Stan zachowania oranżerii dworskich towarzyszących rezydencjom wiejskim na Lubelszczyźnie

• Autorzy: Pudelska, K. , Rudnicka, E.

Warianty tytułu

EN

Present condition of manorial orangeries in manor house in Lublin region

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Stan zachowania rezydencji wiejskich na Lubelszczyźnie jest dość zróżnicowany. Tylko nieliczne zespoły przetrwały w całości, w których obok parku towarzyszącego siedzibie mieszkalnej zachowały się zespoły gospodarcze wraz z wydzielonymi terenami upraw oraz alejami dojazdowymi. Z analizy historycznej 85 wiejskich założeń dworskich z terenu 14 wybranych powiatów województwa lubelskiego wynika, że największa ich dewastacja dotyczyła okresu po II wojnie światowej oraz lat 80. XX w. Te w większości nieodwracalne zmiany, dotyczyły najczęściej przesunięcia granic, zmian struktury parku, zniszczeń lub przebudowy obiektów mieszkalnych, ogrodowych, folwarcznych. Najbardziej ucierpiały obiekty ogrodowe – kaplice, oranżerie, pawilony czy piwnice. Wiele z nich z powodu braku opieki uległo zniszczeniu i dewastacji, inne ze względu na zmianę dotychczasowego sposobu użytkowania zostały przebudowane, często tracąc swe wyjątkowe wartości.

EN

Among 85 farm residence complexes on the territory of 14 districts of Lublin voivodeship, there are only 2 winter gardens and 8 hothouses preserved. Some of them have been remodeled and have lost their historical value. Others need reconstruction and protection from further damage. The most common causes of such changes were the decline of farms, stopped agricultural production and absence of owners who would look after garden buildings on the premises of taken over parks.

Słowa kluczowe

PL

XIX-wieczne założenia dworskie; stan zachowania oranżerii; Lubelszczyzna

EN

19 th-century manor house and park; Lublin region; orangery

• Czasopismo: Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych
• Rocznik: 2010
• Tom: T. 6
• Strony: 63--72
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz., ryc.

Twórcy

autor

Pudelska, K.

• Instytut Roślin Ozdobnych i Architektury Krajobrazu, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie,

autor

Rudnicka, E.

• Studio Krajobrazu w Radzyniu Podlaskim – Landscape Studio in Radzyń Podlaski

Bibliografia

• 1. Anonim, 1845. Opisanie zakładu ogrodniczego w Medyce, w Galicji, w cyrkule przemyskim. Roczniki Gospodarstwa Krajowego. t. VI, nr 2.
• 2. Dubiel K., 2005. Parki i ogrody zabytkowe w krajobrazie współczesnej wsi. VIII Forum Arch. Krajobrazu. Wyd. UWM, Olsztyn.
• 3. Fijałkowski D., Kseniak M., 1982. Parki wiejskie Lubelszczyzny. Wyd. PWN. Warszawa.
• 4. Jodłowski A., 2002. Dzieje obiektów zabytkowych z wybranych miejscowości północno-wschodniej części woj. lubelskiego. Wyd. Muzeum Płd. Podlasia. Biała Podlaska.
• 5. Majdecka-Strzeżek A., 2006. Założenia rezydencjalne na Warmii i Mazurach – problemy ochrony, rewaloryzacji i adaptacji dla potrzeb współczesnych [w:] Krajobraz kształtowany przez kulturę rolną, K. Młynarczyk (red.), Wyd. UWM, Olsztyn, 51–59.
• 6. Majdecki L., 1993. Ochrona i rewaloryzacja zabytkowych założeń ogrodowych. PWN. Warszawa.
• 7. Przegaliński A., 2005. Dzień codzienny i odświętny lubelskiego dworu ziemiańskiego po powstaniu styczniowym [w:] Studia z dziejów ziemian 1795–1944, A. Koprukowniak (red.), Wyd. LTN, Lublin, 75–96.
• 8. Sakławski W., 1974. Województwo lubelskie w 15 tomach „Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich” Filipa Sulimierskiego, Bronisława Chlebowskiego, Władysława Walewskiego 1880–1904. Wyd. Polskie Tow. Geograficzne Oddz. Lubelski, Zakł. Kartografii Inst. Nauk o Ziemi UMCS, T. X, 254.
• 9. http://www.dwory.cal.pl
• 10. http://www.dwarowery.daa.pl
• 11. http://images.google.pl