Podstawy metodyczne i glowne ustalenia syntezy planu ochrony na przykladzie Roztoczanskiego Parku Narodowego

• Autorzy: Baranowska-Janota M , Kraczek J.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Roztoczański Park Narodowy został powołany Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 10 maja 1974 r. W latach 1979, 1990 i 1995 następowały zmiany jego granic i powierzchni, która obecnie wynosi 8481,76 ha. Park i jego otulina położone są w zasięgu 3 makroregionów fizyczno-geograficznych, Park oraz zdecydowanie największa część otuliny znajduje się w obrębie Roztocza, natomiast mniejsze fragmenty otuliny są w granicach Wyżyny Lubelskiej i Kotliny Sandomierskiej. Najbardziej istotnym elementem przyrody Parku jest szata roślinna, w tym zbiorowiska leśne, które zajmują 93% powierzchni Parku.Prace nad planem ochrony formalnie rozpoczęto w grudniu 1994r. Ustalono, że Plan ochrony RPN składać się będzie z operatów: - ochrony przyrody nieożywionej i gleb, - ochrony ekosystemów leśnych z aneksem przebudowy drzewostanów, - ochrony ekosystemów nieleśnych, - ochrony ekosystemów wodnych, - ochrony flory, - ochrony fauny, - zachowawczej hodowli konika polskiego, - ochrony walorów i zasobów kulturowych, - ochrony walorów i zasobów krajobrazowych, - udostępnienie Parku dla nauki, dydaktyki i turystyki, - zagospodarowania przestrzennego, - ogólnego - syntezy planu. Omówienie tego ostatniego operatu jest przedmiotem niniejszego artykułu. Podstawowym celem operatu ogólnego było opracowanie syntezy z jedenastu operatów szczegółowych, przedstawiającej główne zasady i kierunki działań ochronnych w Parku i jego otulinie. Przyjęta została klasyczna zasada przechodzenia od szczegółów do uogólnień, a w tym pojedynczych faktów i stwierdzeń do ich jednolitej ogólnej interpretacji. W trakcie prac dokonano również sprawdzenia, czy pomiędzy operatami szczegółowymi nie występują rozbieżne zapisy dotyczące działań ochronnych w odniesieniu do poszczególnych terenów, czy wydzieleń. Prace nad operatem ogólnym podzielono na trzy etapy: - charakterystyki stanu, - ustaleń koncepcji ochrony, - opiniowania i uzgodnień. Charakterystyka stanu zawiera: opis idei i historii ochrony RPN, dane o powierzchni, strukturze własności i użytkowaniu ziemi, omówienie środowiska przyrodniczego, zasobów kulturowych, walorów krajobrazowych, zagospodarowania przestrzennego i udostępnienia, a kolejno oceny walorów i zagrożeń przyrody i krajobrazu Parku. W podsumowaniu charakterystyki przedstawiono prognozy przekształceń środowiska w wyniku antropopresji i naturalnych zmian w przyrodzie oraz podstawowe problemy wymagające rozwiązania. W koncepcji ochrony Parku zapisano ustalenia dotyczące: - obszar Parku, w tym cele i funkcje RPN, zasady i główne kierunki działań w odniesieniu do funkcjonowania Parku, ochrony przyrody, ochrony zasobów kulturowych i walorów krajobrazowych, udostępniania i zagospodarowania jego obszaru. Ustalono również działania w obwodach ochronnych oraz zakres i formy monitoringu, - obszar otuliny, w tym cele i funkcje otuliny Parku, strefy działań ochronnych, zabezpieczające Park przed szkodliwym oddziaływaniem czynników zewnętrznych oraz uwarunkowania rozwoju społeczno-gospodarczego, - realizacji planu poprzez organizacyjne i materialne zabezpieczenia Parku. W planie ochrony RPN sformułowano również wnioski i propozycje do planowania regionalnego oraz do gmin związanych terytorialnie z Parkiem i jego otuliną, które zostały uzgodnione z samorządem gmin. W okresie opracowywania operatu ogólnego syntezy planu ochrony, analogicznie jak w czasie prac nad operatami szczegółowymi, o przebiegu prac informowana była Rada Naukowa Parku. W końcowej fazie prac na specjalnym posiedzeniu Rady Naukowej przedstawione zostały szczegółowo wszystkie ustalenia syntezy. Rada Naukowa wyraziła pozytywną opinię o operacie ogólnym w formie specjalnej uchwały.

EN

The Roztoczanski National Park was organized upon the Decree of Ministers Cabinet dated 10,h of May 1974. In the years: 1979, 1990 and 1995 the changes in its borders and surface took place, which is 8481,76 ha nowadays. The park and its lagging are placed in the range of 3 physical-geographic macroregions, the Park and decidedly a greatest part of insutation is located in the surroundings of Roztocze. However, the smaller parts of lagging are in the borders of Wyżyna Lubelska and Kotlina Sandomierska. The most important element of Park nature is vegetal garment with forest aggregations included, and they constitute 93% of Park surface. Works on the protection plan were formally begun in December 1994. It was stated that the Plan of RN Park Protection will be consisted of operates: - protection of inanimated nature and soils; - preservation of forest ecosystems with the annex to the stand of trees rebuilding; - keeping non-forest ecosystems safe; - protection of water ecosystems; - preservation of flora; - preservation of fauna; - preservative Polish little horse-breeding; - keeping cultural values and resources safe; - protection of landscape values and resources; - making the Park affordable for science, didactics and tourism; - physical planning management; - general - plan synthesis. The discussion on the last operate is the subject of hereby article. The basic objective of general operate was to work out the synthesis from eleven detailed operats, presenting the main rules and directions in protection activities in the Park and its lagging. The classical rule of transformation from details to generalizations, from single facts and statements to their unified general interpretation, was accepted. In the course of works the checking was done if between detailed operates do not exist different descriptions concerning protection activities with reference to particular terrains or divisions. Works on the general operate were divided into three stages: - characterization of state of art; - statements of idea on protection; - opinion giving and agreements. The characterization of state of art includes: description of ideas and RNP protection history, data on surface, property and land-use structures, debates on natural environment, cultural resources, landscape values, spatial management and facilities, and subsequently the evaluation of positive virtues and nature and landscape disasters in the Park. In the summing up of characterization the prognoses of environmental transformations as the result of anthropopression and natural changes in nature and basic problems which need to be solved, were presented. In the conception on the Park protection were described the assignments concerning: - Park area, with objectives and functions of RNP, rules and head directions in activities with relation to: Park functioning, protection of nature, protection of cultural and landscape resources, rendering and management of its area. Activities in protection zones and range and forms of monitoring were also precised; - lagging area with objectives and functions of RNP lagging, zones of protection activities which secure the Park against demolishing impact of external factors and pre-conditions of socio-economic development; - plan realization by organizational and material protection of the Park. In the RNP protection plan the conclusions and proposals for regional planning and to communities connected territorially with the Park and its lagging, agreeded with community self-government, were formulated. In the period of working out the general operate for synthesis of protection plan, analogous as in the time of works on detailed operates, the Scientific Council of Park was informed about the course of labour. In the final stage of works on the special Council proceedings all statements of synthesis were particullary presented. The Scientific Council gave its positive opinion on the general operate in the form of special statement.

Słowa kluczowe

PL

Roztoczanski Park Narodowy; otulina; parki narodowe; ochrona przyrody

• Wydawca: -
• Czasopismo: Człowiek i Środowisko
• Rocznik: 1999
• Tom: 23
• Numer: 4
• Strony: 455-471
• Opis fizyczny: s.455-471,tab.+ 1 operat

Twórcy

autor

Baranowska-Janota M

autor

Kraczek J.