Stanowisko wątrobowca Mannia fragrans w Podgrodziu koło Ćmielowa (Wyżyna Małopolska)

• Autorzy: Piwowarczyk R. , Stebel A.

Warianty tytułu

EN

The occurrence site of the liverwort Mannia fragrans in the village of Podgrodzie near the town of Ćmielów (Małopolska Upland)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Mannia pachnąca Mannia fragrans (Balbis) Frye & L. Clark znana jest w Polsce przede wszystkim z południowej części kraju, gdzie występuje głównie w pasie wyżyn, pojedynczo w Sudetach oraz nad dolną Odrą. Dla większości stanowisk tego wymierającego gatunku nie jest znany stan zachowania poszczególnych populacji. Mannia pachnąca jest rośliną kserotermiczną, światłolubną, umiarkowanie kalcyfilną. Rośnie w zbiorowiskach murawowych z klasy Festuco-Brometea. Stanowisko z Podgrodzia koło Ćmielowa (Przedgórze Iłżeckie) podane zostało po raz pierwszy przez Browicza i Szweykowskiego w 1958 roku. Położone jest na prawym zboczu doliny rzeki Kamiennej w płatach muraw kserotermicznych z zespołu Festucetum pallentis oraz Sisymbrio-Stipetum capillatae (klasa Festuco-Brometea). W dobrej kondycji utrzymuje się do dzisiaj. Zagrożenie dla populacji gatunku stanowi postępująca sukcesja roślinności krzewiastej i drzewiastej, a także zielnej.

EN

In Poland the genus Mannia comprises three species, including M. fragrans (Balbis) Frye & L. Clark, which is the only species known from a relatively large number of occurrence sites. M. pilosa is a very rare species, so far reported from three sites located in the Tatras and the Pieniny Mountain Range, whereas the only occurrence site of M. triandra was reported from the Karkonosze Mountain Range in the Sudetes. All the species were included on the Red List of Liverworts and Hornworts in Poland, where M. fragrans is considered as an endangered species. Since 2004, this liverwort species has been strictly protected in Poland. The purpose of this paper is to present current state of preservation of the location of M. fragrans in the village of Podgrodzie near the town of Ćmielów. This abundant population was reported by Browicz and Szweykowski in 1958. It is situated on steep slopes by the right bank of the Kamienna River, composed of the Jurassic limestone, partly covered by loess, overgrown with xerothermic grassland from the class Festuco- -Brometea. The population of M. fragrans is still abundant and grows in scattered places almost all over the slope above the Kamienna River in the village of Podgrodzie. The relevé presented in the text above was made in the place where M. fragrans grows most abundantly. This liverwort occurs particularly frequently along the margins of patches with Stipa capillata, where the loess layer is well developed. The right slope of the Kamienna River in Podgrodzie is protected as a landscape-nature area “Podgrodzie”. In 2009 this area was declared a Natura 2000 area called the “Refugium of the Kamienna River valley” (PLH260019). Unfortunately, it is not actively protected against shrub and tree overgrowing, that is why the location of M. fragrans is threatened by the progressive succession of vascular vegetation. Grazing, which took place in the past, has been completely ceased nowadays.

Słowa kluczowe

PL

watrobowce; gatunki chronione; mannia pachnaca; Mannia fragrans; wystepowanie; stanowiska; zbiorowiska z klasy Festuco-Brometea; Podgrodzie k.Cmielowa; Wyzyna Malopolska; Przedgorze Ilzeckie

• Wydawca: -
• Czasopismo: Chrońmy Przyrodę Ojczystą
• Rocznik: 2012
• Tom: 68
• Numer: 3
• Opis fizyczny: s.219-224,rys.,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Piwowarczyk R.

• Zakład Botaniki, Instytut Biologii,Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, ul.Świętokrzyska 15, 25–406 Kielce

autor

Stebel A.

Bibliografia

• Browicz K., Szweykowski J. 1958. Nowe stanowiska Grimaldia fragrans (Balbis) Corda, Fimbriaria saccata (Wahl.) Nees oraz Riccia ciliifera Link (R. bischoffii Hüb.) w Polsce południowej. Fragm. Flor. Geobot. 16 (4): 203-219.
• Ellenberg H., Weber H.E., Düll R., Wirth V., Werner W, Paulissen D. 1992. Zeigerwerte von Pflanzen in Mitteleuropa. Scripta Geobot. 18 (2): 5-258.
• Filipek M., Szweykowski J. 1960. Grimaldia fragrans (Balbis) Corda in North Poland. Fragm. Flor. Geobot. 6 (3): 597-600.
• Fritze R., Ilse H. 1870. Karpaten-Reise. Gemeinschaftlich ausgeführt im Juli und August 1868. Verhandlungen der k.k. zoologisch-botanischen Gesellschaft in Wien 20: 467-526.
• Kardaś R., Urban J. 1996. Zespół przyrodniczo-krajobrazowy Podgrodzie na Wyżynie Kielecko-Sandomierskiej. Chrońmy Przyr. Ojcz. 52 (6): 15-26.
• Klama H. 2006. Czerwona lista wątrobowców i glewików w Polsce. W: Mirek Z., Zarzycki K., Wojewoda W., Szeląg Z. (red.). Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Inst. Bot. im. W. Szafera PAN, Kraków: 21-33.
• Kornaś J. 1952. Grimaldia fragrans (Balb.) Corda, Fimbraria saccata (Wahlb.) Nees i Riccia Bischoffi Hüb. w Jurze Krakowskiej. PAU, Materiały do Fizjografii Kraju 30: 1-16.
• Limpricht K.G. 1876. Lebermoose. W: Cohn F (red.). Kryptogamen-Flora von Schlesien. Tom 1. J.U. Kern’s Verlag (Max Müller), Breslau: 225-352.
• Matuszkiewicz W. 2007. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
• Milde J. 1860. Bericht über eine im Auftrage des Präsidii unternommene Reise nach Niederschlesien. Jber. Schles. Ges. Vaterl. Cultur 37: 37-51.
• Mirek Z., Piękoś-Mirek H., Zając A., Zając M. 2002. Flowering plants and pteridophytes of Poland - a checklist. W: Mirek Z. (red.). Biodiversity of Poland. Tom 1. Inst. Bot. im. W Szafera, PAN, Kraków: 1-442.
• Ochyra R., Żarnowiec J., Bednarek-Ochyra H. 2003. Census catalogue of Polish mosses. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków.
• Pałkowa A., Kuc M. 1959. Nowe stanowiska Grimaldia fragrans Nees na Wyżynach Środkowopolskich. Fragm. Flor. Geobot. 6 (3): 315-317.
• Rejment-Grochowska I. 1966. Flora Polska. Rośliny zarodnikowe Polski i ziem ościennych. Wątrobowce (Hepaticae). Tom I. PWN, Warszawa.
• Rozporządzenie 2004. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 roku w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną. Dz. U. Nr 168 (2004), poz. 1764.
• Stebel A. 2006. Atlas rozmieszczenia wątrobowców chronionych Polski w województwie śląskim. Materiały, Opracowania - Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska w Katowicach 8: 1-37.
• Szweykowski J. 1962. Wątrobowce (Hepaticae). W: Czubiński Z., Szweykowski J. (red.). Atlas rozmieszczenia roślin zarodnikowych w Polsce. PTPN, Poznań.
• Szweykowski J. 2006. An Annotated Checklist of Polish Liverworts and Hornworts. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków.
• Żarnowiec J., Jędrzejko K., Klama H. 1994/95. Brioflora rezerwatów przyrody - „Dolina Mnikowska”, „Bielańskie Skałki”, „Kajasówka”, „Skałki Przegorzalskie” i „Skołczanka” (Wyżyna Krakowsko-Częstochowska). Prądnik 9: 119-136.
• Żarnowiec J., Stebel A., Ochyra R. 2004. Threatened moss species in the Polish Carpathians in the light of a new Red-list of mosses in Poland. W: Stebel A., Ochyra R. (red.). Bryological Studies in the Western Carpathians. Sorus, Poznań: 9-28.