Wincenty Lutosławski - człowiek i dzieło

• Autorzy: Zaborowski, R.

Warianty tytułu

EN

Wincenty Lutosławski - his life and work

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Wincenty Lutosławski was born in Warsaw, on June 6, 1863. His initial choice of university studies was chemistry and he got his first diploma for the thesis Das Gesetz der Beschleunigung der Esterbildung, ein Beitrag zur chemischen Dynamik (Halle 1885). Later, in 1885, he moved on to study at a faculty of history and philology under Gustav Teichmiiller; and he obtained a master’s degree in philosophy for the thesis Erhaltung und Untergang der Staatsverfassungen nach Plato, Aristoteles und Machiavelli (Dorpat, 1887, second edition - Breslau 1888). Lutosławski spent the next ten years studying Plato’s logic (The Origin and Growth o f Plato s Logic with an Account of Plato’s Style and o f the Chronology o f his Writings, London 1897, second edition 1905, reprinted in 1983). In the years 1899-1900 he lectured at the Chair of Philosophy of the Jagiellonian University in Cracow, and in the years 1901-1902 he gave lectures at universities in Lausanne (on Mickiewicz) and in Geneva (on Plato). Lutosławski spent the next few years travelling around the USA and Europe. In 1919 he was offered the Chair of Philosophy at the Stefan Batory University in Wilno (Vilnius). After retiring in 1929, he lived for two years in Paris, then for some time in the vicinity of Cieszyn, and since 1934 until his death in Cracow. He died on December 28, 1954. The fullest bibliography of Lutosławski’s work in the years 1885-1952 covers a total of 820 items, out of which ninety six appeared as selfstanding publications; he published in Polish, German, English, French, Spanish, Italian and Russian (he also knew Grek and Latin). The current paper discusses three areas of Lutosławskie research: Plato, Polish romanticists, and his own philosophical system. Lutosławski is best known for his discoveries on the chronology of Plato’s works, but it must be noted that tackling the issue of chronology was but ”a footnote to a footnote” and was of secondary importance to Lutosławskie main concern, namely the study of evolution of Plato’s thought. Lutosławski discovered that after Plato had created idealism, he went beyond it and moved towards spiritualism. However, Lutosławski’s discovery was disregarded by his critics. Fifty years later, at the Tenth Congress of Philosophy in Amsterdam in 1948, Lutosławski once again described in his paper ’’the momentous question of Plato’s change of mind, his giving up completely the idealism and communism of the Republic, and proclaiming the individual souls as the only real substances.” Lutoslawski’s attachment to Polish romanticists stemmed from his conviction of their unique worth and importance, which he wrote about in his books published in foreign languages, thus becoming an impassioned promoter of Polish culture abroad (cf. Volonte et liberte, Paris 1913, Pre-existence and Re-incarnation, London 1928, The Knowledge o f Reality, Cambridge 1930, Preesistenza e reincamazione, Torino 1931). He delivered two papers devoted to this subject-matter at the Fourth International Congrees of Philosophy in Bologna in 1911 (W. Lutosławski, La nation comme realite metaphysique, in; Atti del IV Congresso internazionale di filosofia, vol. 3, Bolgona 1911, pp. 449-454; W. Lutosławski, Le messiansimepolonais, in: Atti del IV Congresso internazionale di filosofia, vol. 3, Bolgona 1911, pp. 186-192), while at the Ninth International Congress of Philosophy in Paris (1937) he gave a paper devoted to the work of Adam Mickiewicz (W. Lutosławski, L ’extase mystique, extrait des Travaux de IXe Congres International de Philosophie (Congres Descartes), Paris 1-6 Aout 1937, pp. 149-157). In that last paper, Lutsosławski argued that if Mickiewicz stopped writing poetry at the age of thirty-five and devoted himself completely to public and religious activity, this was because he had abandoned it voluntarily, under the influence of the experience described in his last poetic work Widzenie (The Vision). Lutosławski considered himself more of a philosopher rather than just as a historian of philosophy. Initially he reduced all forms of Weltanschauung to only two: ’’The individualist says ‘I do most really exist, and besides me other beings like myself.’ The universalist answers: ‘Only the whole does really exist, and I am but a manifestion of being’”. As time went by, Lustoławski distinguished four such forms: materialism, idealism, pantheism and monadology, otherwise referred to as individualism, spiritualism or eleutherism. The last term derives from the Greek word eleutheria (freedom), which means that eleutherism is a view based on the recognition of the creative free will.

Słowa kluczowe

PL

filozofia; Uniwersytet Jagielloński; Platon

EN

philosophy; Jagiellonian University; Plato

• Czasopismo: Kwartalnik Historii Nauki i Techniki
• Rocznik: 2004
• Tom: R. 49, nr 1
• Strony: 65--82
• Opis fizyczny: Bibliogr. 70 poz.

Twórcy

autor

Zaborowski, R.

• Instytut Historii Nauki PAN Warszawa

Bibliografia

• 1. W. Lutosławski: Jeden łatwy żywot. Kraków 1994 Fundacja im. W. Lutosławskiego [wyd. 1: Warszawa 1933 F. Hoesick].
• 2. Filozofia i mistyka Wincentego Lutosławskiego, (red.) R. Zaborowski. Warszawa 2000 STAKROOS. Konferencja odbyła się 12 marca 1999 r. w IFK UW w Warszawie.
• 3. W. Lutosławski: Jordani Bruni Nolani opera inedita manu propria scripta. „Archiv für Geschichte der Philosophie” 2, 3/1889, s. 526-571
• 4. W. Lutosławski : Eine neue aufgefundene Logik aus dem XVI Jahrhundert. „Archiv für Geschichte der Philosophie” 3/1890, s. 394-416.
• 5. W. Lutosławski: Jeden łatwy żywot, przypis na s. 264-265.
• 6. J. Lutosławska: Posłowie w: W. Lutosławski : Jeden łatwy żywot, s. 369.
• 7. A.Chorosińska, R. Zaborowski: Spis prac Wincentego Lutosławskiego w: Filozofia i mistyka Wincentego Lutosławskiego, s. 239-275.
• 8. W. Lutosławski: Na drodze ku Wielkiej Przemianie. Warszawa 1912 Gebethner i Wolff, s. 341.
• 9. W. Lutosławski: Jeden łatwy żywot, s. 225.
• 10. H. Thesleff: Studies in Platonie chronology. Helsinki 1982 Scientiarum Fenica Societas , s. 3
• 11. L. Brandwood: Chronology of Plato s Dialogues. Cambridge 1990 University Press, s. 135.
• 12. R. Zaborowski: Platon w ujęciu Wincentego Lutosławskiego i Adama Krokiewicza w: Filozofia i mistyka Wincentego Lutosławskiego, s. 47-87
• 13. J. Bigaj : Platon a inni: osoby z dialogów -postacie autentyczne czy fikcje literackie? „Heksis” 3-4/1998 (16-17), s. 53-70
• 14. J. Bigaj : Wincentego Lutosławskiego spotkania z Platonem w: Filozofia i mistyka Wincentego Lutosławskiego, s. 29—46
• 15. J. Bigaj : The Impact of Evolutional Interpretation of Platonism and of Wincenty Lutosławski s (1863-1954) Stylometric Method on Progress in the Studies of Ancient Philosophy. „Organon” 31, 2002, s. 227-243.
• 16. W. Lutosławski: Testament Platona i ostatnia faza jego twórczości. „Sprawozdania PAU” 47, 1/1946, s. 3.
• 17. W . Lutosławski: Testament Platona i ostatnia faza jego twórczości, s. 3.
• 18. W. Lutosławski : Plato ’s Change of Mind w: Library of the Xth International Congress of Philosophy (Amsterdam 11-18 V 1948). Proceedings of the Congres. T. 1. Amsterdam 1948 North-Holland Publishing Co., s. 70-71.
• 19. W. Lutosławski: Plato's Change o f Mind, s. 70.
• 20. A.Krokiewicz: Studia orfickie. Warszawa 1947 Trzaska, Evert i Michalski, s. 13
• 21. A.Krokiewicz:, Sokrates. Warszawa 1958 PAX, s. 133
• 22. A.Krokiewicz: Wstęp tłumacza w: Plotyn : Enneady. Warszawa 1959 PWN, s. XLIV.
• 23. A.Krokiewicz: Sokrates, s. 133.
• 24. W. Lutosławski: La nation comme réalité métaphysique w: Atti del IV Congresso internazionale di filosofia, t. 3, Bolonia 1911, s. 449—454
• 25. W. Lutosławski : Le messianisme polonais w: Atti del IV Congresso internazionale di filosofia, t. 3, Bolonia 1911, s. 186-192.
• 26. J. Słowacki: Genezis z Ducha. Pierwsze wydanie krytyczne opr. W. Lutosławski. Kraków 1903 Nakł. Gebethnera i Wolffa.
• 27. W. Lutosławski: Przedmowa wydawcy w:J. Słowacki: Genezis z Ducha, s. III.
• 28. W. Lutosławski: Przedmowa wydawcy, s. VI.
• 29. W. Lutosławski : Przedmowa wydawcy, s. VII.
• 30. W. Lutosławski: Przedmowa wydawcy, s. XV.
• 31. W. Lutosławski : Przedmowa wydawcy, s. VII.
• 32. W. Lutosławski: Przedmowa wydawcy, s. IX-X.
• 33. J. Krzyżanowski: „Duch - wieczny rewolucjonista ” w: J. Słowacki : Dzieła wybrane, t. 1: Liryki i powieści poetyckie. Wrocław 1987 Ossolineum, s. LI—LII.
• 34. W. Lutosławski: L’extase mystique, extrait des Travaux de IXe Congrès International de Philosophie (Congrès Descartes), Paris 1-6 Août 1937, s. 149-157.
• 35. W Lutosławski: L’extase mystique, s. 16.
• 36. W. Lutosławski : L’extase mystique, s. 16 & s. 18.
• 37. W. Lutosławski : Un grand initiateur: Adam Mickiewicz. Genève 1902 Georg et C-ie [według podanej przez Lutosławskiego informacji: „wykład wstępny miany na uniwersytecie w Lozannie po habilitacji w tym uniwersytecie”].
• A. Chorosińska,R. Zaborowski: Spis prac Wincentego Lutosławskiego.
• 38. W. Lutosławski : In Search of True Beings. „Monist” 6, April 1896, s. 351.
• 39. W. Lutosławski: Logika ogólna czyli Teorja poznania i logika formalna. Kraków 1907 Nakładem Wszechnicy Mickiewicza w Londynie, s. 17.
• 40. W. Lutosławski: Logika ogólna ... , s. 16—17.
• 41. W. Lutosławski: Volonté et Liberté, Librairie Félix Alcan, Paris 1913, s. 79.
• 42. W. Lutosławski: Logika ogólna ... , s. 18.
• 43. W. Lutosławski : Logika ogólna ... , s. 18.
• 44. W. Lutosławski: The Knowledge of Reality. Cambridge 1930 University Press, s. 1, s. 4-5.
• 45. W. Lutosławski: The Origin and Growth of Plato’s Logic..., s. 525-527.
• 46. W. Lutosławski: Platon jako twórca idealizmu, Warszawa 1899 Wydawictwo „Przeglądu Filozoficznego“, s. 10.
• 47. W. Lutosławski: Logika ogólna ... , s. 17.
• 48. W. Lutosławski: Plato s Change o f Mind, s. 70, s. 72.
• 49. W. Lutosławski: Główne prawdy. „Lotos” 2/1937, s. 46
• 50. W. Lutosławski: Jeden łatwy żywot.
• 51. W. Lutosławskiego: Rozwój potęgi woli: (1) Rozwój potęgi woli. Warszawa 1987 Warexpo, (2) Rozwój potęgi woli przez psychofizyczne ćwiczenia. Koszalin 1991 Wydawnictwo Horyzont, (3) Rozwój potęgi woli. Wrocław 1992 CROMA, (4) Rozwój potęgi woli. Wrocław 1994 CROMA, oraz - również pirackie - wydanie książki W. Lutosławskiego: Praca Narodowa. „Ethos”, Warszawa 1998.
• 52. W. Lutosławski: The Origin and Growth of Plato ’s Logic .... Hildesheim 1983 Georg Olms.
• 53. J. Lutosławska: Posłowie s. 372. Dodam, że informację tę potwierdził w rozmowie ze mną na jesieni 1997 r. Zbigniew Herbert, który uczęszczał na wykłady Lutosławskiego.
• 54. E. Romer: Pamiętnik paryski (1918-1919). Wrocław 1989 Ossolineum, s. 402.
• 55. J. Lutosławska: Prasa o Wincentym Lutosławskim, mps 27 s.
• 56. T. Żeleński-Boy : Uroczy znachor w:T. Żeleński-Boy, Pisma, t. 2: Znasz li ten kraj? ... i inne wspomnienia. Warszawa 1956 PIW, s. 363-377.
• 57. W. Lutosławski: Jeden łatwy żywot, s. 256, s. 323.
• 58. H. Elzenberg: Kłopot z istnieniem. Aforyzmy w porządku czasu. Kraków 1963 Wydawnictwo Znak [notatka sporządzona 6 X 1951 r.].
• 59. R. Ingarden: Dlaczego pisałem po niemiecku?, opr. R. Jadczak. „Przegląd Artystyczno-Literacki” 9/1997, s. 6 [przedruk w: „Kwartalnik Filozoficzny” 2/1999, s. 209-215].
• 60. Lutosławski: 1933, Ingarden: 1942 (opublikowane 1997), Elzenberg: 1951 (drukowane 1963)
• 61. Akta osobowe Romana Ingardena w: Państwowe Archiwum Obwodu Lwowskiego, zespół 26, opis 5, nr 768, opis 161—162
• 62. R. Jadczak : Wokół wniosku o profesurę dla Romana Ingardena we Lwowie. „Ruch Filozoficzny” 51, 3-4/1994, s. 271.
• 63. S. Pigoń: Wspominki z obozu w Sachsenhausen. Warszawa 1966 PIW, s. 33-34
• 64. J. Dużyk : W kręgu korespondentów Wincentego Lutosławskiego z lat 1898-1949. „Życie Literackie” 15/1988 (1881), s. 7.
• 65. T. Czeżowski: Wincenty Lutosławski (1863-1954). „Ruch Filozoficzny” 18, 1-3/1958, s. 12.
• 66. S. Wyspiański: Wyzwolenie (1902), Kraków 1918 Nakładem Rodziny, odbito w Drukarni Związkowej, s. 45-48.
• 67. R. Zaborowski: Spis prac o Wincentym Lutosławskiego (wybór prac w języku polskim po 1945) w: Filozofia i mistyka Wincentego Lutosławskiego, s. 277-286.
• 68. K. Dąbrowski: Tezy o charakterze Polaków i metodach jego przekształcania. „Zdrowie psychiczne” 22, 2-3/1981, s. 107-108.
• 69. W. Lutosławski: Jeden łatwy żywot, s. 322.
• 70. R. Zaborowski : Przyczynek do analizy osobowości Wincentego Lutosławskiego (6 VI1863-28X111954) w: Filozofia i mistyka Wincentego Lutosławskiego, s. 185-237.