Wykonania muzyki Władysława Żeleńskiego w Wiedniu

• Authors: JACZYŃSKI Michał

Title variants

EN

Władysław Żeleński and the performances of his musical pieces in Vienna

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Ciekawym, całkowicie dziś nieznanym wątkiem w biografii Władysława Żeleńskiego (1837– 1921) były liczne próby zdobycia przez tego kompozytora uznania na arenie międzynarodowej. Jednym z głównych ośrodków muzycznych, w którym działania te były realizowane, okazał się, obok czeskiej Pragi, Wiedeń – miasto w powszechnej świadomości pozostające „muzyczną stolicą” Europy Środkowej, politycznie zaś będące stolicą Przedlitawii (austriackiej części Austro- -Węgier). Artykuł poświęcony został wiedeńskim wykonaniom utworów muzycznych Władysława Żeleńskiego, a za początek opowieści przyjął autor premierę Sechs Charakterstücke op. 17 na fortepian, która miała miejsce 21 grudnia 1871 roku. W artykule wyjaśnione zostały przyczyny ewidentnej klęski, jaką poniosła polska muzyka – a wraz z nią Władysław Żeleński – na słynnej Wystawie Muzyczno-Teatralnej, która odbyła się latem i wczesną jesienią roku 1892. Zrelacjono- wane zostały też – będące bezpośrednią reakcją na owo niepowodzenie – tzw. „koncerty rehabili- tacyjne” kompozytora z roku 1893, omówiona została również obecność utworów tegoż twórcy na estradach wiedeńskich w czasie I wojny światowej oraz w okresie międzywojennym. Niejako na marginesie przedstawione zostały oczekiwania zachodniej krytyki wobec muzyki polskiej (a sze- rzej: słowiańskiej). Niniejszy tekst pozwala zrozumieć trudną sytuację kompozytorów słowiań- skich pragnących osiągnąć artystyczny i komercyjny sukces w Wiedniu w okresie istnienia imperium austro-węgierskiego.

EN

Very interesting yet utterly unknown threads in the biography of Władyslaw Żeleński are his numerous attempts to gain the international recognition (1837–1921). One of the major musical centers in which Żeleński was promoting his musical output turned out to be, apart from Prague, Vienna – the city which was remaining, in the popular consciousness, “the musical capital” of Central Europe and politically – the capital of Cisleithania (the Austrian part of Austria-Hungary). The article is devoted to the performances of Władyslaw Żeleński’s musical pieces in Vienna. The author has adopted as the beginning of the story the premiere of Sechs Charakterstücke Op. 17 for piano, which took place on December 21, 1871. The essay explains the causes of the manifest failure of Polish music (as well as Władyslaw Żeleński’s one) at the famous Exhibition for Music and the Drama, which took place during the summer and early autumn 1892. It deals also with his so-called “rehabilitative concerts” dating from 1893 and being the direct reaction to this failure, as well as with the presence of his works on Viennese stages during the World War I and the interwar period. Further on are mentioned, as a sort of peripheral comment, the expectations of Western critics towards Polish (and more broadly: Slavic) composers. The article enables us to understand the difficult situation of those Slavic composers who decided to achieve artistic and commercial success in Vienna in the period of the Austro-Hungarian empire.

Keywords

PL

muzyka polska przełomu XIX/XX wieku twórczość kompozytorów polskich; muzyka w Wiedniu; muzyka w Austro-Węgrzech; muzyka słowiańska

EN

Polish music on the turn of 19th/20th century; output of Polish composers; music in Vienna; music in Austro-Hungarian Empire; Slavic music

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Jana Długosza w Częstochowie
• Journal: Edukacja Muzyczna
• Year: 2015
• Issue: 10
• Pages: 163-180

Dates

published

2015

Contributors

author

JACZYŃSKI Michał

References

• Alpha, Konzerte, „Weltbatt”, 5.03.1893.
• Aus dem Concertsaal, „Deutsches Volksblatt”, 4.03.1893.
• Bylicki F[ranciszek], Die Musik in Polen, Wiedeń 1892.
• Dr h.p., Feuilleton. Musik (II), „Wiener Zeitung”, 12.04.1893.
• Dr. h.p., Feuilleton. Musik. Internationale Musik- und Theater-Ausstellung in Wien, „Wiener Zeitung”, 12.09.1892.
• Dr Theodor Helm, Tagesgeschichte. Musikbriefe. Wien (Fortsetzung), „Musikalisches Wochenblatt”, 10.08.1893.
• Florestan, Conzerte, „Wiener Son-und Montags-Zeitung”, 9.12.1878.
• Fünfzig Jahre Hellmesberger-Quartett, „Neues Wiener Journal”, 5.11.1899. Hanslick E[duard]., Feullieton. Conzerte, „Neue Freie Presse” 1893, nr 10251. H[anslick] Eduard., Feuilleton. Musik, „Neue Freie Presse” 1878, nr 5133, z. 10. J.P., Polsko-český koncert ve Vidni (rubryka: Divadlo a hudba), „Národní Listy”, 17.10.1915.
• Kleine Chronik, „Wiener Sonn-und Montagszeitung”, 18.03.1872.
• Konzerte, „Neues Fremden-Blatt”, 24.04.1875.
• Kronika (Muzyka polska za granicą), „Muzyka” 1928, nr 2.
• Kronika, „Świat” 1893, nr 6.
• Kunst und Wissenschaft, „Wiener Zeitung” 12.02.1893.
• M.S., Nowiny artystyczne, „Tygodnik Mód i Powieści” 1893, nr 12.
• Musik, „Das Vaterland” 19.05.1897.
• Musikalische Chronik, „Oesterreichsche Kunst-Kronik”, 1.03.1893.
• Musikbrief. Wien (Fortsetzung), „Musikalisches Wochenblatt”, 14.02.1879.
• Nasi artyści za granicą, „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne” 1892, nr 477. Nasi artyści za granicą, „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne” 1893, nr 487. Nasi artyści za granicą, „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne” 1893, nr 492. Österreichische Bibliographie. Musikalien, „Österreichsches Buchhändler- Correspondenz”, 7.10.1893, nr 40.
• Roguski G[ustaw], Ze świata muzycznego, „Tygodnik Ilustrowany” 1875, nr 412. Ruch artystyczny i literacki (Z muzyki), „Czas” 1904, nr 105.
• Schelle E., Feuilleton. Concerte und Oper, „Die Presse”, 11.12.1878.
• Schelle E., Feuilleton, Musikalische Neuigkeiten, „Die Presse”, 23.04.1872. [Świętochowski Aleksander], Echa warszawskie, „Przegląd Tygodniowy” 1878, nr 51.
• Theater und Kunst, „Das Vaterland”, 2.12.1886.
• Theater und Kunst, „Das Vaterland”, 25.04.1897.
• Theater und Kunst, „Das Vaterland”, 8.03.1885.
• Theater und Kunst, „Fremden-Blatt”, 12.10.1915.
• Theater und Kunst, „Fremden-Blatt”, 24.12.1871.
• Theater und Kunstnachrichten, „Die Presse”, 18.03.1894. Theater und Kunstnachrichten, „Die Presse”, 24.04.1884. Theater und Kunstnachrichten, „Neue Freie Presse”, 26.02.1893. Theater und Kunstnachrichten, „Neue Freie Presse”, 5.06.1916. Theater und Kunstnachrichten, „Neue Freie Presse”, 8.10.1915. Theater und Musi, „Sport und Salon”, 1.04.1911.
• Theater, Kunst und Literatur (Compositions-Concert Ladislaus Zelenskis), „Ext- rapost” 1883, nr 580.
• Theater, Kunst und Literatur (Compositions-Concert Ladislaus Zelenskis), „Ext- rapost” 1893, nr 580.
• Theater, Kunst und Literatur, „Morgen-Post”, 24.04.1875.
• Theater, Kunst und Literatur, „Deutsches Volksblatt”, 22.02.1896.
• Theater, Kunst und Literatur, „Deutsches Volksblatt”, 6.03.1892.
• Theater, Kunst und Literatur, „Morgen-Post”, 20.03.1882.
• Theater, Kunst und Literatur, „Montags-Zeitung”, 6.03.1893.
• Theater, Kunst und Literatur, Conzerte, „Montags-Zeitung”, 30.01.1893. Vereinschronik, „Das Vaterland”, 15.03.1893.
• Vereinschronik, „Das Vaterland”, 5.05.1893.
• Von der polnischen Abteilung auf der Ausstellung, „Die Presse”, 29.06.1892. Wohltätigkeitskonzert, „Neues Wiener Journal”, 24.11.1908.
• Wystawa muzyczno-teatralna w Wiedniu, „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne” 1892, nr 450.
• Dziadek Magdalena, Dyskusja wokół wiedeńskiej wystawy teatralno-muzycznej z 1892 roku jako antecedens porównawczej metody rozważania problemu narodowości w muzyce, [w:] Topos narodowy w muzyce polskiej okresu postromantyzmu i Młodej Polski, red. Wojciech Nowik, Uniwersytet Mu- zyczny F. Chopina, Warszawa 2008.
• Dziadek Magdalena, Echa prasowe występów opery lwowskiej na Wystawie Muzyczno-Teatralnej w Wiedniu w 1892 roku, „Musica Galiciana” 2008, t. 11.
• Dziadek Magdalena, (Nie)gościnny Wiedeń, „Opcje. Kwartalnik Kulturalny” 2015, nr 3 (100).
• Kasza Karol, Sytuacja polityczna i narodowościowa w Austro-Węgrzech w latach 1848–1918, http://historia.org.pl/2009/09/03/sytuacja-polityczna-i-narodowo sciowa-w-austro-wegrzech-w-latach-1848-1918 [dostęp: 9.11.2015].
• Zieziula Grzegorz, Życie i twórczość Władysława Żeleńskiego w świetle źródeł epistolarnych, „Muzyka” 2008, nr 4.

Identifiers

ISSN

1895-8079