Okres chilijski w życiu i działalności Ignacego Domeyki

• Autorzy: Żarczyński, A. , Ociepa, K.

Warianty tytułu

EN

Chilean period in life and activity of Ignacy Domeyko

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W 2002 r. obchodzono dwusetną rocznicę urodzin Ignacego Domeyki (1802-1889), natomiast wkrótce przypadnie sto dwudziesta rocznica jego śmierci. Uzasadnia to celowość przypomnienia życiorysu i osiągnięć tego wybitnego polskiego patrioty, dydaktyka, chemika i mineraloga, wieloletniego rektora Uniwersytetu w Santiago de Chile, reformatora chilijskiego szkolnictwa wyższego i górnictwa, badacza Andów oraz odkrywcy ich bogactw naturalnych. W życiu Domeyki można wyróżnić trzy okresy: pierwszy, 30-letni, spędzony głównie na Wileńszczyźnie, 5-letni we Francji oraz 52-letni przeżyty w większości w Ameryce Południowej. Ze względu na osiągnięcia uczonego na różnych płaszczyznach aktywności szczególnie interesujący jest okres chilijski.

EN

The two hundredth anniversary of Ignacy Domeyko (1802-1889) birthday was celebrated in 2002 and a hundred and twentieth anniversary of his death will be celebrated soon. Thus, it seems to be justified reminding biography and achievements of this outstanding Polish patriot, teacher, chemist, mineralogist, rector of Santiago de Chile University for many years, reformer of Chilean higher education system and mining as well as Andes and their natural resources explorer. His life can be divided into three periods: the first one spent in Wilno region and lasting thirty years, the second one spent in France and lasting five years and the third one spent in the South America, lasting fifty two years. Taking into consideration his achievements in various activity fields, the Chilean period is the most interesting.

Słowa kluczowe

PL

Domeyko Ignacy; Uniwersytet Chilijski; eksploracja Andów; mineralogia

EN

Domeyko Ignacy; University of Chile; exploration of Andes; mineralogy

• Czasopismo: Chemistry-Didactics-Ecology-Metrology
• Rocznik: 2008
• Tom: R. 13, NR 1-2
• Strony: 61--68
• Opis fizyczny: Bibliogr. 32 poz., rys.

Twórcy

autor

Żarczyński, A.

• Instytut Chemii Ogólnej i Ekologicznej Politechnika Łódzka ul. S. Żeromskiego 116, 90-924 Łódź tel. [phone], fax [phone],

autor

Ociepa, K.

• Instytut Chemii Ogólnej i Ekologicznej Politechnika Łódzka ul. S. Żeromskiego 116, 90-924 Łódź tel. [phone], fax [phone]

Bibliografia

• [1] Domeyko I.: Moje podróże. Pamiętniki wygnańca. Opracowała E.H. Nieciowa, t. I, 1962; t. II i III, 1963. Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków.
• [2] Szwejcerowa A.: Ignacy Domeyko. Interpress, Warszawa 1975.
• [3] Słabczyńscy W. i T.: Domeyko Ignacy. Słownik podróżników polskich. Wiedza Powszechna, Warszawa 1992.
• [4] Wójcik Z.: Ignacy Domeyko. Litwa - Francja - Chile. Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Warszawa - Wrocław 1995.
• [5] Kośka M.: Ignacy Domeyko. Wydawnictwo DiG i Towarzystwo im. Stanisława ze Skarbimierza, Warszawa 1998.
• [6] Ryn Z.J. (red.): Ignacy Domeyko - Obywatel świata. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2002 (pol. i hiszp.).
• [7] Ryn Z.J.: Ignacy Domeyko. Kalendarium życia. Wydawnictwo Polskiej Akademii Umiejętności, Uniwersytet Jagielloński, Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków 2006.
• [8] Wójcik Z.: Ignacy Domeyko w latach studiów w Uniwersytecie Wileńskim. Ann. UMCS, Sect. B. 1989/1990. 44/45, 271-285.
• [9] Wójcik Z: Ignacy Domeyko. Zarys bibliografii w latach 1802-1831. Prace Muzeum Ziemi, 1993, 42, 113-184.
• [10] Kabzińska K.: Ignacy Domeyko. Przem. Chem. 1999, (2[78]), 64-65.
• [11] Domeyko I.: Clases de Química. Física y Mineralogía unidas en el Colegio de Coquimbo, La Serena 1841.
• [12] Canut de Bone C. i Carvajal A.: Szlaki Ignacego Domeyki w Coquimbo i na Atakamie, 139-143, 2002, [w:] Ryn Z.J. (red): Ignacy Domeyko - Obywatel świata. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2002.
• [13] Domeyko I.: Memoria sobre el modo más coveniente de reformar la Instrucctión Pública en Chile. El Semanario de Santiago 29 XII 1842.
• [14] Słabczyński T.: Ignacy Domeyko (1802-1889). Wśród Araukanów i wulkanów. Poczet polskich obieżyświatów (2). Kontynenty, 1989, 10, 26-27.
• [15] Domeyko I.: Memoria sobre la colonizacíón en Chile. Yungai, Santiago 1850.
• [16] Domeyko I.: Araucanía y sus habitantes. Recuerdos de un viaje hecho en las provincias meridionales de Chile en los meses de enero i febrero de 1845. Por don Ignacio Domeyko. Imprenta Chilena, Santiago 1845, (hiszp.); Araukania i jej mieszkańcy, Wspomnienia z podróży … ., Nakład Zawadzkiego J., Wilno 1860 (pol.); Araukania i jej mieszkańcy. Oprac. Paradowska M. i Krzanowski A.: Polskie Towarzystwo Studiów Latynoamerykanistycznych, Warszawa-Kraków 1992.
• [17] Echevarría E.: Ignacy Domeyko w Andach. Taternik, 1968, 2, 50-53.
• [18] Eichstaedt I.: Domeyko Ignacy (1802-1889). Chemik, 1967, 20(7/8), 292-293.
• [19] Domeyko I.: Tratado de ensayes …, Imprenta del Colegio, La Serena 1844; Imprenta del Diario, Valparaiso 1858; Imprenta National, Santiago de Chile, 1873.
• [20] Domeyko I.: Rzut oka na Kordyliery Chilijskie i zawarte w ich łonie pokłady metaliczne. Rozprawy i Sprawozdania Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego, Kraków 1878, t. 5, 160-272.
• [21] Domeyko I.: Listy do Władysława Laskowicza. Oprac. E.H. Nieciowa. Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1976.
• [22] Riveros Cornejo L.: Wkład Ignacego Domeyki w rozwój Uniwersytetu Chilijskiego, [w:] Ryn Z.J. (red.): Ignacy Domeyko - Obywatel świata. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2002.
• [23] Namysłowska-Wilczyńska B.: Ignacy Domeyko - obywatel świata. Pryzmat, 2002, 10, 42-43.
• [24] Domeyko I.: Elementos de Mineralogía, La Serena 1845; Santiago 1860.
• [25] Domeyko I.: Mineralogjía de Chile. Santiago 1867 i 1879.
• [26] Cavero B.L: Ignacio Domeyko y su epoca. 1802-1888. Viňa del Mar 1937.
• [27] Amunátegui M.L.: Ignacio Domeyko. Ediciones de la Universidad de Chile, Santiago 1952.
• [28] Rebolledo A.H. i Cárdenas M.G. (red.): Ignacio Domeyko y la educación para el desarrollo. Universidad de Chile, Santiago 1992.
• [29] Quezada J.: Grandes figuras de nuestra historia. Ignacio Domeyko. Sabio y gran viajero. Editorial Zig-Zag, Santiago 1993.
• [30] Cichobłazińska A.: Połączył naukę i wiarę. Niedziela, 2007, 26, 20.
• [31] Ryn Z.J.: Ignacy Domeyko. Bibliografia. Wydawnictwo Polskiej Akademii Umiejętności, Uniwersytet Jagielloński, Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków 2007.
• [32] Ryn Z.J.: Rok Ignacego Domeyki 2002. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2003.