Ruination or Reconstruction: Dilemma of Krzyżtopór, Bobolice, Mirów and Korzkiew Castles

• Autorzy: Kurek, Jan

Warianty tytułu

PL

Ruina(cja) czy odbudowa – dylematy zamków Krzyżtopór, Bobolice, Mirów i Korzkiew

• Języki publikacji: EN PL

Abstrakty

EN

After a tumultuous history, numerous ruins of fortified castles have survived in Poland. There is a large number of them in Jura Krakowsko-Częstochowska. Today, the question whether to rebuild these castles or to leave them as 'permanent ruins', is a problematic one. This question also needs to be asked concerning the future fate of the grand magnate residence of Krzyżtopór castle in Ujazd, which has been considered a permanent ruin for many years. Do we want such a 'future' and fate for our monuments?

PL

W Polsce, po dziejowych zawieruchach, zachowały się liczne ruiny obronnych zamków. Duża ich grupa istnieje na terenie Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Dziś problematycznym jest pytanie czy zamki te odbudowywać, czy też pozostawiać jako tzw. “trwałą ruinę”? Pytanie to trzeba postawić także w sprawie dalszych losów wspaniałej rezydencji magnackiej zamku Krzyżtopór w Ujeździe przez lata uznawanego za trwałą ruinę. Czy na takiej „przyszłości” i losie naszych zabytków nam zależy?

Słowa kluczowe

PL

odbudowa; rekonstrukcja; trwała ruina; zamek

EN

castle; rebuilding; reconstruction; permanent ruin

• Czasopismo: Przestrzeń i Forma
• Rocznik: 2024
• Tom: nr 59
• Strony: 131--158
• Opis fizyczny: Bibliogr. 34 poz., fot., rys.

Twórcy

autor

Kurek, Jan

• Cracow University of Technology, Poland. Faculty of Architecture (emeryt),

Bibliografia

• [1] Architektura obronna, t. III – waloryzacja i ochrona, Warszawa – Białystok 2009, s. 384-400.
• [2] Bacon R., (2017) 5 Ways John Ruskin Shaped the Art. World Today, 2017, w: https://www.sleekmag.com/article/john-ruskin/ (Accessed: 09-02-2024).
• [3] Bobolice (2015), Zamek królewski (rekonstrukcja), 2015, w: https://www.zamkipolskie.com/bobol/bobol.html (Accessed: 09-02-2024).
• [4] Bogdanowski J., Konserwacja i ochrona krajobrazu kulturowego (ewolucja metody), Teki Krakowskie, z. VI, Kraków 1998.
• [5] Kępkowicz A., Analiza wizualnych form krajobrazu kulturowego z wykorzystaniem formalizacji. III Forum Architektury Krajobrazu, 2008.
• [6] Klupsz L., Krajobraz kulturowy jako kategoria zabytków i jego specyfika, 10.2458/ODK_2016_02_04.
• [7] Korzkiew – zamek rycerski, 2013, w: https://www.zamkipolskie.com/korzkiew/korzkiew.html (Access 11.06.2024).
• [8] Krempa A., Wolnik M., Zawilińska M., Waszczyszyn E., Ochrona historycznej architektury obronnej w stanie ruiny, Przestrzeń – urbanistyka – architektura 1/2017, DOI 10.4467/00000000PUA.17.018.7136
• [9] Kurek J., (1989) Krzyżtopór – bez właściciela, w: Spotkania z Zabytkami, dwumiesięcznik ogólnopolski, 1/1989 r., s. 34-37.
• [10] Kurek J., (2012) Krzyżtopór – doktryna albo życie...., materiały międzynarodowej konferencji ICOMOS, Zamki w ruinie – Kraków, 13–15 września 2012.
• [11] Kurek J., (1999) Krzyżtopór, w: Renowacje, dwumiesięcznik ogólnopolski, 2/1999, s. 88-94.
• [12] Kurek J., 92013) List otwarty: O przyszłość zamku Krzyżtopór w Ujeździe., 2013 (archiwum autora).
• [13] Kurek J., (2007) Moje pasje: Krzyżtopór – 30 lat później, podsumowanie stanu badań Zamku Krzyżtoporskiego w Ujeździe, dwumiesięcznik Nasza Politechnika, 6/2007.
• [14] Kurek J., (2017) Krzyżtopór castle in Ujazd – as a part of the world heritage, in: Space & Form 30_2017.
• [15] Kurek J., (2009) Zamek Krzyżtopór – odbudowa czy trwała ruina?, [w:] materiały międzynarodowej konferencji nt. architektury obronnej – Zamki, grody, ruiny, Ciechanowiec 22-24.X.2009, seria Architektura obronna, t.III - waloryzacja i ochrona, Warszawa-Białystok 2009, s. 384-400.
• [16] Lasecki J., W., (2024) Chybione tłumaczenia Karty Weneckiej i teorii Aloisa Riegla podstawą polskich doktryn konserwatorskich?, Wiadomości Konserwatorskie, 77/2024.
• [17] Lasecki J., W., (20212) Jak poprawić los zabytków, Rzeczpospolita 21.06.2012.
• [18] Lasecki J., W., (2023) Ontologiczne aspekty ochrony zabytków. Wielorakość czy struktura pojęć w ochronie i opiece nad zabytkami?, Renowacje i Zabytki II/2023.
• [19] Lasecki J. W., (2024) Zamek Bobolice – rys historyczny, Wydawnictwo Dukle, Bytom 2024.
• [20] Majewski P., (2009) Ideologia i konserwacja, Warszawa 2009.
• [21] Mika K., (200) Średniowieczny zamek w Korzkwi, praca magisterska, Akademia Pedagogiczna Kraków 2007.
• [22] Mirów, średniowieczny zamek rycerski, w: https://zamkomania.pl/mirow.php (Access 19.08.2024).
• [23] Niewalda W., (1995) Średniowieczny zamek w Korzkwi w świetle ostatnich badań architektoniczno-historycznych, w: Teki Krakowskie II/1995.
• [24] Riegl A., Der Moderne Denkmalkultus, Wien-Leipzig 1903.
• [25] Ruina(cja), Widok. Teorie I praktyki kultury wizualnej 4(2013), Instytut Badań Literackich PAN, Instytut Kultury Polskiej UW, 2013, w: https://www.pismowidok.org/pl/archiwum/2013/4-ruinacja/ruinacja. (Access 19.08.2024).
• [26] Skrzypek M., Porządkowanie krajobrazu – jedna z metod, Teatr NN 2024, w: https://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/porzadkowanie-krajobrazu-jedna-z-metod/ (Access 19.08.2024).
• [27] Skyscraper City Forum, Jura, Bobolice, rekonstrukcja zamku, w: https://www.skyscrapercity.com/threads/jura bobolice-rekonstrukcja-zamku.300583/page-10#181·Apr 24, 2017. (Access 19.08.2024).
• [28] Sołtysik A., Język form Teodora Talowskiego a współczesna kompozycja architektoniczna, Praca doktorska – promotor J. Kurek, Politechnika Wrocławska 2012.
• [29] Stoler A. L., Rozkład pozostaje. Od ruin do rujnacji, skrócona wersja tekstu – wstępu do książki Imperial Debris. On ruins and Ruination, Duke University Press, Durham 2013, s. 1-35. w: https://www.pismowidok.org/pl/archiwum/2013/4-ruinacja/rozklad-pozostaje.-od-ruin-do-rujnacji (Access 19.08.2024).
• [30] Strzelczyk J., Rekonstrukcja zamku w Mirowie. Kiedy warownię będą mogli zwiedzać turyści?, 2022, w: https://dziennikzachodni.pl/rekonstrukcja-zamku-w-mirowie-kiedy-warownie-beda-mogli-zwiedzacturysci/ar/c7-16430297 (Access 19.08.2024).
• [31] Szlak Orlich Gniazd, Zamek Mirów, w: https://orlegniazda.pl/poi/2889 (Access 19.08.2024).
• [32] Tomkowicz S., Dwór obronny szlachecki z XVI w. w Korzkwi, Uniwersytet Jagielloński, 1910.
• [33] Ujazd, ruina zamku Krzyżtopór, w: https://www.zamkipolskie.com/krzyztopor/krzyztopor.html
• [34] Urbańska M., (2018) Zamek Korzkiew, w: https://zamek.com.pl/historia/ (Accessed: 09-02-2024).

Identyfikatory

DOI

10.21005/pif.2024.59.E-01