Ocena zmian wykorzystania przestrzeni wiejskiej w Polsce

• Autorzy: Woch F.

Warianty tytułu

EN

Evaluation of changes in the use of rural areas in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem badań było ustalenie kierunku i zakresu zmian wykorzystania przestrzeni wiejskiej w Polsce oraz wskazanie działań optymalizacyjnych. Badania prowadzono na trzech poziomach: krajowym – na bazie danych CORINE Land Cover z roku 1990, 2000 i 2006 oraz na podstawie danych GUS z lat 1971–2010; regionalnym – na bazie danych województw: śląskiego (z wykorzystaniem symulacyjnego modelu METRONAMICA), podlaskiego (na podstawie analizy danych zdjęć satelitarnych) i warmińsko-mazurskiego (z wykorzystaniem danych statystycznych GUS); gminnym – na bazie danych z 3 gmin z województw: małopolskiego, lubuskiego i lubelskiego (na podstawie analizy gminnych planów zagospodarowania przestrzennego i ich realizacji). Stwierdzono, że corocznie zmiany formy pokrycia terenu w Polsce występują na powierzchni około 25 tys. ha, tj. około 0,08–0,1% powierzchni ogólnej. W ostatnim 40-leciu występuje malejący trend przeznaczania gruntów użytkowanych rolniczo na cele pozarolnicze, jednak rośnie wskaźnik udziału w nich gruntów o największej przydatności rolniczej – klasy I-III. Systematycznie malała przestrzeń rolnicza, szczególnie zmniejszał się udział gruntów ornych i użytków zielonych, głównie na rzecz leśnictwa, terenów zabudowanych, terenów komunikacyjnych i wód. W gminach typowo rolniczych zmiany występowały na poziomie 0,12% ogólnej powierzchni rocznie, a w gminach o dużym zróżnicowaniu warunków przyrodniczych lub będących w oddziaływaniu przemysłu lub miast obejmowały niemal 3-krotnie większą powierzchnię – 0,35% powierzchni rocznie. Dla zmniejszenia tempa ubytku gruntów rolniczych na cele pozarolnicze należy zmiany sposobu wykorzystania przestrzeni dokonywać według planów zagospodarowania przestrzennego oraz zwiększyć opłaty za wyłączenie gruntów ustalane ustawowo.

EN

The aim of the investigation was: determination of the direction and range of changes in the use of rural areas, and determination of mechanism and formal procedure of changes as well as proposing steps to reduce the rate of change. Studies were conducted on three levels: national (based on 1990, 2000 i 2006 CORINE Land Cover data, and GUS data from the last 40 years), regional (data from śląskie, podlaskie and warmińsko-mazurskie voivodeships), and community (data from 3 communities located in małopolskie, lubuskie and lubelskie voivodeships). The results of investigations allow to draw the following conclusions: – Annual changes in the use of ground cover account for about 25 thousands of ha (0.08–0.1%); – In the years 1970–2010, the rate of transforming farmland into non-agricultural lands is decreasing, but the coefficient of good and very good grounds (I to III class) is growing; – The total agricultural area was shrinking in all investigated communities, supplying building areas, communication areas, forests and waters. The coefficient of transformation changes from about 0.12–0.15% for pure agricultural communities per year, to about 0.35% per year for industrial ones or those located near a town or a city; – To reduce the rate of loss of farmland to non-agricultural uses, the fees imposed for taking land out of cultivation should be increased.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Polish Journal of Agronomy
• Rocznik: 2014
• Numer: 18
• Opis fizyczny: s.52-62,rys.,tab.,wykr.,map.,bibliogr.

Twórcy

autor

Woch F.

• Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy w Puławach, ul.Czartoryskich 8, 24-100 Puławy

Bibliografia

• Betka A., Woch F., 2011. Ocena zmian wykorzystania przestrzeni wiejskiej w latach 1990-2008 na przykładzie gminy Nowe Miasteczko w Polsce zachodniej. Polish J. Agron., 6: 3-10.
• Gomułka S., Woch F., 2009. Ocena zmian w gospodarowaniu ziemią w strefie oddziaływania aglomeracji śląskiej na przykładzie gminy Klucze. Materiały XVII Ogólnopolskiej Konferencji z cyklu: „Nowe tendencje w teorii i praktyce urządzania obszarów wiejskich” na temat: Rozwój obszarów wiejskich – stan obecny i perspektywy. Puławy 24-26.06.2009, ss. 57-62.
• Kowalik M., 2009. Wykorzystanie modelu METRONAMICA do prognozowania zmian użytkowania w aspekcie aktualnych rozwiązań legislacyjnych na przykładzie województwa śląskiego. Materiały XVII Ogólnopolskiej Konferencji z cyklu: „Nowe tendencje w teorii i praktyce urządzania obszarów wiejskich” na temat: Rozwój obszarów wiejskich – stan obecny i perspektywy. Puławy 24-26.06.2009, ss. 63-71.
• Pokrycie terenu w Polsce, 2005. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Inspekcja Ochrony Środowiska, 76 ss.
• Program urządzania gminy Klucze, 2010. KBGiTR w Krakowie, 56 ss. + mapy.
• Roczniki Statystyczne z lat 1971–2011. Główny Urząd Statystyczny, Warszawa.
• Stuczyński T., Czaban P., Kowalik M., Łopatka A., 2008. Modelowanie zmian użytkowania przestrzeni rolniczej na przykładzie województwa podlaskiego. Rocz. Geomat., VI(6): 89-105.
• Ustawa z 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1266 oraz nowela z dn. 8 marca 2013 r. Dz.U. z 2013 r., poz. 503).
• Ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. z 2008 r. Nr 237, poz. 1657).
• Ustawa z dnia 25 czerwca 2009 roku o zmianie ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. z 2009 r. Nr 115, poz. 967).
• Ustawa z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. nr 80 z 2003 r., poz. 717).
• Wanic M., Kostrzewska M., Jastrzębska M., Nowicki J., 2002. Zagospodarowanie ziemi w latach 1980-1999 na terenie wybranych gmin województwa warmińsko-mazurskiego. Cz. I. Struktura i kierunki użytkowania. Fragm. Agron., 1(73): 129-144.
• Woch F., Stuczyński T., Jadczyszyn J., Pudełko R., Kowalik M., Łopatka A., 2011. Ocena zmian użytkowania przestrzeni rolniczej i przejmowania gruntów rolnych na cele pozarolnicze. Sprawozdanie z realizowanego w latach 2008-2011 tematu badawczego w ramach IUNG-PIB w Puławach, ss. 74.