
• 14. Przeździecki Alexandri, Joannis Dlugossii Senioris Canonici Cracoviensis Opera omnia, t. 8, Kraków 1864.
• 15. Quirini-Popławski Rafał, Chotel Czerwony, pow. Buski. Kościół par. św. Bartłomieja, [w:] Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska, red. Wojciech Bałus, Dietmar Popp, Warszawa 2016.
• 16. Ramzy Nelly Shafik, The Dual Language of Geometry in Gothic Architecture: The Symbolic Message of Euclidian Geometry versus the Visual Dialogue of Fractal Geometry, „Peregrinations. Journal of Medieval Art & Architecture” 2015, t. 5, nr 2.
• 17. Rożek Michał, Kościelne fundacje Jana Długosza, „Analecta Cracoviensia” 1980, t. 12.
• 18. Sikora Jerzy, Działalność fundacyjna Kazimierza Sprawiedliwego w świetle nowych badań, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica” 2004, nr 24.
• 19. Sprawozdania Komisyi do Badania Historyi Sztuki w Polsce, t. 8, z. 1, 2, Kraków 1907.
• 20. Stronczyński Kazimierz, Widoki zabytków starożytności w Królestwie Polskiem służące do objaśnienia opisu tychże starożytności, sporządzonego przez Delegacyę wysłaną z polecenia Rady Administracyjnéj Królestwa w latach 1844 i 1846 zebrane, atl. 1, 1850.
• 21. Średniowieczny kościół na Skałce w Krakowie w świetle badań interdyscyplinarnych, red. Jacek Poleski, Kraków 2018.
• 22. Uličný Petr, Good Friday ceremonies of the burial of Christ in Medieval Bohemia, [w:] Good Friday Ceremonies with Articulated Figures in Medieval and Early Modern Europe, red. Christophe Chaguinian, Paris 2023.
• 23. Węcławowicz Tomasz, Małopolska i ziemie ruskie Korony, [w:] Architektura gotycka w Polsce, t. 1, red. Teresa Mroczko, Marian Arszyński, Warszawa 1995.
• 24. Wiśniewski Jan, Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w Pińczowskiem, Skalbmierskiem i Wiślickiem, Marjówka 1927.
• 25. Wiśniewski Jan, Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w Stopnickiem, Marjówka 1929.
• Źródła elektroniczne / Electronics sources
• 26. Polska.geoportal2.pl,
• 27. https://polska.geoportal2.pl/map/
• 28. www /mapa.php?mapa=polska (dostęp: 22 III 2023).

Identyfikatory

DOI

10.48234/WK78CHOTEL