Elementy składowe bilansu wodnego odwodnionych dolin rzecznych

• Autorzy: Grzywna A. , Czarnecki Z.

Warianty tytułu

EN

The components of the water balance river valleys drained

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem pracy jest analiza wielkości składników bilansu wodnego w odwadnianych dolinach rzek mikrozlewni różnorodnych siedlisk. W studium wykorzystano wyniki badań i obserwacji terenowych z lat 2010–2012. Badania przeprowadzone w dwóch małych zlewniach nizinnych wykazują znaczący wpływ warunków meteorologicznych, a także siedliska na wskaźnik odpływu, zmian retencji w analizowanych latach hydrologicznych. Zlewnia rowu K-2 znajduje się w dorzeczu Piwonii, a rowu Z-6 w dorzecza Bystrzycy. Najwyższe wartości odpływu odnotowano w pierwszej połowie roku 2009/10 i wynikały one z intensywnych opadów deszczu. Były prawie trzy razy wyższy niż w przeciętnym roku 2011/12. Równowaga bilansu wynika głownie z płaskiego ukształtowania terenu utrudniającego odpływ wody oraz ograniczonej chłonności podłoża, które szczególnie w okresie wiosennych nadmiarów nie może zmagazynować dużej ilości wody. Obserwowana zlewnia rowu Z-6 wykazuje znacznie wyższe zmiany niż zlewnia rowu K-2, ze względu na różną pokrywę glebową i użytkowanie terenu. Badania potwierdziły dominującą rolę parowania powierzchni w bilansie wodnym. Dowodem na to są niższe odpływy w pierwszej połowie roku w porównaniu do pierwszej połowy zimy oraz spadku retencji.

EN

The object of study is to analyze the size of the components of the water balance in irrigated river valleys micro-catchments of diverse habitats. The study used the results of research and field observations from the years 2010–2012. Carried out investigations of two small lowland catchments indicate significant impact of meteorological conditions as well as habitats on runoff index, retention changes in analyzed hydrological years. Catchment ditch K-2 is located in Piwonia river basin, and ditch the Z-6 is located in Bystrzyca river basin. The highest rates occurred in the first half of the outflow year 2009/10, and have been associated with heavy rainfall. They were almost three times higher than in an average year 2011/12. This balance is particularly true of the flatness of the terrain impedes drainage and reduced absorbency that especially during the spring excesses can not store large amounts of water. The catchment ditch Z-6 observed changes in retention were significantly higher than in the catchment ditch K-2, due to the different soil cover and other land uses. Studies have confirmed the dominant role of surface evaporation in the water balance. This is evidenced by the lower outflows in the first half year compared to the first half of the winter and fall in retention.

Słowa kluczowe

PL

doliny rzeczne; odwadnianie; doliny zmeliorowane; uzytki zielone; parowanie powierzchniowe; bilans wodny; elementy skladowe

EN

river valley; drainage; drained valley; grassland; surface evaporation; water balance; component

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Scientiarum Polonorum. Formatio Circumiectus
• Rocznik: 2014
• Tom: 13
• Numer: 4
• Opis fizyczny: s.5-13,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Grzywna A.

• Katedra Inżynierii Kształtowania Środowiska i Geodezji, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul.Leszczyńskiego 7, 20-069 Lublin

autor

Czarnecki Z.

• Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Lublin

Bibliografia

• Allen R.G., Pereira L.S., Raes D., Smith M., 1998. Crop evapotranspiration (guidelines for computting crop water requirements). Irrigation and Drainage Paper 56, 199–214.
• Bykowski J., Kozaczyk P., Przybyła C., 2003. Wpływ warunków meteorologicznych na zmiany retencji glebowej na Nizinie Wielkopolskiej. Zesz. Nauk. AR Krak., Inżynieria Środ. 24, 263–272.
• Grabarczyk S., Żarski J., 1986. Porównanie wysokości szacowanych dawek wody według różnych metod sterowania deszczowaniem. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 327, 161–170.
• Grzywna A., 2011. Zmiany położenia zwierciadła wody gruntowej w latach 2006–09 na zmeliorowanym obiekcie Sosnowica. Gaz Woda Techn. Sanit. 10, 359–360.
• Kondracki J., 2002. Geografia regionalna Polski. PWN Warszawa.
• Michalczyk Z., Wilgat T., 1998. Stosunki wodne Lubelszczyzny. UMCS Lublin, ss. 117.
• Mikulski W., 1998. Gospodarka wodna. PWN Warszawa, ss. 212.
• Mioduszewski W., 1999. Ochrona i kształtowanie zasobów wodnych w krajobrazie rolniczym. IMUZ Falenty, ss. 162.
• Roguski W., Łabędzki L., Kasperska W., 2002. Analiza wybranych wzorów do obliczania parowania wskaźnikowego na potrzeby nawadniania użytków zielonych. Woda Środ. Obsz. Wiej. 4, 197–209.
• Somorowski C., 1972. Wskaźniki retencji w bilansie wodnym zlewni rzecznych. Wiadomości IMUZ 7(1), 53–73.
• Stasik R., Szafrański C., Literacki D., Korytowski M., 2008. Ocena wybranych składników bilansów wodnych małych zlewni leśnych o zróżnicowanych warunkach siedliskowych. Rocz. Ochr. Środ. 10, 557–565.
• Szajda J., 1997. Roślinne i glebowo-wodne wskaźniki ewapotranspiracji łąki na glebie torfowo-murszowej. Rozprawy Habilitacyjne. IMUZ Falenty, ss. 62.

Identyfikatory

DOI

10.15576/ASP.FC/2014.13.4.5