Zasady kategoryzacji

• Autorzy: Rosch Eleanor

Warianty tytułu

EN

PRINCIPLES OF CATEGORIZATION

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Rozprawa amerykańskiej badaczki, psychologa z Uniwersytetu Kalifornijskiego, należy do nowej klasyki kognitywizmu i stanowi punkt odniesienia dla wielu prac językoznawczych powstających w nurcie badań kognitywnych. Pierwsza część dotyczy zasad rządzących systemem kategoryzacyjnym (jest to zasada ekonomii i zasada respektowania struktur w świecie postrzeganym), które to zasady mają swój wymiar pionowy, inkluzywny (pies – ssak – zwierzę – organizm żywy), i poziomy (pies, kot). W wymiarze pionowym wyróżniony jest jeden poziom, wykazujący wysoką „wartość wskaźnikową” i „podobieństwo kategorialne”, poziom podstawowy (basic level), np. krzesło (w układzie mebel – krzesło – krzesło kuchenne) itp. Obiekty tego poziomu mają wspólne atrybuty, wspólny jest sposób posługiwania się nimi, mają podobny wygląd. Dziecko obiekty tego poziomu przyswaja w pierwszej kolejności, a ich nazwy językowe są używane najczęściej. W trzeciej i czwartej części rozprawy mówi się o wymiarze poziomym kategoryzacji i strukturowaniu kategorii poprzez prototypy oraz podejmuje próbę operacyjnego określenia pojęcia prototypowości. Końcowa część jest próbą analizy atrybutów, funkcji i kontekstów przedmiotów jako rekwizytów w zdarzeniach określonych kulturowo.

EN

The authoress' work belongs to new cognitivist classics and constitutes the point of reference for a number of cognitively-oriented studies of language. The first part deals with the principles of categorization (the principle of economy and the principle of preserving the structures in the perceived world), which have a vertical dimension (dog - mammal - animal - living creature) and a horizontal dimension (dog, cat). In the vertical arrangement, one of the levels exhibits an especially high 'cue validity' and 'categorial resemblance'. This is the basic level, e.g. 'chair' in the series 'furniture - chair - kitchen chair'. Objects at this level share attributes, are used in the same way and look similar. Terms at the basic level are acquired first and used most frequently. The third and fourth part of the article deal with the horizontal dimension of categorization and with the process of structuring categories through prototypes. A description of an operational understanding of prototypicality is attempted. Finally, an analysis is offered of attributes, functions and contexts of objects as artifacts in culture-determined events.

Słowa kluczowe

EN

BASIC LEVEL OF CATEGORIZATION; COGNITIVE PSYCHOLOGY; PROTOTYPES

• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Czasopismo: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
• Rocznik: 2005
• Tom: 17
• Strony: 11-35
• Rodzaj publikacji: ARTICLE

Twórcy

autor

Rosch Eleanor

• E. Rosch, (Berkeley, USA), no address given, contact the journal editor

Identyfikatory

CEJSH db identifier

06PLAAAA01122566