Stereotip poljaka glazami litovcev

• Autorzy: Zav'jalova Marija V. , Anglickene Lajma

Warianty tytułu

EN

THE STEREOTYPE OF A POLE IN THE EYES OF LITHUANIANS

• Języki publikacji: RU

Abstrakty

EN

Stereotyp Polaka na Litwie autorki rekonstruują na podstawie danych językowych, źródeł historycznych, artykułów prasowych i materiałów folkloru, w których na różny sposób odzwierciedla się współczesna powszechna świadomość Litwinów. Autorki przeprowadziły też specjalne badania ankietowe wśród studentów w Wilnie z zastosowaniem niektórych pytań z lubelskiej ankiety LAS (etnonim i jego rozumienie, synonimy, cechy typowego reprezentanta, jego wygląd i typowe atrybuty, łączliwość wyrażeń po polsku i jak Polak, sposoby uzupełniania formuły jest Polakiem, ale…, anegdoty i przysłowia), uzupełniając ją o pytania o symboliczne postacie. Podstawowym czynnikiem kształtującym stereotyp Polaka i Polski na Litwie były wydarzenia historyczne, mocny i długotrwały wpływ Polski na Litwę w najrozmaitszych sferach życia. Stereotyp Polaka kształtował się jako wyraz rosnącego od końca XIX w. sprzeciwu Litwinów wobec polonizacji i zbiegł się w czasie z rozwojem ideologii nacjonalistycznej w społeczeństwie litewskim. Opisywany litewski stereotyp Polaka objął różne aspekty o wyraźnym zabarwieniu aksjologicznym: społeczny (Polak to dawniej szlachcic, człowiek „wyższego” stanu, obecnie – handlarz, biznesmen, złodziej), fizyczny (wyróżniający wygląd zewnętrzny, rzucające się w oczy ubrania), psychologiczny (cechy charakteru i zachowania, wśród których dominują pycha, wywyższanie się nad Litwinami, przebiegłość i cwaniactwo), ideologiczny (nadmierna religijność). Szczególną uwagę poświęca się językowi polskiemu, co znajduje odbicie w licznych ironicznych parafrazach, parodiach i powiedzonkach. U źródeł takiego stosunku do Polaków leży strach Litwinów przed możliwym zagrożeniem ze strony Polaków. Negatywny stereotyp Polaka został ukształtowany na tle historycznego kompleksu narodu „ciemiężonego”. Znaczące jest to, że kompleks ten daje o sobie znać w stosunku do Polaków litewskich, czyli mieszkających na Litwie, lecz nie dotyczy Polski jako kraju, do którego Litwini mają nastawienie umiarkowanie pozytywne, a nawet są dumni ze wspólnej przeszłości.

EN

The article presents the stereotype of a Pole in Lithuania, reconstructed on the basis of linguistic data, historical sources, press articles and folklore, in which the contemporary consciousness of Lithuanians is reflected in several ways. The authoresses have also conducted a questionnaire among students in Vilnius, making use of some of the questions from the Lublin LAS questionnaire (the ethnonym and its understanding, its synonyms, the characteristics and appearance of a typical representative, the valence of the expressions 'the Polish way' or 'like a Pole', the ways of complementing the formula 'he/she is a Pole but...', jokes and proverbs), and enriched it with questions about symbolic figures.The basic factors shaping the stereotype of a Pole and Poland in Lithuania were historical events, a strong and long-lasting influence of Poland on Lithuania in numerous spheres of life. The stereotype of a Pole has taken shape as a reflection of the resistance of Lithuanians to the process of Polonization, a resistance gaining in strength since the end of the 19th century, as well as of the development of nationalistic ideology in Lithuanian society. The Lithuanian stereotype of a Pole embraced various aspects of clear axiological overtones: social (a Pole used to be a member of the gentry, a persons of higher rank, now: a tradesman, businessman, thief), physical (a characteristic appearance, e.g. clothes), psychological (traits of character and patterns of behaviour, among which dominate conceit, the feeling of superiority over Lithuanians, cunningness and craft), ideological (excessive piety). Particular attention is paid to the Polish language, which is reflected in numerous paraphrases, parodies and sayings. The attitude of Lithuanians to Poles rests on the fear of a possible threat from the latter. A negative stereotype of a Pole has arisen from the historical complex of a suppressed nation. It is interesting that the complex surfaces in relation to Lithuanian-based Poles but not in relation to Poland as a country, which Lithuanians perceive in mildly positive terms and even take pride in the common past of the two nations.

Słowa kluczowe

EN

NATIONAL POINT OF VIEW; QUESTIONNAIRE; STEREOTYPE OF A POLE

• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Czasopismo: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
• Rocznik: 2005
• Tom: 17
• Strony: 145-186
• Rodzaj publikacji: ARTICLE

Twórcy

autor

Zav'jalova Marija V.

autor

Anglickene Lajma

• M. V. Zavyalova, (Moscow, Russian Federation), no address given, contact the journal editor

Identyfikatory

CEJSH db identifier

06PLAAAA01122572