Przestrzenne zroznicowania konkurencyjnosci wojewodztw w dziedzinie transportu.

• Autorzy: Rozkwitalska C
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Transport zalicza się do takiej działalności, która sprzyja konkurencyjności. Jest on związany bezpośrednio z funkcjonowaniem gospodarki narodowej organizacją życia społecznego. Podstawą działań w zakresie transportu i jego rozwoju są potrzeby ruchowe - przemieszczanie ładunków i osób. Wynikają one z różnych źródeł i są adresowane do różnych gałęzi i rodzajów form przemieszczania w obrębie zróżnicowanych struktur (obszarów). Przedmiotem niniejszego opracowania są wszystkie gałęzie transportu: transport samochodowy (drogowy), kolejowy, śródlądowy, morski i lotniczy, stanowiące o przestrzennym zróżnicowaniu konkurencyjności poszczególnych województw. Poszczególne gałęzie transportu bazują na infrastrukturze transportowej i środkach transportu o odmiennym charakterze i sposobie funkcjonowania.Tłem dla przedstawienia konkurencyjności województw są wielkości i zmiany przemieszczeń ładunków i osób w ramach różnych gałęzi transportu zrealizowane w 1999 r. w porównaniu do 1994 r. Umożliwiły one określenie roli poszczególnych gałęzi i rodzajów transportu w skali kraju. W opracowaniu wykazano cechy, które predestynują do współzawodnictwa poszczególne województwa w zakresie różnych gałęzi transportu. Cechy te wyrażono w postaci wskaźników dostępności obszaru (gęstości sieci), dostępności mieszkańców do sieci i dostępności do środków przewozowych. Ponadto rozpatrywano cechy jakościowe, określające możliwość szybkiego i bezpiecznego przemieszczania się osób i ładunków. Jako mierniki konkurencyjności województw przyjęto poziomy wskaźników dostępności wyrażone w procentach w porównaniu do wartości średnich krajowych. Dla porównania wskaźników występujących w Polsce wykazano poziomy wskaźników w krajach za granicą. Przeprowadzone badania konkurencyjności województw w zakresie transportu wykazały duże różnice w wyposażeniu w sieć drogową i kolejową oraz w dostępności województw do innych gałęzi transportu. Związane jest to w znacznej mierze ze stopniem rozwoju urbanizacji i zagospodarowaniem przestrzennym. Zróżnicowania województw zostały wykształcone w długim okresie historycznym i wynikają w zasadzie z położenia geograficznego. Badania poziomu funkcjonalności transportu w poszczególnych województwach z punktu widzenia gęstości sieci dróg o nawierzchni twardej i jednocześnie gęstości sieci kolejowej w przeliczeniu na 100 km2 powierzchni województwa wykazały, że największą zdolność do konkurowania mają takie województwa jak: śląskie, dolnośląskie, opolskie i małopolskie. Są to województwa zlokalizowane w południowo-zachodniej części Polski. Jednocześnie przy najwyższych wskaźnikach gęstości dróg województwa śląskiego i małopolskiego, obciążenie dróg pojazdami oraz wypadkowość na drogach tych województw jest największa. Spośród województw, w których występuje najmniejsza gęstość sieci dróg i kolei (mazowieckie, zachodniopomorskie, warmińsko-mazurskie, lubelskie, podlaskie), w województwie mazowieckim obciążenie dróg i wskaźniki wypadków należą do grupy najwyższych. W województwie warmińsko- mazurskim i w podlaskim jest najmniejsze i obciążenie dróg i najmniejsza wypadkowość. Jednym z istotnych czynników wpływających na konkurencyjność województwa i względem innych jest możliwość szybkich połączeń krajowych i międzynarodowych oraz wykorzystanie dla szybkiego przemieszczania się dróg ekspresowych i autostrad, których długości do tej pory są niezadowalające.Zestawiając dostępność transportową poszczególnych województw (lub stolic województw), wyrażającą się możliwością dokonania szybkich krajowych i międzynarodowych połączeń kolejowych, połączeń lotniczych krajowych i międzynarodowych z lotniska zlokalizowanego najczęściej w stolicy i województwa, możliwością dostępu województwa do dróg ekspresowych i autostrad i oraz portów żeglugi śródlądowej i morskiej, i największe możliwości powiązań transportowych, stanowiących istotny czynnik aktywizujący rozwój gospodarczy, ma województwo pomorskie. Tylko brak dostępu do morza zmniejsza nieco atrakcyjność transportową województwa wielkopolskiego i dolnośląskiego, a brak połączeń międzynarodowych lotniczych - województwa zachodniopomorskiego. Bez możliwości dwóch rodzajów połączeń i są województwa kujawsko-pomorskie, lubuskie, małopolskie, mazowieckie, śląskie i warmińsko-mazurskie. W grę wchodzi albo brak połączeń lotniczych międzynarodowych, albo i brak dostępu do morza. Najmniejsze możliwości korzystania z poszczególnych gałęzi i transportu mają województwa: lubelskie, świętokrzyskie, podlaskie i podkarpackie. Charakteryzuje je przede wszystkim brak dróg o wysokich parametrach - dróg ekspressowych bądź autostrad, umożliwiających szybkie połączenia, brak połączeń lotniczych (z wyjątkiem woj. podkarpackiego, które ma tylko lotnisko krajowe) oraz brak bezpośredniego dostępu do portów żeglugi śródlądowej i morskiej. Województwa te można zaliczyć do najmniej konkurencyjnych w zakresie dostępności transportowej. Badania te wykazały, że nie można wyróżnić województw, które charakteryzowałyby się największą dostępnością połączeń i równocześnie posiadały dobre wyposażenie w sieć transportową i przy wysokich wskaźnikach motoryzacji osiągnęłyby wysoki stopień bezpieczeństwa na drogach. Ogólnie można przyjąć, że województwa leżące na skrzyżowaniach historycznie ukształtowanych szlaków transportowych (drogowych i kolejowych) o znaczeniu międzynarodowym i krajowym oraz województwa najbardziej zurbanizowane charakteryzują się największą dostępnością. Ponadto, im województwo jest dalej położone od granic zachodnich, tym dostępność transportowa jest mniejsza.

EN

The transport is included in such the activity which favours competitiveness. It is directly bound with the national economy functioning and the organization of social life. The base of activities in the range of transport and its development are motorial needs - transportation of cargos and persons. They result from different sources and are addressed to different branches and kinds of transportation forms within the differentiated structures (areas). The subject of the present work are all branches of transport: car (road), railway, inland, sea and air which are decisive of the spatial differentiation of competitiveness in particular voivodeships. The particular branches of transport are based on transport infrastructure and media of transport of different character and way of functioning.The background to present the competitiveness of voivodeships are dimensions and changes of cargos and persons transportation in the frames of different branches of transport realized in 1999 and in comparison to 1994. They made possible to precise the importance of particular branches and kinds of transport in the country wide scale. In the work the features which predestinate to the competition the particular voivodeships in the range of different branches of transport were shown. These features were expressed as indicators of areal accessibility (network density), inhabitants' accessibility to the network and an access to the transportation means. Moreover the qualitative features were discussed which define the ability of quick and safe transportation of persons and cargos. As the measures of voivodeships competitiveness the levels of accessibility indicators defined in percents in comparison to the value of national average were assumed. To compare the indicators which are in Poland the levels of indicators in the country and abroad were shown. As a result of examinations done in the competitiveness of voivodeships in the range of transport, big differences in the equipment in the road and railway network and in the voivodeships' accessibility to another branches of transport were shown. It is considerably connected with the degree of urbanization development and physical planning. The divergencies of voivodeships were shaped in the long historic period and they result in principle from the geographic placement. The examination of the transport functionality level in the particular voivodeships from the point of view of the density of the hard surface roads network and simultaneously the density of the railway network in the calculation per 100 km2 of voivodeship surface proved that the voivodeships such as: Slaskie, Dolnoslaskie, Opolskie and Malopolskie have got the greatest ability to compete. They are voivodeships located in the southern-western part of Poland. Simultaneously, at the highestindicators of density of the roads of voivode- ships: Slaskie and Malopolskie, the load of roads with carriages and accident rate on these roads of voivodeships is the greatest one. From among the voivodeships in which the smallest density of roads networks takes part and railway (voivodeships: Mazowieckie, Za- chodniopomorskie, Warminsko-Mazurskie, Lubelskie, Podlaskie). In Mazowieckie voivo- deship the load of roads and indicators of accidents belong to the group of the highest and in Warminsko-Mazurskie and Podlaskie voivodeships is the-smallest load of the road and the smallest accidents rate. One of important factors influencing on the competitiveness of voivodeship against another is the ability of speedy national and international connections and the utilization of express roads and highways for the quick transportation which distances are inconvenient till now. Setting up the transport accessibility of particular voivodeships (or voivodeships capitals), expressed by ability to make speedy domestic and international railway connections, national and international air lines from the airport most frequently on location in the capital city of voivodeship, accessibility of voivodeship to express roads and highways and ports of inland and sea sailing. The Voivodeship Pomorskie has got the greatest possibilities of transport connections which form the important factor activizing the economic development. The lack of the access to the sea only diminishes a little bit the transport attractiveness of Wielkopolskie and Dolnoslaskie voivodeships and a lack of international air lines connections - Zachodniopomorskie voivodeship. Without possibility of two kinds connections are voivodeships: Kujawsko-Pomorskie, Lubuskie, Malopolskie, Mazowieckie, Slaskie and Warminsko-Mazurskie. Either the lack of international air lines connections or the lack of access to the sea come into play. The smallest possibilities of utilization of the particular branches of transport have got the voivodeships: Lubelskie,Swietokrzyskie,Podlaskie and Podkarpackie. First of all they are characterized by a lack of roads with high parameters - express roads or highways which make possible the quick connections, lack of air lines connections (except of Podkarpackie which has got only the domestic airport) as well as lack of direct access to the ports of the inland and the sea sailing. These voivodeships we can include to the less competitive in the range of transport accessibility. These examinations proved that we could not distinguish the voivodeships which would be characterized with the greatest accessibility of connections and simultaneously possessed a good equipment in the transport network and at the high indicators of motorization they would achieve the high degree of security on the roads. Generally, we can assume that the voivodeships placed on the crossroads of historically shaped transport routes (road and railway) of international and national importance and the mostly urbanized voivodeships are characterized by the greatest access. Moreover, the farer is the voivodeship placed from the western borders the smaller is the transport access.

Słowa kluczowe

PL

transport; konkurencyjnosc; wojewodztwa

• Wydawca: -
• Czasopismo: Człowiek i Środowisko
• Rocznik: 2001
• Tom: 25
• Numer: 1
• Strony: 89-111
• Opis fizyczny: s.89-111,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Rozkwitalska C

• Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej, 02-078 Warszawa, ul.Krzywickiego 9

Bibliografia

• European Commission European Union Regional Policy and Cohesion. Sixth Periodic Report
• Gawlikowska K. 1999 Atrakcyjność inwestycyjna nowych województw. IBn.GR. Gdańsk
• Kalmut M. 1999 Konkurencyjność regionów. Wrocław
• Menes E. 2000 Publiczny pozamiejski transport pasażerski w Polsce - rozwój, upadek, pytania o przyszłość. Przegląd Komunikacyjny 7/8
• Transport 1997 Praca zbiorowa pod red. W. Rydzkowskiego i K. Wojewódzkiej-Król. PWN, Warszawa
• Rocznik Statystyczny 1995.1996 GUS. Warszawa
• Rocznik Statystyczny 1999. 2000 GUS, Warszawa
• Transport - Wyniki działalności w 1995 r. 1996 GUS, Warszawa
• Transport w 1999 r. (Wyniki działalności) 2000 GUS, Warszawa
• Transport w rozwoju regionów. 2000 Materiały konferencyjne. SITK, Oddział w Krakowie