Uwalnianie substancji niebezpiecznych do środowiska podczas unieszkodliwiania odpadów medycznych oraz związane z tym zagrożenia zdrowotne

• Autorzy: Chmielewski, Jarosław , Czarny-Działak, Małgorzata , Kosowska, Ewa , Szpringer, Monika , Gworek, Barbara , Florek-Łuszczki, Magdalena , Król, Halina , Gonczaryk, Agnieszka , Nowak-Starz, Grażyna

Warianty tytułu

EN

Release of hazardous substances into the environment during the medical waste disposal and associated health risks

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Odpady medyczne generowane są głównie przez szeroko rozumiane placówki ochrony zdrowia, lecznice weterynaryjne, instytuty badawcze, przemysł farmaceutyczny i laboratoria. Problem odpadów medycznych dotyka coraz większą grupę społeczeństwa, wynika to z faktu specyficznych warunków ich unieszkodliwiania i składowania. Odpady medyczne (z wyłączeniem odpadów kuchennych i restauracyjnych niezwiązanych z opieką zdrowotną lub weterynaryjną) zalicza się do grupy odpadów niebezpiecznych, gdyż stwarzają możliwość skażenia epidemiologicznego patogenami i bakteriami chorobotwórczymi, jak również z uwagi na możliwość skażenia środowiska substancją niebezpieczną. Przedstawiono klasyfikację i właściwości odpadów medycznych. Omówiono stan prawny w zakresie ich utylizacji oraz przedstawiono możliwości skażenia środowiska substancjami chemicznymi w wyniku termicznego ich przetwarzania. Wykazano negatywne oddziaływanie produktów termicznej utylizacji na zdrowie człowieka.

EN

A review, with 66 refs., of origin, storage, treatment and methods for utilization of med. wastes. Legal problems, environmental hazards and statistical data were also taken into consideration.

Słowa kluczowe

PL

odpady medyczne; unieszkodliwianie odpadów; zagrożenia; substancje niebezpieczne

EN

medical waste; waste neutralization; threats; hazardous substances

• Czasopismo: Przemysł Chemiczny
• Rocznik: 2020
• Tom: T. 99, nr 4
• Strony: 588--597
• Opis fizyczny: Bibliogr. 66 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Chmielewski, Jarosław

• Instytut Ochrony Środowiska-Państwowy Instytut Badawczy, ul. Krucza 5/11D, 00-548 Warszawa,
• Wyższa Szkoła Rehabilitacji, Warszawa

autor

Czarny-Działak, Małgorzata

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Kielce

autor

Kosowska, Ewa

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Kielce

autor

Szpringer, Monika

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Kielce

autor

Gworek, Barbara

• Instytut Ochrony Środowiska-Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa

autor

Florek-Łuszczki, Magdalena

• Instytut Medycyny Wsi, Lublin

autor

Król, Halina

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Kielce

autor

Gonczaryk, Agnieszka

• Urząd Marszałkowski, Warszawa

autor

Nowak-Starz, Grażyna

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Kielce

Bibliografia

• [1] R. Bochniak, A. Gołąbek, J. Wajs, Techn. Chłodn. Klimat. 2018, nr 3, 92.
• [2] K. Gruszecki, Przegl. Komunalny 2013, nr 5, 30.
• [3] B. Krawczyk, Przegl. Komunalny 2019, nr 6, 32.
• [4] Uchwała Rady Ministrów nr 217 z dnia 24 grudnia 2010 r. w sprawie Krajowego Planu Gospodarki Odpadami 2014, M. P. 2010, nr 101, poz. 1183.
• [5] Uchwała nr 88 Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2016 r. w sprawie Krajowego Planu Gospodarki Odpadami 2022, M. P. 2016, poz. 784.
• [6] A. Rolewicz-Kalińska, P. Manczarski, Gaz Woda Techn. Sanit. 2016, nr 2, 76.
• [7] M. Szopa, K. Prudlak, H. Lisowski i in., Laboratorium - Przegl. Ogólnopolski 2015, nr 5-6, 13.
• [8] Najwyższa Izba Kontroli, Informacja o wynikach kontroli postępowania z odpadami medycznymi, Warszawa 2014, https://www.nik.gov.pl/plik/id,7783,vp,9754.pdf, dostęp 12 października 2019 r.
• [9] K. Topolska, Autobusy. Techn. Eksploat. Syst. Transp. 2017, 18, nr 12, 1658.
• [10] Rozporządzenie Ministra Klimatu z dnia 2 stycznia 2020 r. w sprawie katalogu odpadów, Dz. U. 2020, poz. 10.
• [11] Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach, Dz. U. 2013, poz. 21.
• [12] Cz. Rosik-Dulewska, Podstawy gospodarki odpadami, PWN, Warszawa 2000.
• [13] M. Marszelewski, Przegl. Prawa Ochr. Środ. 2014, 2, 77.
• [14] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 5 października 2017 r. sprawie szczegółowego postępowania z odpadami medycznymi, Dz. U. 2017, poz. 1975.
• [15] Oświadczenie rządowe z dnia 28 lutego 2017 r., w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B do Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia 30 września 1957 r., Dz. U. 2017, poz. 1119; http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20170001119, dostęp 10 października 2019 r.
• [16] Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzona w Genewie dnia 30 września 1957 r., Dz. U. 1975, nr 35, poz. 189; http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19750350189, dostęp 10 października 2019 r.
• [17] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie dopuszczalnych sposobów i warunków unieszkodliwiania odpadów medycznych i weterynaryjnych, Dz. U. 2003, nr 8, poz. 104.
• [18] I. Roszczyńska, Gospodarowanie odpadami medycznymi, Verlag Dashofer, Warszawa 2013.
• [19] M. Górski, Gospodarowanie odpadami, Futura, Poznań 2005.
• [20] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 października 2016 r. w sprawie wymagań i sposobów unieszkodliwiania odpadów medycznych i weterynaryjnych, Dz. U. 2016, poz. 1819.
• [21] Ustawa z dnia 8 listopada 2016 r. w sprawie wymagań i sposobów unieszkodliwiania odpadów medycznych i weterynaryjnych, Dz. U. 2016, poz. 1819.
• [22] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 lipca 2015 r. w sprawie rodzajów odpadów medycznych i odpadów weterynaryjnych, których odzysk jest dopuszczalny, Dz. U. 2015, poz. 1116.
• [23] Uchwała Rady Ministrów nr 233 z dnia 29 grudnia 2006 r. w sprawie krajowego planu gospodarki odpadami 2010, M. P. 2006, nr 90, poz. 946; http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WMP20060900946, dostęp 12 października 2019 r.
• [24] K. Forowicz, Odpady Środ. 2012, nr 1, 12.
• [25] K. Przybylska, R. Bednarska, Polski Przegl. Nauk Zdrowiu 2016, 49, nr 4, 430.
• [26] World Health Organization, Waste and human health. Evidence and needs, WHO Meeting Report: 5-6 November 2015, Bonn (Niemcy), WHO Regional Office for Europe, 2016.
• [27] D. Marsili, L. Fazzo, P. Comba, Eur. J. Oncol. 2009, 14, nr 3, 151.
• [28] J. Yong-Chul, L. Cargro. Y. Oh-Sub, K. Hwidong, J. Environ. Manage. 2006, 80, nr 2, 107.
• [29] M. Gliniak, A. Lis, S. Romańczyk, D. Polek, Infrastruktura Ekolog. Terenów Wiejskich 2018, II, nr 1, 497.
• [30] H. Mroczek, Inż. Ekol. 2012, nr 30, 74.
• [31] J.W. Wandrasz, Gospodarka odpadami medycznymi, PZiTS, Warszawa 2000.
• [32] T. Piecuch, Zarys metod termicznej utylizacji odpadów, Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 2006.
• [33] C. Rosik-Dulewska, Podstawy gospodarki odpadami, PWN, Warszawa 2010.
• [34] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie standardów emisyjnych z instalacji, Dz. U. 2005, nr 260, poz. 2181.
• [35] C. Bokhoree, Y. Beeharry, T. Makoondlall-Chadee i in., APCBEE Procedia 2014, 9, 36.
• [36] Z. Bendjoudi, F. Taleb, F. Abdelmalek, A. Addou, Waste Manage. 2009, 29, nr 4, 1383.
• [37] E. Shinee, E. Gombojav, A. Nishimura, N. Hamajima i in., Waste Manage. 2008, 28, nr 2, 435.
• [38] M.C. Alvim-Ferraz, S.A. Afonso, Environ. Sci. Technol. 2003, 37, nr 14, 3152.
• [39] G. Totczyk, K. Kołecka, Termiczna utylizacja odpadów medycznych na przykładzie funkcjonowania Zakładu Utylizacji Odpadów Medycznych w Bydgoszczy, Oczyszczanie ścieków i przeróbka osadów ściekowych, Uniwersytet Zielonogórski 2009; https://www.researchgate.net/publication/292312793, dostęp 23 października 2019 r.
• [40] G. Totczyk, Inż. Ekolog. 2011, nr 25, 211.
• [41] T. Czech, A. Krupa, A. Jaworek i in., Inż. Ekolog. 2017, 18, nr 3, 1.
• [42] R. Oleniacz, Inż. Środ. 2001, 6, nr 2, 359.
• [43] T. Sadowski, G. Świderski, W. Lewandowski, Probl. Ekolog. 2007, 11, nr 2, 91.
• [44] H. Wyrębek, Zesz. Nauk. Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach 2010, nr 84, 127.
• [45] R. Bochniak, A. Gołąbek, J. Wajs, Techn. Chłod. Klimat. 2018, nr 5, 170.
• [46] B. Kuziemska, K. Pieniak-Lendzion, J. Trębicka i in., Zesz. Nauk. Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach 2015, 104, nr 31, 161.
• [47] K. Pikoń, A. Dowlaszewicz, Arch. Gosp. Odpadami Ochr. Środ. 2008, nr 7, 29.
• [48] J. Toruński, Zesz. Nauk. Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach 2010, nr 87, 31.
• [49] R. Oleniacz, Ochr. Powietrza Probl. Odpadów 1999, nr 3, 101.
• [50] R. Oleniacz, Inż. Środ. 2003, 8, nr 1, 55.
• [51] R. Oleniacz, Inż. Środ. 1999, 4, nr 2, 257.
• [52] J. Bujak, S. Majkowski, R. Okoński, Instal 2018, nr 5, 8.
• [53] T. Piecuch, Zarys metod termicznej utylizacji odpadów, Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 2006.
• [54] J. Nadziakiewicz, K. Wacławiak, S. Stelmach, Procesy termiczne utylizacji odpadów, Wyd. Politechniki Śląskiej, Gliwice 2007.
• [55] Y. Chen, R. Zhao, J. Xue, J. Li, Waste Manage. 2013, 33, nr 5, 1165.
• [56] K.W. Kim, H.M. Lee, J.H. An i in., J. Environ. Manage. 2017, nr 203, 872.
• [57] D. Przewoźnik, K. Grzesik-Filus, Inż. Środ. 2004, 9, nr 2, 179.
• [58] J.W. Wandrasz, K. Gaska, Przegl. Komunalny - Dodatek 1998, 5, nr 3,16.
• [59] C. Zhou, X. Huang, M. Zeng, J. Environ. Sci. 2018, nr 67, 145.
• [60] M. Malicka, Gospodarka odpadami medycznymi w Polsce, Raport PKE, Łódź 2000, 14.
• [61] Państwowa Inspekcja Sanitarna MWSiA, Wybrane metody i technologie utylizacji odpadów medycznych, www.pis.mswia.gov.pl/is/materialy-szkoleniowe/higiena-srodowiska/1069,Metody-utylizacji-odpadow.html, dostęp 18 grudnia 2019 r.
• [62] J. Chmielewski, E. Kosowska, J. Bąk-Badowska i in., Przem. Chem. 2020, 99, nr 1, 135.
• [63] Q.L. Wang, Q.X. Huang, H.F. Wu i in., Chemosphere 2016, 144, 2343.
• [64] W. Żukiewicz-Sobczak, J. Chmielewska-Badora, E. Krasowska i in., MONZ 2012, 18, nr 1, 59.
• [65] M. Słowińska, M. Koter-Michalak, B. Bukowska, Med. Pracy 2011, 62, nr 6, 643.
• [66] R. Porowski, Z. Kuźnicki, D. Małozięć, A. Dziechciarz, Safety Fire Technol. 2018, 52, nr 4, 82.

Uwagi

1. Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).

2. Projekt finansowany w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Regionalna Inicjatywa Doskonałości” w latach 2019-2022 nr projektu 024/RID/2018/19, kwota finansowania 11 999 000,00 zł.

Identyfikatory

DOI

10.15199/62.2020.4.15