Efekt pamięci kształtu w taśmach stopu Ti-Ni-Cu

• Autorzy: Goryczka, T. , Lelątko, J. , Ochin, P.

Warianty tytułu

EN

Shape memory effect in Ti-Ni-Cu ribbons

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Taśmy stopu Ti50Ni25Cu25 wytworzono metodą szybkiego chłodzenia z fazy ciekłej z zastosowaniem pojedynczego bębna chłodzącego ( melt-spinning). Odlano dwie taśmy stopu w następujących warunkach temperatury ciekłego stopu i prędkości bębna chłodzącego, odpowiednio: 1255°C i 19 m/s oraz 1352°C i 23 m/s. Wytworzone taśmy cechują duże różnice w stopniu krystaliczności. Taśma odlana w warunkach temperatury ciekłego stopu 1352°C i prędkości bębna chłodzącego 23 m/s jest w stanie amorficznym z niewielką zawartością obszarów krystalicznych z płytkami martenzytu. Płytki martenzytu pełnią rolę zarodków podczas dalszej krystalizacji w temperaturze powyżej 466°C. W stanie krystalicznym obie taśmy wykazywały jednokierunkowy efekt pamięci kształtu oraz zjawisko nadsprężystości. Taśmę odlaną z temperatury 1255°C dodatkowo wygrzewano w temperaturze 200°C przez 0,5 h. Uzyskano zwiększenie objętości względnej ziaren zorientowanych zgodnie z kierunkiem <011>. Kierunek ten jest kierunkiem uprzywilejowanym podczas tworzenia się martenzytu. Zabieg przyczynił się do zwiększenia efektu pamięci kształtu do wartości 3,5%.

EN

The Ti50Ni25Cu25 alloy was produced in the form of thin ribbons using the melt-spinning technique. Two ribbons were cast by applying the following processing parameters: temperature of liquid alloy 1255°C and wheel speed of 19 m/s as well as temperature of 1352°C and wheel speed of 23 m/s. The ribbons revealed significant differences in their crystallinity. The ribbon cast using a higher value of processing parameters was mainly amorphous with a small number of areas with martensite plates inside. These crystalline areas played the role of crystal nuclei during the crystallization process at temperatures above 466°C. The crystalline ribbons demonstrated the on-way shape memory effect as well as pseudoelastic effect. The ribbon cast at 1255°C was additionally annealed at 200°C for 30 minutes. Thermal treatment caused an increase in grains, which were textured along the <011> direction. This direction is favourable when inducing the reversible martensitic transformation. Such grains formation was a source of shape memory increase up to 3.5%.

Słowa kluczowe

PL

Ti-Ni-Cu; efekt pamięci kształtu; przemiana martenzytyczna; melt-spinning

EN

Ti-Ni-Cu; shape memory effect; martensitic transformation; melt-spinning

• Czasopismo: Inżynieria Materiałowa
• Rocznik: 2012
• Tom: Vol. 33, nr 4
• Strony: 292--295
• Opis fizyczny: Bibliogr. 6 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Goryczka, T.

• Instytut Nauki o Materiałach, Uniwersytet Śląski,

autor

Lelątko, J.

• Instytut Nauki o Materiałach, Uniwersytet Śląski

autor

Ochin, P.

• ICMPE Institut de Chimie et des Matériaux Paris Est CNRS-Université Paris-Est

Bibliografia

• [1] Otsuka K., Wayman C. M.: Shape memory materials. Cambridge (1998).
• [2] Funakubo H.: Shape memory alloys. Gordon and Breach Science Publisher, Amsterdam (1987).
• [3] Goryczka T., Ochin P.: Characterization of a Ni50Ti50 shape memory strip produced by twin roll casting technique. Mat. Sci. and Eng. A438- 440 (2006) 714÷718.
• [4] Larnicol M., Portier R., Ochin P.: Influence of rapid solidification on Ni50 – xTi50 shape memory alloys. J. de Phys. IV France 7 (1997) 5÷191.
• [5] Igharo I., Wood J. V.: Properties of equiatomic TiNi alloy produced by rapid solidification. Mater. Sci. and Eng. A98 (1988) 443.
• [6] Sehitoglu H., Karaman I., Zhang X., Viswanath A., Chumlyakov Y., Maier H. J.: Strain-temperature behaviour of NiTiCu shape memory single crystals. Acta Mater. 49 (2001) 3621÷3634.