Reintrodukcja kotewki orzecha wodnego Trapa natans w Kotlinie Oświęcimskiej

• Autorzy: Smieja A. , Ledwon M.

Warianty tytułu

EN

Reintroduction of water chestnut Trapa natans in the Oswiecim Basin

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Kotewka orzech wodny Trapa natans L. jest gatunkiem krytycznie zagrożonym w Polsce. W Kotlinie Oświęcimskiej w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat populacje tej rośliny zanikły na naturalnych oraz na wielu wtórnych stanowiskach. W 2002 roku podjęto próbę odtworzenia populacji gatunku w nieużytkowanych gospodarczo zbiornikach w granicach jego historycznego zasięgu. Reintrodukcję przeprowadzono w stawach w Parku Pszczyńskim oraz zbiorniku wodnym Paprocany, a także w starorzeczach Wisły powyżej Oświęcimia. W wyniku wprowadzenia owoców, kotewka orzech wodny pojawiła się w 12 z 15 akwenów, do których zostały one wsiane. Do 2012 roku roślina przetrwała w 8 zbiornikach, w tym w 7 starorzeczach. W trzech zbiornikach populacje liczą tysiące osobników i tworzą zwarte płaty, zaś na 5 stanowiskach kotewka orzech wodny tworzy niewielkie, liczące kilkadziesiąt rozet, samodzielnie odtwarzające się populacje

EN

Water chestnut Trapa natans is a critically endangered plant species in Poland. In the Oświęcim Basin, populations of this plant have disappeared over the past decades from all natural and many secondary sites. In 2002, the water chestnut was reintroduced in the Oświęcim Basin within its historical and current range. Seeds from Przeręb ponds (the town of Zator) were sown in 15 unexploited reservoirs: 13 oxbow lakes in the Vistula Valley, Lake Paprocańskie (Tychy) and reservoirs in the Pszczyna Park. Trapa natans occurred in 12 reservoirs. By 2012, the plant survived in eight reservoirs, including seven oxbow lakes. The population size strongly fluctuated at each site. At five sites, Trapa natans forms small populations consisting of several dozen rosettes, whereas in three reservoirs, the populations consist of thousands of individuals

Słowa kluczowe

PL

gatunki zagrozone; kotewka orzech wodny; Trapa natans; reintrodukcja; Kotlina Oswiecimska

• Wydawca: -
• Czasopismo: Chrońmy Przyrodę Ojczystą
• Rocznik: 2013
• Tom: 69
• Numer: 6
• Opis fizyczny: s.475-482,rys.,tab.,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Smieja A.

• Ogród Botaniczny - Centrum Zachowania Różnorodności Biologicznej, Polska Akademia Nauk, ul.Prawdziwka 2, 02-973 Warszawa

autor

Ledwon M.

• Instytut Systematyki i Ewolucji Zwierząt, Polska Akademia Nauk, ul.Sławkowska 17, 31-016 Kraków

Bibliografia

• Celiński F., Ludera F., Rostański K., Sendek A., Wika S. 1974-1975. Nowe stanowiska rzadkich roślin naczyniowych na Górnym Śląsku i terenach przyległych. Cz. I i II. Zesz. Przyr. OTPN 14-15:11-31.
• Denisiuk Z. 1971. Zniszczenie przez powódź stanowiska rzadkich roślin wodnych w Świniarowie nad Wisłą. Chrońmy Przyr. Ojcz. 27 (4): 61-67.
• Hryniewiecki B. 1950. Kotewka czyli orzech wodny (Trapa natans L.). Chrońmy Przyr. Ojcz. 6 (11-12): 3-9.
• Kalemba A. 2002. Ocena stanu zagrożenia stanowisk kotewki orzecha wodnego Trapa natans przez wezbrania powodziowe w wybranych rezerwatach doliny Odry W: Denisiuk Z. (red.). Strategia zachowania różnorodności biologicznej i krajobrazowej obszarów przyrodniczo cennych dotkniętych klęską powodzi. IOP PAN Kraków: 66-79.
• Kaźmierczakowa R., Zarzycki K. (red). 2001. Polska czerwona księga roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Inst. Bot. im. W. Szafera PAN, Inst. Ochr. Przyr. PAN, Kraków: 260-261.
• Kolbenheyer C. 1862. Vorarbeiten zur Flora von Teschen und Bielitz. Verh. zool.-bot. Ges. in Wien 12: 1185-1220.
• Kondracki J. 2002. Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa.
• Konwencja Berneńska 1979. Konwencja z dnia 19 września 1979 roku o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk [Bern Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats]; http://conven- tions.coe.int/treaty/FRyTreaties/Html/104-1 .htm; dostęp: 13.11.2013 r.
• Naylor M. 2003. Water Chestnut (Trapa natans) in the Chesapeake Bay. Watershed: A Regional Management Plan. Maryland Department of Natural Resources.
• Piękoś-Mirkowa H., Mirek Z. 2003. Atlas roślin chronionych. Multico Oficyna Wyd., Warszawa.
• Piórecki J. 1965. Szczur piżmowy - groźny niszczyciel kotewki. Chrońmy Przyr. Ojcz. 21 (5): 17-19.
• Piórecki J. 1980. Kotewka - orzech wodny (Trapa natans L.) w Polsce. Rozmieszczenie, tempo zanikania stanowisk, użytkowanie i ochrona, biologia, ekologia i hodowla w warunkach pół- naturalnych, badania eksperymentalne. Bibl. Przemyska 13: 5-59.
• Piórecki J. 2001. Kotewka orzech wodny Trapa natans L. W: Kaźmierczakowa R., Zarzycki K. (red). Polska czerwona księga roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Inst. Bot. im. W. Szafera PAN, Inst. Ochr. Przyr. PAN, Kraków: 260-261.
• Pociask-Karteczka J. 1994. Przemiany stosunków wodnych na obszarze Krakowa. Zesz. Nauk. UJ., Prace Geogr. 96: 1-38.
• Rostański A., Tokarska-Guzik B. 1998. Materiały do flory rzadkich i zagrożonych gatunków roślin naczyniowych okolic Czechowic-Dziedzic. Acta Biol. Siles. 33: 59-62.
• Rozporządzenie 2012. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 stycznia 2012 roku w sprawie ochrony gatunkowej roślin. Dz. U. 2012 Nr 0, poz. 81 z dnia 12 stycznia 2012.
• Schube T. 1903. Die Verbreitung der Gefässpflanzen in Schlesien. Druck von R. Nischkowsky, Breslau.
• Sieminiak D. 1976. Zbiorowiska roślinne stawów rybnych w okolicach Czechowic-Dziedzic. Acta Biol. 2: 54-66.
• Stebel A., Ekstowicz D. 1994. Stanowisko kotewki orzecha wodnego Trapa natans na Pogórzu Wilamowickim w województwie bielskim. Chrońmy Przyr. Ojcz. 50 (2): 89-91
• Toma C. 1994a. Czy kotewka orzech wodny Trapa natans powróci na dawne stanowisko w zbiorniku wodnym Paprocany (Tychy)? Chrońmy Przyr. Ojcz. 50 (1): 84-87.
• Toma C. 1994b. Kotewkowy paradoks. Chrońmy Przyr. Ojcz. 50 (6): 69-70.
• Toma C. 1996. Aktualne rozmieszczenie kotewki orzecha wodnego Trapa natans w Kotlinie Oświęcimskiej. Chrońmy Przyr. Ojcz. 52 (3): 107-110.
• Wika S., Węglarz-Wieszołek J. 2005. Ważne ostoje chronionych i zagrożonych gatunków roślin wodnych i bagiennych na obszarze Doliny Górnej Wisty. W: Jankowski A.T., Rzętala M. (red.). Jeziora i sztuczne zbiorniki wodne - procesy przyrodnicze oraz znaczenie społeczno-gospodarcze. UŚ, Wydz. Nauk o Ziemi, Pol. Tow. Limnolog. Pol. Tow. Geogr. - Oddz. Katowicki, Sosnowiec: 257-267.
• Wyżga B. 2008. Wcinanie się rzek polskich Karpat wciągu XX wieku. W: Wyżga B. (red.). Stan środowiska rzek południowej Polski i możliwości jego poprawy - wybrane aspekty. IOP PAN, Kraków: 7-39.
• Zając A., Zając M., 2001. Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Nakł. Prac. Chorol. Komp. Inst. Bot. UJ, Kraków.
• Zając M. 1989. Flora południowej części Kotliny Oświęcimskiej i Pogórza Śląskiego. Prace Bot. 19: 9-187.
• Zarzycki K., Szeląg Z. 2006. Czerwona lista roślin naczyniowych w Polsce. W: Mirek Z., Zarzycki K., Wojewoda W., Szeląg Z. (red.). Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Inst. Bot. im. W. Szafera PAN, Kraków: 9-20.
• Żarnowiec J., Klama H., Herczek A. 1998. Waloryzacja przyrodnicza projektowanego zespołu przyrodniczo-krajobrazowego „Stare Wiślisko” w Gminie Oświęcim (województwo bielskie). Ekspertyza wykonana na zlecenie Towarzystwa na rzecz Ziemi (mscr.).