Ocena przyrodnicza pogrzebanego zloza torfowego w Morawicy kolo Krakowa

• Autorzy: Lipka K , Stabryla J.

Warianty tytułu

EN

Natural evaluation of peatland covered with mineral soil in Morawica, near Cracow

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy wytyczono zasięg zalegania złoża torfowego położonego w dorzeczu rzeki Sanki, na terenie tzw. Obniżenia Cholerzyńskiego. Zbadano jego budowę geologiczną oraz oznaczono podstawowe właściwości fizyczne i chemiczne wyróżnionych gatunków torfu. Poza tym przedstawiono charakterystykę morfologiczną nadkładu mineralnego. Określono również jego miąższość i pochodzenie. Na badanym terenie wytyczono i założono magistralny, niwelacyjno-geodezyjny transekt podłużny o długości 1280 m oraz 5 charakterystycznych transektów poprzecznych, o łącznej długości 1209 m. Analiza budowy stratygraficznej badanego złoża torfowego wykazała dominację torfu turzycowo-mszystego (Cariceto-Bryaleti) i turzycowotrzcinowego (Cariceto-Phragmiteti). W różnych układach pionowych występują warstewki gytii wapiennej. Zatem można sądzić, że akumulacja torfu następowała w warunkach gromadzenia się wody pochodzącej z wylewów rzeki Brzoskwinki i spływu powierzchniowego oraz stałego dopływu wód gruntowych (przepływ wgłębny - drenaż). Nadkład mineralny przykrywający złoże torfowe, zbudowany głównie z utworów pyłowych i gliniastych, powstał najprawdopodobniej w wyniku sedymen tacji materiału częściowo naniesionego przez rzekę i spływ powierzchniowy z otaczających terenów. Na badanym terenie przeważa roślinność hydrofilna (zbiorowiska trawiasto-turzycowo-sitowe, zarośla olsowo-wierzbowo-brzozowe). Mając na uwadze różnorodność florystyczną badanego terenu oraz niekorzystny bilans wodny w kraju, funkcja hydrologiczna złóż torfowych powinna być stawiana na pierwszym miejscu i tworzyć podstawowy argument ich ochrony.

EN

The extent of laying peatland located in Sanka river basin on the area of Cholerzyn Lowering was traced. The geological structure was examined and basic physical and chemical properties of distinguished peat kinds were determined moreover, the morphological characteristics of soil cover was presented, its thickness and origin were determined. The main, levelling longitudinal section of 1280 m length and 5 characteristic cross-sections of total length 1209 m were traced and established. The analysis of stratigraphic structure of examined peatland showed the domination of sedge-Hypnum (Cariceto-Bryalet) and sedge reed (CaricetoPhragmiteti) peats. In various vertical arrangement small layers of calcareous gyttja occur. Thus, it may be assumed that peat accumulation took place under conditions of water storage derived from the river Brzoskwinka overflow, surface runoff and constant inflow of ground water (underground flow – drainage). Mineral layer covering the peatland, composed mainly of loamy and clay deposits, was formed probably as a result of sedimentation of the material partly accumulated by river and surface runoff from surrounding areas. On investigated area the hydrophilous plants prevail (herbaceous-sedgebul-rush, alder carr-willow-birch brushwood). Considering floristic biodiversity of our country, the hydrological function of peat deposits should be placed at the first rank and make basic points of their protection.

Słowa kluczowe

PL

wies Morawica k.Krakowa; zloza torfowe; budowa geologiczna; zasieg zalegania; torf; gleby mineralne; wlasciwosci fizyczne; wlasciwosci chemiczne; torfowiska; szata roslinna; nadklad mineralny

EN

Morawica village n.Krakow; peat deposit; geological structure; peat; mineral soil

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2007
• Tom: 519
• Strony: 179-187
• Opis fizyczny: s.179-187,tab.,rys.,bibliogr.

Twórcy

autor

Lipka K

• Akademia Rolnicza, Al.Mickiewicza 24/28, 30-159 Krakow

autor

Stabryla J.

Bibliografia

• CHURSKI T. 1971. Charakterystyka gytii we wschodniej części pradoliny Noteci-Warty. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 107: 85-101.
• DEMBEK W. 1990. Możliwości identyfikacji zróżnicowania hydrologicznego torfowisk poligenicznych. Informator IMUZ 1: 19-21.
• DEMBEK W., OŚWIT J. 1992. Rozpoznawanie warunków hydrologicznego zasilania siedlisk mokradłowych, w: Hydrologiczne siedliska wilgotnościowe. Bibl. Wiad. IMUZ 79: 15-38.
• KULCZYŃSKI S. 1958. Program badań torfowych. Zesz. Prob. Post. Nauk Rol. 15: 5-7. LIPKA K. 1989. Torfowisko w Cholerzynie, w: Przewodnik 60 Zjazdu Towarzystwa Geologicznego PTG w Krakowie. Wyd. AGH: 143-146.
• LIPKA K. 2000. Torfowiska w dorzeczu Wisły jako element środowiska przyrodniczego. Zesz. Nauk. AR w Krakowie, Rozprawa habilitacyjna 255: 148 ss.
• LIPKA K., SZCZUREK J., SANEK A. 1975. Badania torfowiskowo-geodezyjne w dolinie rzeki Podłęzówki w woj. krakowskim. Zesz. Nauk. AR w Krakowie, ser. Melioracje 9: 121-130.
• MIODUSZEWSKI W. 1995. Rola torfowisk w kształtowaniu zasobów wodnych małych zlewni rzecznych, w: Torfoznawstwo w badaniach naukowych i praktyce. Sesja Naukowa, Falenty, Mater. Semin. IMUZ 34: 305-314.
• OKRUSZKO H. 1978. Melioracja a zmiany w środowisku przyrodniczym, w: Rola melioracji w kształtowaniu środowiska przyrodniczego. Konferencja Naukowa. Falenty, IMUZ: 38-65.
• OKRUSZKO H. 1982. Rodzaje torfowisk na tle zróżnicowanych warunków hydrologicznych mokradeł. Biuletyn Informacyjny „Torf” 3(74): 1-11.
• PROŃCZUK J. 1973. Czy wszystkie bagna osuszać? Aura 10: 10-13.
• TOŁPA S., JANOWSKI M., PAŁCZYŃSKI A. 1967. System der genetischen Klassifizierung der Torfe Mitteln – Europa. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 76: 9-99.
• ZIMNY H. 1992. Wybrane zagadnienia z ekologii. SGGW. Warszawa: 188 ss.
• ŻUREK S. 1982. Różnicowanie się torfowisk na tle rzeźby. Biuletyn Informacyjny „Torf” 74: 26-47.