Aglomeracja gdanska i szczecinska w systemie osadniczym Pomorza

• Autorzy: Rydz E
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Specyficzną cechę współczesnych przeobrażeń struktury gospodarki regionalnej jest tendencja do przestrzennej koncentracji działalności gospodarczej. Wyrazem tego procesu jest dość szybki wzrost ośrodków miejskich, przekształcających się coraz częściej w centra układów osadniczych o różnych stopniach złożoności i specjalizacji funkcjonalnej. W świetle przedstawionych założeń przedmiotem niniejszego artykułu jest analiza rozwoju stanu osadnictwa na Pomorzu z uwzględnieniem wcześniejszych czynników wpływających na przeobrażenie sieci osadniczej. Celem jest również określenie roli jaką odgrywają w systemie osadniczym Pomorza aglomeracja gdańska i aglomeracja szczecińska. Uzyskane wyniki badań wskazują, że spośród wielu elementów wpływających na wykształcenie się obecnego układu sieci osadniczej największą rolę odegrała bliskość morza. Wzdłuż linii brzegowej morza oraz u ujścia Odry i Wisły rozłożyły się największe ośrodki miejskie Pomorza. Wykształcił się w ten sposób dwubiegunowy system osadniczy, w którym ośrodkami nadrzędnymi są: aglomeracja gdańska i aglomeracja szczecińska stanowiąc główne węzły struktury przestrzenno-gospodarczej całego Pomorza. Obserwacja zbioru miast przyjętych do analizy pozwoliła dostrzec pewną ich stabilizację, a jednocześnie zmienność rang. Stabilizacja dotyczy przede wszystkim największych miast, a więc regionalnych i ponadregionalnych. Spadek liczby dotyczy szczególnie miast do 10 tys. mieszkańców. Analiza potwierdziła znane skądinąd zjawisko nierównomiernego przebiegu procesów urbanizacji na Pomorzu. Najmniej zurbanizowany jest niewątpliwie obszar Pomorza Środkowego, w którym istnieją jedynie dwa ośrodki regionalne krajowego rozwoju: Koszalin i Słupsk.

EN

A specific feature of contemporary transformations in the structure of regional economy is a tendency towards its spatial concentration. An expression of this process is a fairly rapid growth of urban centres, which more and more often transform into centres of settlement systems with varying degree of complexity and functional specialization. Given the assumptions, this study presents an analysis of the development of the settlement status in Pomerania, taking into account earlier factors affecting transformations in the settlement network. Its aim is also to specify the role which Gdańsk and Szczecin agglomerations play in the Pomeranian settlement system. The results of studies indicate that out of many elements which affect the development of the current system of the settlement network, it is the vicinity of the sea that plays the greatest role. The largest urban centres of Pomerania have extended along the sea coast line and the mouths of the Odra and Wisła. This has given rise to a bipolar settlement system in which the primary centres are Gdańsk and Szczecin agglomerations, to constitute the main nodes of the spatial and economic structure of the whole of Pomerania. Observations on a set of towns and cities considered in the analysis indicated some stability and, at the same time, variable ranking. The stability is characteristic above all of the largest cities, viz. ones of regional and supraregional significance. A drop in numbers occurs particularly in towns with population below 10,000 inhabitants. The analysis confirmed the otherwise familiar phenomenon of a nonuniform course of urbanization processes in Pomerania. Undoubtedly, the central area of Pomerania is least urbanized, with only two regional centres of national development: Koszalin and Słupsk.

Słowa kluczowe

PL

aglomeracja gdanska; urbanizacja; aglomeracja szczecinska; Pomorze; aglomeracje miejskie; siec osadnicza

• Wydawca: -
• Czasopismo: Człowiek i Środowisko
• Rocznik: 1994
• Tom: 18
• Numer: 4
• Strony: 561-579
• Opis fizyczny: s.561-579,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Rydz E

• Wyzsza Szkola Pedagogiczna w Slupsku, 76-200 Slupsk, ul.Partyzantow 27

Bibliografia

• Chramiec A. 1966 Dynamika rozwoju i przemiany strukturalne ludności w kształtowaniu się aglomeracji miejskich w Polsce. Warszawa: Instytut Urbanistyki i Architektury. Seria Prac Własnych, s. 109
• Dąbrowski L. 1976 Aglomeracja ujścia Odry a region szczeciński. W: Prognozowanie rozwoju przestrzennego obszarów stykowych morze-ląd. Polska 2000. Warszawa: PAN, s. 31-52
• Delimitacja rejonów intensywnych dojazdów do pracy. „Opracowania Regionalne", GUS 1986
• Dziewoński K., Kosiński L. 1964 Rozmieszczenie ludności w Polsce w XX wieku - Przcględ Geograficzny- 1, s. 3-36
• Dębski J. 1973 Funkcje aglomeracji gdańskiej w świetle przepływów towarowych. - Biuletyn KPZK PAN 75
• Dębski J. 1980 Integracja wielkich miast Polski w zakresie powiązań towarowych. - Prace Geograficzne 135
• Ginsbert-Gebert A. 1983 Aglomeracje miejskie, ich rola i miejsce w systemie osadniczym kraju.- Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej 250, s. 7-18
• Iwanicka-Lyra E. 1969 Delimitacja aglomeracji wielkomiejskich. - Prace Geograficzne 76 Jędraszko i in 1974 Planowanie aglomeracji miejskich w Polsce. Raport o założeniach rozwoju. Warszawa: Instytut Kształtowania Środowiska
• Jędraszko A., Rezmer Z. 1975 Planowanie aglomeracji miejskich w Polsce. Materiały metodyczne. Warszawa: Instytut Kształtowania Środowiska
• Karbowiak W., Rezmer Z., Topczewska T., Marcysiak J. 1972 Zagadnienie delimitacji stref podmiejskich i typologii elementów zagospodarowania stref podmiejskich. Warszawa: Instytut Urbanistyki i Architektury
• Kosiński L. 1960 Pochodzenie terytorialne ludności Ziem Zachodnich w 1950 r.- Dokumentacja Geograficzna 2
• Leszczycki S., Eberhardt P., Herman S. 1971 Aglomeracje miejsko-przemysłowe w Polsce 1966 - 2000. - Biuletyn Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN 67
• Liszewski S. 1987 Strefa podmiejska jako przedmiot badań geograficznych. - Przegląd Geograficzny 3-4, s. 65-79
• Namysłowski J. 1980 Główne ośrodki codziennych dojazdów i wyjazdów w Polsce
• Piskozub A. 1987 Dziedzictwo polskiej przestrzeni. Geograficzno - historyczne podstawy struktur przestrzennych ziem polskich. Wrocław
• Rajman J. 1983 Urbanizacja Południowej Polski. Syntetyczna ocena procesu. - Prace Geograficzne 10
• Rakowski W. 1980 Uprzemysłowienie a proces urbanizacji. Warszawa: PWE
• Rydz E. 1990 Funkcje Koszalina i Słupska w regionalnej sieci osadniczej. Słupsk: WSP
• Rydz E. 1994 Przeobrażenia demograficzno-osadnicze struktur wewnętrznych aglomeracji nadmorskich. Słupsk: WSP
• Sochacki O. 1978 Wybrane zagadnienia urbanizacji pasa nadmorskiego. Zeszyty Naukowe UG. -Nauki Polityczne 5, s. 30-42
• Sochacki O. 1983 Przemiany sieci osadniczej w latach 1945 - 1980. W: Pobrzeże Pomorskie. Praca zbiór, pod red. B. Augustowskiego. Gdańsk: PAN, s. 229-247
• Zagożdżon A. 1979 Ośrodki regionalne i subregionalne Polski. Charakterystyka ogólna i niektóre problemy metodologiczne. Acta Universitatis Wratislaviensis. - Studia Geograficzne 33, s. 77-79
• Zaremba P. 1977 Wspomnienia prezydenta Szczecina 1945-1950. Poznań