Amerykańska religia obywatelska Richarda Rorty’ego

• Authors: Gużyński Jakub

Title variants

EN

Richard Rorty’s American Civil Religion

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Artykuł prezentuje stosowaną przez Richarda Rorty'ego metaforykę religijną w kontekście pojęcia religii obywatelskiej, wywodzącego się z Umowy społecznej Jeana Jacquesa Rousseau, a współcześnie stosowanego przede wszystkim w socjologicznej analizie związku państwa z religią. Zostaje ono zestawione z Rortiańską koncepcją pragmatyzmu jako romantycznego politeizmu oraz fundamentalnymi na jej gruncie pojęciami romantyczności, politeizmu oraz poezji. Szczegółów propozycji amerykańskiego neopragmatysty dostarczają formułowane przez niego porównania instytucji społecznych do instytucji religijnych, takich jak kapłaństwo czy świątynia. Istotną cechą filozofii Rorty'ego jest daleko idący sekularyzm, stąd też pomiędzy jego wizją a opisem innych badaczy dochodzi do nieścisłości. Mają one swoje źródło w pragmatystycznych poglądach autora Przygodności, ironii i solidarności oraz podkreślają polityczny charakter jego filozofii.

EN

The article presents Richard Rorty’s religious metaphors in the context of the concept of civil religion derived from The Social Contract of Jean Jacques Rousseau and primarily used today for the sociological analysis of the relationship between religion and the state. It is paired with Rorty’s conception of pragmatism as romantic polytheism and its fundamental notions of romance, polytheism, and poetry. Parallels between social and religious institutions formulated by the American neo-pragmatist, such as priesthood and sanctuary, provide the details of his proposition. The article opposes the interpretation of Jason Boffetti, who suggests that the use of religious language is a sign of a considerable change in Rorty’s standpoint. A characteristic feature of Rorty’s philosophy is its secularism. Therefore, there is a discrepancy between his vision of civil religion and that of other scholars. This discrepancy has its source in Rorty’s pragmatist position and underlines the political character of his philosophy.

Keywords

PL

Richard Rorty; religia obywatelska; romantyczny politeizm; pragmatystyczna filozofia religii; sekularyzm

EN

Richard Rorty; civil religion; romantic polytheism; pragmatist philosophy of religion; secularism

• Publisher: Instytut Filozofii - Uniwersytet Jagielloński
• Journal: Diametros
• Year: 2018
• Issue: 56
• Pages: 67-86

Dates

published

2018-06

Contributors

author

Gużyński Jakub

• Instytut Filozofii UMK

References

• Bellah R.N. (1967), Civil Religion in America, „Dædalus” 96 (1): 1–21.
• Bernstein R.J. (1998), The New Constellation. The Ethical-Political Horizons of Modernity/Postmodernity, The MIT Press, Cambridge (MA).
• Boffetti J. (2004), How Richard Rorty Found Religion, „First Things”, URL = http://www.firstthings.com/article/2004/05/how-richard-rorty-found-religion [dostęp 25.4.2018].
• Burdziej S. (2009), Religia obywatelska w Stanach Zjednoczonych, Nomos, Kraków 2009.
• Erez L. (2013), Reconsidering Richard Rorty’s Private-Public Distinction, „Humanities” 2 (2): 193–208.
• Fraser N. (1989), Solidarity or Singularity? Richard Rorty between Romanticism and Technocracy, [w:] Unruly Practicies: Power, Discourse, and Gender in Contemporary Social Theory, N. Fraser, University of Minnesota Press, Minneapolis: 93–110.
• Gardella P. (2014), American Civil Religion, Oxford University Press, New York.
• Habermas J. (2000), Richard Rorty’s Pragmatic Turn, [w:] Rorty and His Critics, R.B. Brandom (red.), Blackwell Publishers Ltd., Oxford: 31–55.
• Leszczyński D. (2011), Pragmatyzm: trywializm i purytanizm, „Lectiones & Acroases Philosophicae” 4 (2): 235–262.
• Markiewka T. (2012), Rola filozofii we współczesnych demokracjach zachodnich. Rozważania wokół tez Richarda Rorty’ego, niepublikowany maszynopis.
• Neuhaus R.J. (1990), Joshing Richard Rorty, „First Things”, URL = http://www.firstthings.com/article/1990/12/002-joshing-richard-rorty [dostęp 25.4.2018].
• Reuben J. (2000), głos w dyskusji The Moral Purposes of The University: An Exchange, „The Hedgehog Review” 2 (3): 116–117.
• Rorty R. (1992), The pragmatist’s progress, [w:] Interpretation and Overinterpretation, U. Eco i in., Cambridge University Press: 89–108.
• Rorty R. (1999), Nauka jako solidarność, tłum J. Margański, [w:] R. Rorty, Obiektywność, relatywizm i prawda, Alatheia, Warszawa: 55–70.
• Rorty R. (2000), The Moral Purposes of The University: An Exchange, „The Hedgehog Review” 2 (3): 106–116.
• Rorty R. (2000), Universality and Truth, [w:] Rorty and His Critics, R. B. Brandom (red.), Blackwell Publishers Ltd., Oxford: 1–30.
• Rorty R. (2009), Pragmatyzm a romantyzm, tłum. B. Baran, [w:] R. Rorty, Filozofia jako polityka kulturalna, Czytelnik, Warszawa: 167–186.
• Rorty R. (2009), Pragmatyzm jako romantyczny politeizm, [w:] R. Rorty, Filozofia jako polityka kulturalna, Czytelnik, Warszawa: 58–78.
• Rorty R. (2009), Przygodność, ironia i solidarność, tłum. W.J. Popowski, W.A.B., Warszawa.
• Rorty R. (2010), Antyklerykalizm i ateizm, tłum. S. Królak, [w:] Przyszłość religii, S. Zabala (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków: 37–52.
• Rorty R. (2010), Spełnianie obietnicy naszego kraju, tłum. A. Karalus, A. Szahaj, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2010.
• Rorty R. (2013), Uniwersytet niepatriotyczny, tłum J. Grygieńć, S. Tokariew, [w:] R. Rorty, Filozofia a nadzieja na lepsze społeczeństwo, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń: 311–314.
• Rorty R. (2013), Wiara religijna, odpowiedzialność intelektualna i romantyczność, tłum J. Grygieńć, S. Tokariew, [w:] R. Rorty, Filozofia a nadzieja na lepsze społeczeństwo, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń: 203–224.
• Rousseau J.J. (2002), Umowa społeczna, tłum. A. Peretiatkowicz, Wydawnictwo Antyk, Kęty.
• Szahaj A. (1996), Ironia i miłość. Neopragmatyzm Richarda Rorty’ego w kontekście sporu o postmodernizm, Wydawnictwo Leopoldinum, Wrocław.
• Szahaj A. (1997), Granice anarchizmu interpretacyjnego, „Teksty Drugie” 6: 5–33.
• Sieczkowski T. (2013), Rorty, religia i demokracja, „Diametros” 35: 111–128.
• Walzer M. (1999), O tolerancji, tłum. T. Baszniak, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.

Identifiers

DOI

10.13153/diam.1207