Winter roosting of Rooks Corvus frugilegus in Wroclaw

• Autorzy: Jadczyk P

Warianty tytułu

PL

Zimowe zgrupowanie noclegowiskowe gawronow Corvus frugilegus we Wroclawiu

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

In the 1988/1989 and 1989/1990 seasons, the winter grouping of corvids in the city of Wrocław (Lower Silesia, Poland) included 200,000-250,000 individuals, of which 92-94% were Rooks, 6-8% Jackdaws Corvus monedula and about 0.1% Hooded Crows Corvus corone cornix. Young Rooks made up 5-6% of the population. Numbers were estimated by counting flocks during their flights to the roosts. Rooks wintering in Wrocław nest on the Russian Plain, but probably also include a small number of birds grom the dty itself. In the course of the last 30 years, the size of the grouping of corvids has increased 10-fold, with numbers of Rooks increasing 20-fold and numbers of Jackdaws increasing by up to a half. Mean mortality of Rooks at the roosts was 0.74 individuals per night i e. 0.3%₀ of the whole population per wintering season. Of the birds dying, one-third were young. Corvids roosted in several roosts which were used to different extents. At least two were used regularly as primary roosts and the oldest roost had been used for over 40 years. Corvids foraged within 15-20 km of the roosts. Flights between the roosts and the foraging areas followed regular, permanent air corridors, according to a permanent scheme of gathering in places which were stages in the flight. The Rooks kept quiet at the roosts and during their flights. They foraged by actively seeking out food and by passively waiting for food to be thrown out by people. Their behaviour was wary.

PL

Liczebność zgrupowania oszacowano na przelotach między noclegowiskami a miejscami koncentracji przed- i ponoclegowiskowej. Lecące stada dzielono na grupy o określonej liczebności i ustalano przedmioty terenowe między którymi mieściła się liczona grupa osobników. Ptaka kończącego wydzieloną grupę prowadzono wzrokiem przez cały czas przelotu między tymi przedmiotami terenowymi, po czym w podobny sposób śledzono przelot przez tę strefę ptaka na końcu następnej wydzielonej grupy. Wrony liczono w czasie ich przebywania na noclegowisku. Udział kawek ustalono licząc osobno ptaki należące do różnych gatunków (próba 18,791). Podobnie ustalono udział ptaków młodych w populacji gawronów (próba 4,242), wynosił on 5-6%. Badane zgrupowanie krukowatych liczyło w sezonach 1988/1989 i 1989/1990 200-250 tys. osobników, w tym 92-94% gawronów, 6-8% kawek i ok. 0.1% wron. We Wrocławiu stwierdzono zimowanie gawronów gnieżdżących się w Rejonie Riazania i Kaługi (Równina Rosyjska). Prawdopodobnie zimowała tu też niewielka liczba ptaków lokalnej populacji lęgowej. W ciągu ostatnich 30 lat liczebność całego zgrupowania wzrosła 10 razy, w tym gawronów 20 razy, a kawek najwyżej o połowę. Wiąże się to z ogólnym wzrostem liczebności populacji wschodnioeuropejskich, oraz tendencją do skracania wędrówek, szczególnie przez osobniki starsze. Dynamikę śmiertelności gawronów zbadano licząc na noclegowiskach martwe ptaki. Średnia śmiertelność dobowa na noclegowiskach wynosiła 0.74 osobnika, czyli 0.3%o populacji. Najwyższa była śmiertelność na początku i końcu sezonu zimowania. Przyczyną śmierci większości z kilkudziesięciu badanych (sekcja i badania toksykologiczne) przez J. Okulewicza (inf.) gawronów zimujących we Wrocławiu były zatrucia pokarmowe i dawne postrzały. 1/3 ptaków padłych na noclegowiskach stanowiły osobniki młode. Krukowate zgrupowania wrocławskiego nocowały na kilku noclegowiskach o niejednakowym statusie (Fig. 1), co najmniej dwa z nich były używane regularnie jako noclegowiska podstawowe. Najstarsze z noclegowisk liczyło co najmniej 40 lat (Fig. 1 i 2). Większość wrocławskich noclegowisk leżała blisko siebie (od kilkuset metrów do dwóch kilometrów), jedno oddalone było od pozostałych o ok. 15 km. Noclegowiska położone były w pobliżu cieków wodnych i mieściły się w zadrzewieniach liściastych, głównie dębowych. Noclegowisko „Chrobry” obejmowało część wału oddzielającego kanały nieco na NW od Mostów Chrobrego (Most Swojczycki) oraz zadrzewienia na ich brzegach. Teren noclegowiska porastały dęby rosnące w dużych odstępach. Znajdowały się tu też zamieszkane zabudowania. Noclegowisko „Zalesie” obejmowało zadrzewienie między Stadionem Olimpijskim, kanałem powodziowym i ul. Paderewskiego, a także drzewa rosnące między kanałami powodziowym a nawigacyjnym, zadrzewienia przyległej do kanału części Stadionu Olimpijskiego, drzewa rosnące nad kanałem od strony Stadionu i zadrzewienia między ul. Paderewskiego a Mostami Jagiellońskimi. Teren ten porastały głównie dęby. Noclegowisko Park I” obejmowało najbardziej naturalną, przyległą do Stadionu Olimpijskiego część Parku Szczytnickiego i okresowo drzewa rosnące po obu stronach ulicy Paderewskiego. Rosły tu dęby i buki. Noclegowisko „Park II” położone było w zadbanej części Parku Szczytnickiego w rejonie ulic Mickiewicza, Dicksteina i Kopernika. Tu także dominowały dęby i buki, nie tworzyły one jednak zwartego drzewostanu. W odległości ok. 15 km od opisanego wyżej kompleksu noclegowisk znajdowało się noclegowisko „Leśnica”. Był to fragment lasu liściastego. Rosły tu głównie dęby, olchy, wiązy, jesiony, lipy, kasztanowce zwyczajne i buki. Rozmieszczenie ptaków na noclegowiskach było nierównomierne, a ich granice ulegały znacznym przesunięciom w ciągu sezonu. Ptaki najczęściej nocowały na drzewach położonych poza środkiem zadrzewienia, unikały jednak nocowania na samym jego brzegu. Krukowate w okresie nocowania zachowywały się cicho, były jednak czujne. Jako żerowiska w mieście gawrony preferowały ogrody i trawniki, na terenach podmiejskich pola. Pod koniec okresu zimowania licznie gromadziły się na świeżo zaoranych polach. Największe stwierdzone odległości między noclegowiskami i żerowiskami wynosiły 15-20 km. Żerowanie odbywało się w grupach liczących od kilkunastu do kilkudziesięciu osobników. Część z nich nie żerowała, tylko obserwowała otoczenie, ostrzegając o niebezpieczeństwie. Przeloty między żerowiskami a noclegowiskami odbywały się regularnie, stałymi korytarzami powietrznymi biegnącymi wzdłuż ulic i rzek. Konstantinov et al. (1982) sądzą, że ptaki wykorzystywały w ten sposób osłonę od wiatru. Przebieg korytarzy wykazywał wieloletnią trwałość. Przeloty poranne i wieczorne odbywały się etapami, podobnie jak w innych zgrupowaniach. Po opuszczeniu noclegowiska gromadziły się na miejscu koncentracji ponoclegowiskowej. Stąd stada rozlatywały się promieniście w różnych kierunkach. Na kolejnych stacjach pośrednich następował podział na mniejsze grupy. Przelot wieczorny był odwróceniem przelotu porannego. Ptaki zgrupowań w Poznaniu (Winiecki - rozprawa doktorska na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu 1985), Okręgu Frankfurt nad Odrą (Schlögel 1987) oraz między Viersen i Anrath (Lücker 1985) pomijały miejsce koncentracji ponoclegowiskowej. Koncentracja przednoclegowiskowa we Wrocławiu odbywała się podobnie jak w przypadku zgrupowań w innych miastach. Koncentracja przed- i ponoclegowiskowa oraz stacje pośrednie na przelotach porannych i wieczornych były w tych samych miejscach. Pora przelotów była skorelowana ze zmianą natężenia światła rano i wieczorem. Przed masowym odlotem z miejsca rozpoczynającego dany etap odlatywały pojedyńcze gawrony, które po przebyciu etapu wracały do swojej grupy, pozostającej jeszcze na miejscu.

Słowa kluczowe

PL

ptaki; krukowate; liczebnosc populacji; gawron; zimowanie zwierzat; Corvidae; Corvus frugilegus; zgrupowania noclegowiskowe; Wroclaw

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Ornithologica
• Rocznik: 1994
• Tom: 29
• Numer: 1
• Strony: 39-47
• Opis fizyczny: s.39-47, rys.,bibliogr.

Twórcy

autor

Jadczyk P

• Politechnika Wroclawska, Wybrzeze Wyspianskiego 27, 50-370 Wroclaw

Bibliografia

• Bährmann U. 1960. Die "Gesichtsmauser" der Saatkrähe (Corvus frugilegus frugilegus L.). Zool. Abh. Mus. Tierk. Dresden, 28: 221-234.
• Beklova M., Pikula J. 1985. Age composition of some game bird species in Czechoslovakia. Acta Sc. Nat. Brno, 19: 1-52.
• Bereszyński A., Żołądkowski A. 1980. [Behaviour of Rooks, Corvusfrugilegus L., and other Corvidae in roosting places during post nesting period], Rocz. AR Poznan. Orn. Stos., 8: 69-76.
• Böhrner A. 1973. Zur Überwinterung der Saatkrähe Corvus frugilegus bei Basel. Orn. Beob., 70: 103-112.
• Busse P. 1963. [Bird-ringing results in Poland. Family Corvidae]. Acta orn., 7: 189-220.
• Busse P. 1969. Results of ringing of European Corvidae. Acta orn., 11: 263-328.
• Greve K., Domieren-Greve R. 1982. Erste Ergebnisse der Saatkrähen - Planberingung bei Braunschweig. Beitr. Naturk-Nieders., 35: 127-128.
• Grodziński Z. 1971. Daily flights of Rooks Corpus frugilegus Linnaeus Acta zooLcracov., 16:735-772.
• Grodziński Z. 1976. Rooks Corpus frugilegus Linnaeus 1758 in one of the Cracow Parks. Acta zool. Cracov., 21: 464-500.
• Grüll A. 1981. Das räumliche Aktivitätsmuster der Saatkrähe (Corvus frugilegus L.) im Laufe des Winters in Wien und Umgebung. Egretta, 24, Sonderh., pp. 39-63.
• Hubalek Z. 1980. Winter roosts and populations of the Rook, Corpus frugilegus L. in Moravia (Czechoslovakia) 1972/73. Acta orn., 16: 535-553.
• Hubalek Z . 1983. Roosts and habits of Corpus frugüegus wintering in Czechoslovakia. Acta Sc. Nat Brno., 17: 1-52.
• Kondracki J. 1978. Geografia fizyczna Polski. PWN, Warszawa.
• Konstantinov V.M., Babenko V.G. i Barysheva I.K. 1982. (Numbers and some ecological features of syn anthropic populations of the Corvidae under the conditions of intensive urbanization]. Zool. Zhurn. 61: 1837-1845.
• Lücker L. 1975. Beobachtungen am Saatkrähenschlafplatz zwischen Viersen und Anrath. Charadrius, 11: 64-66.
• Luniak M. 1990 [Avifauna of the city-its composition, diversity and its role in ecological processes (an example of Warsaw)]. In: Zimny H. Funkcjonowanie układów ekologicznych w warunkach zurbanizowanych. Wyd. SGGW, Warszawa, pp. 209-229.
• Munro J.H.B. 1975. Scotish winter Rook roost survey - central and northern Scotland. Scot. Birds. 8: 309-314.
• Pinowski J. 1959. Factors influencing the number of feeding rooks (Corpus frugüegus L.) in various field environments. Ekologia pol. A., 7: 435-482.
• Sassi M. 1943. Saatkrähen ais Wintergäste in Wien. Aquila 50: 380-381.
• Schlögel N. 1987. Beobachtungen an einem Schlafplatz überwintemder Saatkrähen, Corvus frufilegus L. Beitr. Vogelkd., 33: 65-71.
• Wachsmuth G. 1935. Beobachtungen an einem Schlafplatz der Winterkrähen (Corvus cornix, Corvus frugilegus). Vogelzug, 6: 186-188.
• Weisbach K. 1978. Beobachtungen an überwintemden Saatkrähen im Bezirk Leipzig. Falke, 25: 314-319.