Obowiazujace podstawy prawne i metody ochrony zasobow genowych roslin w Polsce - na przykladzie gatunkow z rodzaju len [Linum L.]

• Autorzy: Silska G , Praczyk M.

Warianty tytułu

EN

Current legal regulations and protection methods for genetic plant resources illustrated on species of flax genus [Linum L.]

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Rodzaj Linum obejmuje około 200 gatunków, wśród których tylko len zwyczajny (L. usitatissimum L.) jest rośliną uprawną o dużym znaczeniu gospodarczym. Zasoby genowe rodzaju len (Linum L.) chronione są za pomocą metod in situ w parkach narodowych i rezerwatach przyrody oraz ex situ w ogrodach botanicznych i bankach genów. W Polsce jest sześć gatunków lnu występujących in situ. Są to: len austriacki – L. austriacum L., len trwały – L. perenne L. – antropofity zadomowione we florze polskiej oraz len przeczyszczający – L. catharticum L., len karpacki - L. extraaxillare Kit., len włochaty – L. hirsutum L. i len złocisty – L. flavum L. – taksony rodzime lub trwale zadomowione. Ochronie gatunkowej podlegają trzy gatunki lnu występujące we florze polskiej. Są to L. austriacum L., L. hirsutum L. i L. flavum L. Te trzy gatunki lnu należą do 17 gatunków charakterystycznych związku Cirsio- Brachypodion pinnati z klasy Festuco-Brometea. Fitocenozy tej klasy są charakterystyczne dla muraw kserotermicznych, które są dodatkowo chronione jako siedlisko. Zasoby genetyczne lnu chronione są ex situ w ogrodach botanicznych oraz w banku genów Centrum Roślinnych Zasobów Genowych Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w Radzikowie. IHAR w 1982 r. powierzył wiodącą rolę w prowadzeniu kolekcji rodzaju Linum L. Instytutowi Włókien Naturalnych (IWN). Do 31.12.2008 r. w IWN zgromadzono 1033 obiekty lnu, w tym 21 gatunków dzikich. Ogrody botaniczne oraz IHAR zgromadziły kilkadziesiąt genotypów lnu podczas ekspedycji terenowych.

EN

Linum genus comprises about 200 species but only flax (L. usitatissimum L.) is a cultivated plant of high economic value. Genetic resources of flax genus (Linum L.) are protected by in situ methods in national parks and nature reserves and also ex situ in botanical gardens and gene banks. There are six flax species present in situ, namely: Austrian flax – L. austriacum L. and perrenial flax – L. perenne L. – both anthropophitic species well established in Polish flora and fair flax – L. catharticum L., Carpathian flax – L. extraaxillare Kit., hirsute flax – L. hirsutum L. and golden flax – L. flavum L. – national, well established taxa. Three species are subject to legal protection i.e. L. austriacum L., L. hirsutum L. and L. flavum L. These species belong to 17 species characteristic of Cirsio-Brachypodion pinnati; Festuco-Brometea class, within the xerothermic swards system and are additionally protected as a habitat. Flax genetic resources are protected ex situ in botanical gardens and at the gene bank of the National Centre for Plant Genetic Resources at Plant Breeding and Acclimatization Institute (IHAR) in Radzików. In 1982 IHAR appointed the task of running the Linum L. gene collection to the Institute of Natural Fibres. Until the end of 2008 at the Institute of Natural Fibres 1033 accessions of flax had been collected, including 21 wild species. The botanical gardens and IHAR have collected several dozens flax genotypes during field expeditions.

Słowa kluczowe

PL

Polska; len; zasoby genowe; ochrona zasobow genowych; Linum; przepisy prawne; metody ochrony zasobow genowych; roznorodnosc biologiczna; murawy kserotermiczne; Linum austriacum; Linum hirsutum; Linum flavum

• Wydawca: -
• Czasopismo: Herba Polonica
• Rocznik: 2009
• Tom: 55
• Numer: 3
• Strony: 319-327
• Opis fizyczny: s.319-327,bibliogr.

Twórcy

autor

Silska G

• Instytut Wlokien Naturalnych i Roslin Zielarskich, ul.Wojska Polskiego 71B, 60-630 Poznan

autor

Praczyk M.

Bibliografia

• 1. Piękoś-Mirkowa H, Mirek Z. Flora Polski. Atlas roślin chronionych. Warszawa 2003.
• 2. Polakowski B. Rośliny chronione. Atlas. Warszawa 1995.
• 3. Wiśniewski J, Gwiazdowicz DJ. Ochrona przyrody. Poznań 2004.
• 4. Kaźmierczakowa R, Zarzycki K (red.). Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Kraków 2001.
• 5. Grzegorczyk M (red.). Integralna ochrona przyrody. Kraków 2007.
• 6. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U.2004, Nr 92, poz. 880).
• 7. Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz. U. 2004, Nr 168, poz. 1764).
• 8. Mirek Z. Bogactwo natury. Akademia – Magazyn Polskiej Akademii Nauk 2006; 6(2):20-4.
• 9. Jankowski K, Skrzyczyńska J. Ochrona bioróżnorodności w środowisku produkcji rolniczej. In: Proceedings of the 1th Kongres Nauk Rolniczych 2009 Puławy 2009:273-87.
• 10. Symonides E. Ochrona Przyrody. Warszawa 2007.
• 11. Czembor HJ. Plant Breeding and Acclimatization Institute – Coordinator of Plant Genetic Resources Programme. Polish Gene Bank. Newsletter Plant Breeding and Acclimatization Institute, July 1989.
• 12. Góral S. Roślinne Zasoby Genowe oraz Synteza Materiałów Wyjściowych dla Hodowli. Materiały z sympozjum. 15-16 października 1985; Radzików. 1988; ZP: 7-15.
• 13. Podyma W. Zbiór zasobów genowych roślin użytkowych i ich dzikich przodków oraz stan kolekcji w Polsce. Zesz Probl Post Nauk Roln 1998; 463:44(31-50).
• 14. Krajowy Program Ochrony Roślinnych Zasobów Genowych. Raporty za lata 1992-1997. Radzików 1997:8. 327
• 15. Mirek Z, Piękoś-Mirkowa H, Zając A, Zając M et al. Krytyczna lista roślin kwiatowych i paprotników Polski. Kraków 2002.
• 16. Matuszkiewicz W. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa 2001.
• 17. Nowak J, Gawryś W, Marcinkowski J. Index plantarum of outdoors cultivared herbaceous plants in Poland. Acta Univ Wrat 2000; 6(1):399.
• 18. Galera H, Puchalski J, Gawryś W. Polskie kolekcje roślin chronionych i zagrożonych oraz endemitów i reliktów. Biuletyn Ogrodów Botanicznych, Muzeów i Zbiorów 1999; 8:41-83.
• 19. Jankowski K, Skrzyczyńska J. Ochrona bioróżnorodności w środowisku produkcji rolniczej. In: Proceedings of the 1th Kongres Nauk Rolniczych 2009 Puławy 2009:273-87.