Cisterian water systems and their significance for shaping landscape

• Autorzy: Milecka M.

Warianty tytułu

PL

Cysterskie układy wodne i ich znaczenie dla kształtowania krajobrazu

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Locating monasteries in river valleys with a considerable tributary system is regarded to be one of the rules for establishing Cistercian foundations: Bernardus valles, colles Benedictus amabat, Franciscus vicos, magnas Dominicus urbes. A river valley provided opportunity for spatial development and land cultivation on fertile ground, something that Cistercian monks specialized in. In their efforts to raise effectiveness of their production, they did not underestimate the importance of water, not only by developing their fishing ponds, but also making water the main driving force for water mills and fulling mills, thereby promoting modern rural ‘food’ industry such as distilleries, breweries and open-pan salt production. In today’s post-cistercian landscape, in spite of many centuries of economic landscape exploitation, we can still discover properly functioning natural systems and traces of comprehensively developed water systems. Using the solutions utilized in monasteries all around Europe, the Order managed to enrich and shape landscape in a very considerable and unique way, not only on economic and social, but ecological level, too.

PL

Usytuowanie opactwa w dolinie rzeki, z dość bogatym systemem dopływów uznaje się za zasadę lokacji cysterskich: Bernardus valles, colles Benedictus amabat, Franciscus vicos, magnas Dominicus urbes („Bernard kochał doliny, Benedykt zaś wzgórza, Franciszek miasteczka, Dominik wielkie miasta miłował”). Dolina dawała podstawę rozwoju przestrzennego i prowadzenia gospodarki rolnej w oparciu o żyzne tereny, a w tym specjalizowali się cystersi. W staraniach o podniesienie efektywności produkcji docenili znaczenie wody, nie tylko intensyfikując gospodarkę stawową, ale także czyniąc z wody główną siłę napędową dla urządzeń mechanicznych: młynów, foluszy itp., a więc praktycznie stworzyli nowoczesny wiejski „przemysł” spożywczy, z gorzelnictwem, browarnictwem i solowarstwem włącznie. Współcześnie w krajobrazie pocysterskim, pomimo wielowiekowego, gospodarczego wykorzystywania walorów środowiskowych wciąż jeszcze możemy odnajdywać właściwie funkcjonujące systemy przyrodnicze oraz ślady kompleksowo zagospodarowanych układów wodnych. Zakon poprzez rozwiązania stosowane w swoich dobrach na terenie całej Europy, nie tylko na poziomie gospodarczym i społecznym, ale także ekologicznym, w bardzo charakterystyczny i istotny sposób dokonał przebudowy krajobrazu, znacznie go wzbogacając.

Słowa kluczowe

EN

Cistercian monastery; river valley; water management; landscape shaping; cultural landscape

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Scientiarum Polonorum. Formatio Circumiectus
• Rocznik: 2018
• Tom: 17
• Numer: 1
• Opis fizyczny: p.39-51,fig.,ref.

Twórcy

autor

Milecka M.

• Department of Landscape Design and Conservation, Faculty of Horticulture and Landscape Architecture, University of Life Sciences in Lublin, Gleboka 28, 20-612 Lublin, Poland

Bibliografia

• Holeczko, A. (1991). Dyskusja. [W:] E. Chojecka (red.). Sztuka a natura. Materiały XXXVIII Sesji Naukowej Stowarzyszenia Historyków Sztuki przeprowadzonej 23–25 listopada 1989 roku w Katowicach. Oddział Górnośląski Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Katowice, 448–466.
• Kinder, T.N. (2002). Cistercian Europe. Architecture of Contemplation. Grand Rapids – Cambridge.
• Kłoczowski, J. (2000). Cystersi w Europie Środkowowschodniej wieków średnich. [W:] A.M. Wyrwa, J. Dobosz (red.). Cystersi w społeczeństwie Europy Środkowej. Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, 27–53.
• Kłoczowski, J. (2007). Dzieje chrześcijaństwa polskiego. Świat Książki, Warszawa.
• Lawrence, C.H. (2005). Monastycyzm średniowieczny. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Łużyniecka, E., Świechowski, Z., Kunkel, R. (2008). Architektura opactw cysterskich. Małopolskie filie Morimond. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.
• Milecka, M. (2008). Zarządzanie wodą w opactwach cysterskich. [W:] K. Gerlic (red.). Architektura i technika a zdrowie. Zakład Graficzny Politechniki Śląskiej, Gliwice, s. 143-154.
• Milecka, M. (2009) Ogrody cystersów w krajobrazie małopolskich opactw filii Morimondu. Wydawnictwo KUL, Lublin.
• Milecka, M. (2009). Opactwo cysterskie w Fontenay – model turystycznego wykorzystania założenia poklasztornego, [W:] M.K. Leniartek (red.).Terra incognita w turystyce. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Zarządzania, Wrocław, 49–60.
• Wines, J., (2008). Zielona Architektura. Taschen, Kolonia.
• Wyrwa, A.M. (1999). Powstanie zakonu cystersów i jego rozwój na ziemiach polskich w średniowieczu. [W:] A.M. Wyrwa, J. Strzelczyk, K. Kaczmarek (red.). Monasticon Cisterciense Poloniae, t. I. Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, 27–54.

Identyfikatory

DOI

10.15576/ASP.FC/2018.17.1.39