Warszawski Instytut Radowy do 1939 roku : w 92. rocznicę otwarcia

• Autorzy: Pospieszny, Tomasz , Wajs-Baryła, Ewelina

Warianty tytułu

EN

The Warsaw Institute of Radium until 1939 : on the 92nd anniversary of its opening

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

In 1914, the second Radium Institute, after the Vienna Institute, was established in Paris. Maria Skłodowska-Curie became its director. It was a perfectly organized scientific and research facility. Almost immediately, the famous scientist began to think about creating a similar facility in Poland. Originally, the Radiological Laboratory was established in 1913 and was headed by Madame Curie from Paris. Madame Curieʼs dream became real only in the 1920s. The Radium Institute was opened in May 1932. It was the largest facility of this type in the world – it had a modern hospital and scientific and research facilities. The Radium Institute, as the Maria Skłodowska-Curie National Institute of Oncology, operates dynamically to this day.

Słowa kluczowe

PL

Instytut Radowy; Rad; Maria Skłodowska-Curie; Warszawa; Onkologia

EN

Radium Institute; Radium; Marie Skłodowska-Curie; Warsaw; Oncology

• Czasopismo: Wiadomości Chemiczne
• Rocznik: 2024
• Tom: [Z] 78, 5-6
• Strony: 699--727
• Opis fizyczny: Bibliogr. 42 poz., fot.

Twórcy

autor

Pospieszny, Tomasz

• Zakład Produktów Bioaktywnych, Wydział Chemii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, ul. Uniwersytetu Poznańskiego 8, 61-614 Poznań,

autor

Wajs-Baryła, Ewelina

• Wydawnictwo SOPHIA ul. Relaksowa 28a, 02-796 Warszawa,

Bibliografia

• [1] Dziesięciolecie Polski Odrodzonej: księga pamiątkowa: 1918–1928, Wydawca „Ilustrowany Kuryer Codzienny”, Kraków–Warszawa 1928. Warto odnotować, że Maria miała dość ambiwalentny stosunek do wszelkich sentencji. 13 marca 1929 roku w liście do Bronisławy Dłuskiej pisała: „Jestem ciągle prześladowana przez owo wydawnictwo. […] Myślałam, że możeby można dać parę słów o popieraniu nauki w tej mniej więcej formie: »Rozwijać Pracownie naukowe, o których Pasteur powiedział, że są świętemi przybytkami ludzkości, ułatwiać zadanie tych, co dziś dla nauki pracują, otaczać troskliwą opieką młodzież wiedzy pragnącą, aby pozyskać pracowników przyszłości, stwarzać warunki, w których naturalne a cenne zdolności mogą się uświadomić i poświęcić się służbie ideału, – jest to prowadzić społeczeństwo drogą rozwoju tak dobrobytu jak i potęgi duchowej«. […] Muszę przyznać, że wstręt mój do sentencyi wynika w znacznej mierze stąd, że są one zawsze fałszywe”. Zob. Musée Curie, Paris, Fonds privé Éve Curie.
• [2] T. Pospieszny, Maria Skłodowska-Curie. Zakochana w nauce, Polskie Towarzystwo Chemiczne & Wydawnictwo Sophia, Warszawa 2024.
• [3] J. Hurwic, Mirosław Kernbaum. Sylwetka i prace badawcze, [w]: Rad i polon 1898–1998. Stulecie odkrycia, Sesja Naukowa, Centrum Upowszechniania Nauki PAN, Warszawa 1997.
• [4] Musée Curie, Fonds Privé Ève Curie, FP–EC / B1a4, Notes Préparatoires et thématiques.
• [5] M. Skłodowska-Curie, Autobiografia i wspomnienia o Piotrze Curie, Dom Wydawniczo-Promocyjny GAL, Warszawa 2004.
• [6] Maria Curie i córki, Listy, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2011.
• [7] Pierre et Marie Curie. Papiers. V - Documents a caractere prive. CLII Marie Curie. Notes sur l'enfance de ses filles. 1897–1912.
• [8] Pierre et Marie Curie. Papiers. II - Papiers et correspondance. CII-CVII Marie Curie.Correspondance et documents concernant ses voyages. CIII Voyage aux États-Unis 1921. Tłumaczenie za: D. Korzeniowska, Radium Lady. Kalendarium pierwszej podróży Marii Skłodowskiej-Curie do Stanów Zjednoczonych, 1921, Muzeum Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie, Warszawa 2021, https://www.mmsc.waw.pl/radium-lady-kalendarium-pierwszej podrozy-marii-sklodowskiej-curie-do-stanow-zjednoczonych-1921-2/ [dostęp: 15 stycznia2024].
• [9] J. Meder, A. Towpik, J. Walewski, Zarys historii Instytutu Onkologii w Warszawie w 90. Rocznicę jego otwarcia, Nowotwory. Journal of Oncology, 7, 2022, s. 166.
• [10] Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Archiwum Ignacego Jana Paderewskiego.
• [11] K. Kabzińska, M. Malewicz, J. Piskurewicz, J. Róziewicz, Korespondencja polska Marii Skłodowskiej-Curie. 1881–1934, Instytut Historii Nauki PAN, Polskie Towarzystwo Chemiczne, Warszawa 1994.
• [12] Statut Towarzystwa Instytutu Radowego im. Marji Skłodowskiej-Curie, Warszawa 1924.
• [13] Statut Towarzystwa Instytutu Radowego im. Marji Skłodowskiej-Curie, Warszawa 1931.
• [14] Dłuska Bronisława, Marja Skłodowska-Curie. Życiorys i działalność naukowa gienjalnej Polki, Dziennik Ludowy, Chicago 1921.
• [15] L. Kotarbińska [red.], Rad i działalność Marji Skłodowskiej-Curie, Komitet Daru Narodowego dla Marji Skłodowskiej-Curie, Warszawa 1926.
• [16] L. Wertenstein, 25 lat nauki o promieniotwórczości, Wydawnictwo Komitetu Daru Narodowego dla Marji Skłodowskiej-Curie, Warszawa 1925.
• [17] Budownictwo i Architektura, 1, 1925, Nr 2, s. 38.
• [18] Przegląd budowlany, 2, 1930, s. 106.
• [19] Z. Dziewulska, Ogród Mieszkalny, Arkady, 1, 1935, s. 133.
• [20] Budowa nowego skweru, ABC. Pismo codziennie informuje wszystkich o wszystkim, 5, 1930, nr 251, s. 5.
• [21] F. Łukaszczyk, Organizacja i pierwsze dwa lata Instytutu, Warszawskie czasopismo Lekarskie, 1, 1937, s. 109.
• [22] C. Pawłowski, Maria Skłodowska-Curie, Postępy Fizyki, 18, 1967 (4), s. 337.
• [23] E. Wajs-Baryła, Bronisława Dłuska. Twórczyni Instytutu Radowego w Warszawie, [w:] E. Wajs--Baryła [red.] Warszawskie oblicza niepodległości, Polska Akademia Nauk Archiwum w Warszawie, Warszawa 2019, s. 86.
• [24] J. Skłodowski, Wspomnienia dra Józefa Skłodowskiego, [w:] T. Pospieszny, E. Wajs-Baryła, P. Chrząstowski, Aby ocalić od zapomnienia. Pamiętniki Władysława, Józefa i Marii Skłodowskich, Wydawnictwo Sophia, Warszawa 2023.
• [25] P. Chrząstowski, T. Pospieszny, E. Wajs-Baryła, Drogi Józiu. Listy Marii Skłodowskiej-Curie do rodziny w Polsce, Wydawnictwo Sophia, Warszawa 2022.
• [26] M. Skłodowska-Szancenbachowa, Aby ocalić od zapomnienia, [w:] T. Pospieszny, E. Wajs-Baryła, P. Chrząstowski, Aby ocalić od zapomnienia. Pamiętniki Władysława, Józefa i Marii Skłodowskich, Wydawnictwo Sophia, Warszawa 2023.
• [27] T. Koszarowski, Urywki wspomnień, Nowotwory, Warszawa 2006.
• [28] Polski Słownik Biograficzny, 18, 1973, s. 538.
• [29] C. Pawłowski, Zasługi Marii Skłodowskiej-Curie wobec kraju ojczystego, Nowotwory. Journal of Oncology, 57, 2007, s. 719.
• [30] Musée Curie, Fonds Privé Ève Curie, FP–EC / B1a10, Documents biographiques fournis par Bronia Dluska et Helena Szalay.
• [31] Stan budowy Instytutu Radowego dla walki z rakiem im. Marji Skłodowskiej-Curie, Warszawa 1929.
• [32] Do polskiego społeczeństwa. Odezwa Komitetu Organizacyj Kobiecych dla wykończenia Instytutu Radowego im. Marji Skłodowskiej-Curie, Warszawa 1929.
• [33] E. Towpik [red.], Materiały do historii Instytutu Radowego i Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie. W 80. Rocznicę otwarcia, Polskie Towarzystwo Onkologiczne, Warszawa 2012.
• [34] F. Łukaszczyk, Historia Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie, [w:] Historia Instytutu Radowego im. MSC i Instytutu Radowego w Warszawie, 1, 1925–1975, kopia maszynopisu z 1953 roku w zbiorach Biblioteki Naukowej Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – PIB w Warszawie.
• [35] Instytut Radowy imienia Marji Skłodowskiej w Warszawie udziela już pomocy lekarskiej pacjentom, Gazeta Kaszubska, 11, 1932, nr 13, s. 2.
• [36] Rad w walce z rakiem. Rok pracy Instytutu Radowego im. M. Curie-Skłodowskiej, „ABC. Pismo codziennie informuje wszystkich o wszystkim”, 8, 1933, nr 14, s. 6.
• [37] F. Joliot-Curie, Wywiad, „Express Poranny”, 15, 1936, Nr 279, s. 3.
• [38] B. Gwiazdowska, W. Bulski, A. Pruszyński, J. Tołwiński, Historia Zakładu Fizyki Instytutu Onkologii w Warszawie w okresie kierownictwa prof. Cezarego Pawłowskiego, Pol J Med Phys Eng, 2007, 13(4), s. 183.
• [39] B. Gwiazdowska, B. Jokiel, A. Rupińska, Instytut Radowy w Warszawie. Dar Narodu Polskiego dla Marii Skłodowskiej-Curie. Wydawnictwo Towarzystwa Marii Skłodowskiej-Curie w Hołdzie, Warszawa 2002.
• [40] Wojenne losy Instytutu Radowego w Warszawie i jego pracowników opisano szczegółowo m.in. w artykule: L. Tarłowska, E. Towpik, Instytut Radowy w Warszawie podczas okupacji i Powstania Warszawskiego, Nowotwory. Journal of Oncology, 53, 2003, s. 74.
• [41] Nota edytorska, [w:] T. Pospieszny, E. Wajs-Baryła, P. Chrząstowski, Aby ocalić od zapomnienia. Pamiętniki Władysława, Józefa i Marii Skłodowskich, Wydawnictwo Sophia, Warszawa 2023.
• [42] https://www.polskieradio.pl/39/156/artykul/1309943,ludwika-nitschowa-podarowala-stolicy syrenke [dostęp: 31 stycznia 2024].

Identyfikatory

DOI

10.53584/wiadchem.2024.05.13