Struktury glacitektoniczne a dynamika lądolodu zlodowacenia Wisły na zachodnim skłonie Garbu Lubawskiego

• Autorzy: Gałązka, D. , Rychel, J. , Krysiak, Z.

Warianty tytułu

EN

Glaciotectonic structures and dynamics of weichselian ice-sheet, western slope of Lubawa Hummock

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Garb Lubawski z kulminacją Wzgórz Dylewskich to obszar masowego występowania struktur glacitektonicznych, związanych z istnieniem w tym rejonie szeregu różnoskalowych stref międzylobowych ukształtowanych podczas stadiału głównego zlodowacenia Wisły. Różna dynamika, charakter i czas transgresji lądolodu lobów wiślanego i mazurskiego w czasie ostatniego zlodowacenia znajdują odzwierciedlenie w następstwie struktur glacitektonicznych obserwowanych w odsłonięciach. Odkrywka w rejonie Rożentala umożliwia prześledzenie przebiegu procesów sedymentacyjnych i glacitektonicznych, które doprowadziły do powstania kilkudziesięciu bliźniaczo podobnych form szczelinowych znajdujących się na zachodnim skłonie Garbu Lubawskiego. Jądro omawianej formy w Rożentalu powstało podczas deglacjacji frontalnej pierwszego, maksymalnego nasunięcia lądolodu stadiału głównego zlodowacenia Wisły, najprawdopodobniej jako stożek marginalny. Podczas kolejnej (lub kolejnych) oscylacji czoła lądolodu wzgórze to zostało przebudowane we wrzecionowatą formę szczelinową.

EN

The Lubawa Ridge with Dylewskie Heights are abundantin glaciotectonic phenomena related to many intra-lobe zones (varied in scale) observed in this area. These zones were formed during the main stage of the Weichselian (= Vistulian) Glaciation. Different dynamics and timing of the advance of the Vistulian and Mazury lobs from the Last Glaciation are reflected in the succession of glaciotectonic structures observed in the Rożental outcrop.The Rożental outcrop is unique for investigation of sedimentary and glaciotectonic processes. Rożental hill is one of several tens of crevasse landforms present on the western slope of the Lubawa Ridge. Rożental hill was created during frontal deglaciation of the first-maximal Weichselian ice-sheet advance (the main stage). Primarily, it was probably an ice-marginal fan. The hill was rebuilt into a spindle-shaped crevasse landform during the next oscillation (or oscillations) of the glacier front.

Słowa kluczowe

PL

glacitektonika; sedymentologia; kenozoik; Garb Lubawski

EN

glaciotectonics; sedimentology; Cainozoic; Lubawa Hummock

• Czasopismo: Prace Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2009
• Tom: T. 194
• Strony: 27--34
• Opis fizyczny: Bibliogr. 13 poz., rys. wykr.

Twórcy

autor

Gałązka, D.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa,

autor

Rychel, J.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa,

autor

Krysiak, Z.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa,

Bibliografia

• 1. ABER J.S., BER A., 2007 - Glaciotectonism. Develop. Quatern. Sc., 6. Elsevier, Amsterdam.
• 2. ANDRZEJEWSKI L., 2002 - The impact of surges on the ice-marginal landsystem of Tunganaarjokull, Iceland. Sedim. Geol., 149: 59-72.
• 3. CHURSKI Z., 1996 - Park Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich – warunki fizjograficzne, 2. Arch. Dyr. Parku, Jerzwałd.
• 4. GAŁĄZKA D., 2003 - Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000, ark. Iława. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst.Geol., Warszawa.
• 5. GAŁĄZKA D., 2004 - Badania eratyków przewodnich z glin zwałowych w sąsiedztwie strefy międzylobowej, rejon Iławy (północna Polska). XI Konf. Stratygrafia Plejstocenu Polski, Supraśl, 30.08-3.09.2004. Materiały Konferencyjne: 37-39. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• 6. GAŁĄZKA D., 2006 – Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000, ark. Lubawa. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• 7. HENRIKSEN M., MANGERUD J., MASLENIKOVA O., MATIOUCHKOV A., TVARANGER J., 2001 – Weichselian stratigraphy and glaciotectonic deformation along the lower Pechora River, Arctic Russia. Global And Planetary Change, 31, 1-4: 297-317.
• 8. KONDRACKI J., 1952 - Uwagi o ewolucji morfologicznej Pojezierza Mazurskiego. Biul. Państw. Inst. Geol, 65: 513–597.
• 9. KONDRACKI J., 2000 - Geografia fizyczna Polski. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
• 10. LISICKI S., 2003 - Litotypy i litostratygrafia glin lodowcowych plejstocenu dorzecza Wisły. Pr. Państw. Inst. Geol., 177.
• 11. MANLEY W.F., LOKRANTZ H., GATAULLIN V., INGOLFSSON O., FORMAN S.L., ANDERSSON T., 2001 – Late Quaternary stratigraphy, radiocarbon chronology, and glacial history at Cape Shpinder, southern Kara Sea, Arctoc Russia. Global and Planetarny Change, 31, 1-4: 239-254.
• 12. RINTERKNECHT V.R., MARKS L., PIOTROWSKI J.A., RAISBECK G.M., YIOU F., BROOK E.J., CLARK P.U., 2005 – Cosmogenic 10 Be ages on the Pomeranian Moraine, Poland. Boreas, 34, 2: 186-191.
• 13. VAN DER WATEREN F.M., 1981 - Glacial tectonics at the Kwintelooijen Sandpit, Rhenen, The Netherlands. Meded. Rijks Geol. Dienst., 35-2/7: 252-268.